عشق است و موتور! اتوبان یک‌طرفه را برعکس می‌رود، در پیاده‌رو حرکت می‌کند، هر جایی که دم‌دست‌تر بود پارک می‌کند، بار روی موتور می‌گذارد، به قدری که خودش روی بار می‌نشیند، از چراغ قرمز عبور می‌کند، وارد خیابان ورود ممنوع می‌شود، کنار تابلوی توقف مطلقاً ممنوع پارک می‌کند، طرح ترافیک ندارد، پلاک خود را به راحتی مخدوش می‌کند و...! محدوده جولان همه موارد بالا در مناطق مرکز شهر به خصوص مناطق طرح ترافیک چندین برابر سایر نقاط شهر است. تازه‌ترین آمار‌ها از تردد بیش از ۴ میلیون دستگاه موتورسیکلت در شهر تهران خبر می‌دهد؛ موتورسیکلت‌هایی که حتی اگر راکبان کمتر از ۱۰درصد از آن‌ها نیز قوانین را رعایت نکنند، انضباط ترافیکی در شهر را برهم می‌زنند. به لطف مشاغل و کسب و کارهای اینترنتی هر روز بیشتر از قبل شاهد افزایش تردد موتورسواران در سطح شهر هستیم. مسئله اصلی این است به صورت کلی هیچ کس مخالف تردد موتورسواران نیست و همه موتورسواران را هم نباید به چشم یک قانون‌گریز نگاه کرد، اما بی‌شک نارضایتی برخی شهروندان نسبت به رفتار موتورسواران از سر اتفاق و بی‌دلیل شکل نگرفته است، بلکه ریشه در عواملی دارد که قابل حل است. این نارضایتی نه فقط مربوط به شهروندان عابرپیاده بلکه قانونگریزی موتورسواران حتی رانندگان خودرو‌های شخصی را نیز عاصی کرده است. بسیاری از رانندگان خودرو‌های شخصی یا تاکسی گلایه‌مندند که قانونگریزی موتورسواران شهر را قانون‌گریز کرده است و باعث بروز حوادث تلخی می‌شود که بعضاً تاوان‌های سنگینی برای رانندگان خودرو‌های شخصی دارد.
آمار تصادفات با موتورسیکلت
طبق آمار‌ها روزانه یک موتورسوار جان خود را در تصادفات رانندگی از دست می‌دهد و متأسفانه بیشتر مصدومان ترومایی که با آمبولانس به بیمارستان منتقل می‌شوند، موتورسوار هستند. گفته می‌شود روزانه ۳۵۰مصدوم ناشی از حوادث رانندگی در تهران داریم و اغلب آن‌ها موتورسوار هستند چراکه در داخل شهر سرعت خودرو‌ها خیلی بالا نیست و بیشتر مصدومان را موتورسواران تشکیل می‌دهند. همچنین آمار‌های سازمان پزشکی قانونی کشور نشان می‌دهد ۲/۶۱ درصد از کشته‌های موتورسواران در حوادث رانندگی در سال گذشته، ۱۸ تا ۴۹ساله بوده‌اند، این آمار بیانگر حجم بالای تخلفات تصادف موتورسیکلت‌ها در سنین جوانی است.
برخی موتورسواران با رفتار‌های ناهنجار و قانونگریزی خود باعث بروز حوادث و تصادفاتی می‌شوند که بعضاً صدمات جانی جبران‌ناپذیری دارد، چه بسا که این تصادف با خودرو‌های شخصی است و به دلیل قانونگریزی راکب موتور، راننده خودروی شخصی مجبور است لطمه‌های مادی ناشی از حادثه را متحمل شود.
رفتار‌های قانون‌گریزانه موتورسواران
رفتار‌های قانون‌گریزانه موتورسواران بر چند محور اصلی مبنی بر عبور از چراغ قرمز، توقف‌نکردن در پشت خط عابر، رعایت‌نکردن ورود ممنوع، رعایت‌نکردن حق تقدم، عبور از پیاده‌رو و استفاده از تلفن همراه هنگام موتورسواری و انجام حرکات زیگزاکی و نظیر آن متمرکز است. با همین چند مورد ساده در مرکز شهر با خیابان‌های شلوغ و کوچه‌های باریک شاهد بی‌نظمی خاصی هستیم که گویی هرگز تمامی ندارد.
یکی دیگر از موارد موجود در این زمینه به تخلفات ناشی از رعایت‌نکردن ایمنی موتورسواران برمی‌گردد. عواملی نظیر نداشتن کلاه ایمنی، نداشتن مهارت کافی و تسلط به موتورسواری، رعایت‌نکردن شرایط تردد و حمل نامناسب بار، وقوع حوادث دردناک و آزاردهنده‌ای را رقم می‌زند که تا مدت‌های مدید پیامد اثرات ذهنی و روانی آن پابرجا می‌ماند.
