با اینکه عنوان می‌شود، وجود گیاهان دارویی می‌تواند ظرفیت بسیار خوبی برای اشتغالزایی در استان‌ها و در پی آن صادرات و ارزآوری برای کشور باشد، اما بی‌توجهی‌ها و نبود طرح و برنامه‌ای مشخص در کشت و توسعه این نوع از گیاهان موجب شده تا اخبار خوبی از این حوزه به گوش نرسد، به طوری که آذربایجان غربی به خاطر اقلیمش مهد گیاهان دارویی به شمار می‌آید، شرایط خوبی حاکم نیست و به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، هم‌اکنون۵۰ گونه از گیاهان دارویی به دلیل برداشت بی‌رویه در معرض انقراض قرار دارد.
آذربایجان غربی به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مناسبش به عنوان یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی کشور به حساب می‌آید.
این استان از نظر تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست را در میان استان‌های دیگر به خود اختصاص داده، اما چند سالی می‌شود به خاطر تغییرات اقلیمی و از آن مهم‌تر، برداشت‌های بی‌رویه و بی‌حساب و کتاب، زنگ خطر انقراض برخی از گونه‌ها به صدا درآمده است.
در همین رابطه مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی با اشاره به اینکه برداشت حدود ۲۰نوع گونه گیاه کوهی که به صورت خودرو در مراتع استان در فصل بهار می‌رویند، بدون مجوز ممنوع است و با متخلفان برخورد می‌شود، می‌گوید: «از جمله این گونه‌ها می‌توان به کنگر، ریواس، شنگ، غازایاغی، انواع تره و پیاز کوهی، بولاغ اوتی و آویشن اشاره کرد.»
صمد موسوی با تأکید بر اینکه برداشت این گیاهان به میزان متعارف و برای مصارف خانوار ساکن در محل بلامانع است، ادامه می‌دهد: «در صورت مشاهده برداشت انبوه گیاهان دارویی و خوراکی خودرو، به قصد فروش و عرضه در بازار‌های مصرف با فرد خاطی و متخلف برخورد می‌شود.»
از بین رفتن گیاهان در مراتع موجب لغزش و رانش زمین می‌شود. اتفاقی که طی دهه‌های اخیر بسیار شاهد آن بوده‌ایم و حتی در مواقعی روستایی به یک‌باره زیر خروار‌ها خاک مدفون شده است.
همگان خوب می‌دانند اینگونه حوادث، محصول بهره‌برداری بی‌رویه از پوشش گیاهی و کاهش سطح جنگل‌ها و مراتع کشور است که برای جلوگیری از این امر باید به استفاده بی‌رویه از گیاهان در مراتع و جنگل‌ها از سوی دام و انسان توجه ویژه‌ای شود.
قانون، نیازمند مجریان قوی است
اگر می‌گویند آذربایجان غربی رتبه نخست تنوع گیاهان دارویی و خوراکی را دارد، به این خاطر است که از مجموع ۸ هزار گونه گیاهی کشور، بیش از یک‌هزار و ۴۰۰ گونه در این منطقه می‌روید. از میان این گیاهان ۵۲۰گونه در لیست دارویی‌ها و ۷۰ تا ۱۰۰گونه هم به عنوان گیاهان خوراکی هستند، اما مشکل اینجاست که مسئولان و مردم در کنار هم هیچ توجهی به نوع رشد و مراقبت و حفظ این گیاهان ندارند. کاری که باعث در خطر انقراض قرارگرفتن بخشی از این گیاهان شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی با اشاره به اینکه گیاهان موجود در منطقه جزء سرمایه‌های ملی هستند، می‌گوید: «برای حفاظت از آن‌ها باید آموزش‌های لازم از جمله برداشت اصولی و کشت انبوه این گیاهان در مزرعه برای علاقه‌مندان و بهره‌برداران صورت گیرد.»
به گفته این مسئول، در تبصره ۷ قانون اصلاح ماده ۳اصلاحی، قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور و بخشنامه سراسری معاون وزیر و رئیس سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری کشور، با موضوع ابلاغ سیاست‌ها و ضوابط حفظ، احیا، توسعه، بهره‌برداری و صادرات محصولات فرعی جنگل و مرتع که به تمامی استان‌ها ابلاغ شده، هرگونه بهره‌برداری از محصولات مرتعی و جنگلی از جمله کنگر، ریواس، مندی، لوشه، کوراد، موسیر، آویشن، انواع قارچ‌های کوهی و مرتعی (دنبالان)، گل آقا، شنگ و ... به طورکلی ممنوع و غیرقانونی است.
موسوی تأکید می‌کند: «هرگونه بهره‌برداری و برداشت صرفاً با اخذ مجوز از اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان در قالب طرح مصوب با اولویت دارندگان پروانه چرای دام و بهره‌برداران عرفی مطابق قوانین و مقررات فوق‌الاشاره مجاز است.»
وی ادامه می‌دهد: «در صورت مشاهده هرگونه برداشت، حمل، خرید و فروش و معامله بدون اخذ مجوز‌های لازمه برابر قوانین و مقررات محموله به عنوان کالای قاچاق به نفع دولت توقیف و متخلفین از سوی مأموران یگان حفاظت به مراجع قضایی معرفی خواهند شد.»
اگر تأکید می‌شود که از گیاهان دارویی محافظت شود، به این خاطر است آن‌ها خود حافظ طبیعت و محیط‌زیست هستند. علاوه بر خاصیت دارویی و خوراکی گیاهان، وجود پوشش گیاهی برای جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ خاک از اهمیت بالایی برخوردار است و در هر منطقه باعث کاهش سرعت جریان‌های سطحی و جلوگیری از فرسایش خاک می‌شود، بنابراین پوشش گیاهی تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر کاهش سیلاب‌های مخرب داشته که یکی از روش‌های حفاظت از فرسایش در حوزه‌های آبخیز سیل‌زا، استفاده از روش زیستی است.
