بیتردید یکی از مهمترین بحرانهایی که امروز در جامعه با آن مواجه هستیم، بحران کاهش جمعیت است. بر اساس آمارها و بر مبنای پنجره جمعیتی، ما حداکثر هفت سال برای خروج از این بحران فرصت داریم. این مسئله میطلبد تمامی دستگاهها ساختارها و اندیشمندان جامعه در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا بتوانیم خروجی مناسبی برای حل معضل جمعیت داشته باشیم.
قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تنها قانونی است که برای حمایت از افزایش جمعیت و کمک به حل این بحران در کشور تصویب شده است؛ قانونی که در دولت سیزدهم از سوی سیدابراهیم رئیسی ابلاغ شد. نخستین تکلیف قانونی، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تشکیل ستاد ملی جمعیت است که با چند ماه تأخیر اجرایی شد. قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به شکلی دست و پا شکسته در حال اجرایی شدن است. اگر چه مدتزمان زیادی از این قانون میگذرد و شاید نتوان به این زودی سراغ دستگاهها و ساختارهای کمکار در این حوزه رفت. محسوسترین بخش اجراییشده از قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، بحث اختصاص سهمیه در قرعهکشی خودرو به مادران دارای دو فرزند و بیشتر است. اجرایی شدن بسیاری از بخشهای دیگر این قانون نیازمند اختصاص بودجه و همراهی مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامهوبودجه برای اجرای این قانون است. یکی از مهمترین بخشهای این قانون، بحث حمایت از زوجهای نابارور است.
براساس بند (هـ) تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ مقرر بود ۹۰ درصد یارانه درمان برای سه دوره هر کدام از زوجین نابارور و پوشش هزینههای دارویی و پاراکلینیکی و ایجاد سامانه ثبت اطلاعات اختصاص یابد، مجلس در کنار ساماندهیها در این تبصره، هزارو ۳۰۰ میلیارد تومان برای درمان ناباروری تخصیص داد تا تنظیمگری کرده باشد و بودجه کافی برای حل مسائل این خانوادهها در اختیار وزارت بهداشت قرار بگیرد.
علاوه بر نظام بودجهریزی در ماده ۴۳ قانون جوانی جمعیت در خصوص بیمه درمان ناباروری و موارد دیگر اقدامات مؤثری صورت گرفته است.
در بودجه ۱۴۰۱ مجدداً هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان برای درمان ناباروری در تبصره ۱۴ دیده شده است.
طبق صحبتهای اخیر بهرام عیناللهی، وزیر بهداشت در مجلس، مراکز درمان ناباروری به اندازه کافی در کشور وجود ندارد، به همین خاطر از کل اعتبارات تخصیصیافته به این بخش که ۷۸۷ میلیارد تومان بود مبلغ ۴۹۲ میلیارد تومان تملکی است و باید مراکزی به عنوان درمان ناباروری در استانها ایجاد شود.
هم اکنون ۱۴ پروژه مرکز ناباروری و بلوک زایمانی و ۲۶ پروژه مرکز تخصصی درمان ناباروری در دست اجراست. سازمان بیمه سلامت هم از منابع خود مبلغ ۱۴۱ میلیارد تومان به درمان ناباروری اختصاص داده است.
در کنار اینها، اما باید پوشش بیمهای برای ارائه خدمات نازایی و ناباروری به طور کامل انجام شود و وزارت بهداشت استانداردهای ارائه خدمات مذکور را کامل ابلاغ کند. همچنین دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت مکلف است دستورالعمل خرید راهبردی خدمات موضوع آن را به طور کامل ابلاغ کند و بار مالی موردنیاز برای اجرای این تصویبنامه از محل منابع مرتبط با ارائه خدمات نازایی و ناباروری در اختیار وزارت بهداشت قرار دهد و دوباره به سازمانهای بیمهگر پایه انتقال پیدا کند. از سوی دیگر فرانشیز هزینههای درمان زوجهای نابارور در برنامه حمایت مالی از آنها تحت پوشش قرار گرفته است.
به گفته وزیر بهداشت، در حال حاضر ۹۰ درصد تعرفه مصوب بخش دولتی بستههای خدماتی ناباروری در مراکز دولتی و ۹۰ درصد تعرفه مصوب بخش عمومی غیردولتی در این مراکز و پرداخت ۹۰ درصد تعرفه عمومی غیردولتی بستههای خدمات ناباروری در مراکز خصوصی و خیریه توسط سازمان بیمه سلامت در وزارت بهداشت انجام میشود و اگر منابع این بخش تأمین شود، به ۱۰۰ درصد ارتقا خواهد یافت.
افرادی هم که از ابتدای سال ۱۴۰۰ از مراکز غیرطرف قرارداد خدمات درمان ناباروری دریافت کردهاند، در قالب پرونده خسارت متفرقه هزینههایشان پرداخت میشود. پرداخت هزینههای دارو، پاراکلینیک و تجهیزات پزشکی مرتبط به صورت ۹۰ درصد تحت پوشش بیمه قرار گرفته است و دریافت خدمات کمک باروری جهت زوج نابارور تا ۴۹ سال تمام و بدون محدودیت سنی با پرداخت ۱۰ درصد هزینه از جیب میسر شد، از سوی دیگر جهت قرارداد با بخش خصوصی در صندوقهای بیمه همگانی و روستایی مجوزهای لازم صادر شده است.
اگر این خدمات به صورت پیوسته ادامه یابد، میتوان امیدوار بود طی هفت سال فرصت باقیمانده بتوانیم از بحران جمعیت به سلامت عبور کنیم.