در بسیاری از موارد در حوادث موتورسواری، ضربات وارد‌شده به سر معلولیت‌های جسمی به دنبال دارد. حدود ۷۰ درصد موتورسواران سانحه‌دیده دچار ضربات مغزی می‌شوند و شماری از قربانیان تخلفات موتورسواران کودکانی هستند که مظلومانه قربانی قانونگریزی تعدادی از موتورسیکلتسواران می‌شوند.
چندی پیش در یک پیمایش میدانی از گروهی از شهروندان خواسته شد میزان رضایت خود را از رفتار ترافیکی موتورسواران بازگو کنند. نتیجه نشان داد قریب ۷۵ درصد شهروندان در حد زیاد تا خیلی زیاد از موتورسواران ناراضی هستند. جالب این بود که شمار زیادی از خود موتورسواران نیز از رفتار ترافیکی هم‌قطارانشان ناخشنود هستند.
دلایل تخطی از قانون
همواره برای کاهش آمار حوادث موتورسواری و قانونمند کردن موتورسواران شاهد رفتار‌های قهری بوده‌ایم، اما آیا تا به حال کسی پرسیده است دلیل این حجم از تخطی چیست؟ ساده‌ترین موضوع برمی‌گردد به رعایت نکات ایمنی برای موتورسواران مثل استفاده از کلاه ایمنی که در فصل گرما به حداقل استفاده می‌رسد. طبیعی است طراحی چنین کلاهی حتی در فصل سرما هم غیرقابل تحمل است، چه برسد به فصل گرما که بی‌شک دمای هوا چندین برابر گرم‌تر است. اساساً تحمل کلاه ایمنی در فصل گرما می‌تواند تمرکز راکب موتور را به حداقل‌ترین سطح نزول دهد.
بی‌شک نمی‌توان و نباید برای رفتار‌های خلاف قانون توجیه آورد، اما باید گاهی با واقعیت‌ها مواجه شد یا اگر مسیری ما را به سمت هدف هدایت نمی‌کند، باید بررسی بیشتری انجام داد و حتی به تغییر مسیر فکر کرد. در حالت کلی قانونگریزی موتورسیکلتسواران باید ساماندهی شود و این ساماندهی تنها از طریق روش‌های تکراری قهری قبلی، قابل تحقق نیست بلکه باید سیاست‌های خلاقانه‌ای را برای این قانونمند کردن در پیش گرفت.
با توجه به اینکه اکثر موتورسواران به لحاظ مالی قشر ضعیفی هستند که به ناچار از این وسیله برای کسب‌وکار استفاده می‌کنند، برخورد‌های قهری نتیجه‌بخش نیست و مسئولان تصمیم‌ساز نیز مجبورند با رأفت به این مسئله بنگرند و مدل‌های سختگیرانه را از دستور کار خارج کنند. پلیس می‌گوید موتورسوار به درخواست‌های قانونی تمکین نمی‌کند و با رفتار‌های خود موجب سلب آرامش مردم و شکایت‌های مردمی می‌شود و حین اعمال قانون با غوغاگری و رفتار‌های نمایشی درصدد مظلوم‌نمایی بر‌می‌آید.
این روز‌ها شرایط به گونه‌ای شده که خسارت و زیان این تصمیمات بیش از نفع آن شده است. به هر حال می‌توان برخورد‌های مشوقانه را جایگزین برخورد‌های قهری کرد تا برخی موارد قانونی نهادینه شود.
چند نکته ساده برای موتورسواران
اصلاح رفتار ترافیکی موتورسیکلتسواران دو گروه را درگیر خواهد کرد؛ گروه اول خود موتورسیکلتسواران که باید به پیامد‌ها و عواقب رفتار خود بیندیشند و قانون را خط قرمز بدانند. همانگونه که شماری از موتورسواران هرگز گام در راه خلاف و قانون‌شکنی و ایجاد مزاحمت برای سایر شهروندان نمی‌گذارند و معتقدند رفتار قانونشکنانه امنیت خود و دیگر شهروندان را بر هم می‌زند و موجب تخطی از حقوق سایرین خواهد بود.
راکبان موتور همین چند موضوع ساده را رعایت کنند:
۱- از انجام حرکات مخاطره‌آمیز پرهیز کنند
۲- پلاک موتور را مخدوش نکنند
۳- از حمل بار نامتعارف خودداری کنند
۴- چراغ قرمز را خط قرمز بدانند
۵- از پیاده‌رو و خط ویژه تردد نداشته باشند
۶- حرکت خلاف جهت نداشته باشند
۷- بیش از ظرفیت، مسافر یا بار حمل نکنند
۸- از کلاه ایمنی استفاده کنند.
گروه دوم، شهروندان هستند که با گفتگو و تذکر لسانی می‌توانند به مرور موتورسواران را به سمت رعایت قانون هدایت کنند که در این زمینه باید سیاست‌های حمایتی و تشویقی نیز لحاظ شود.
