سرویس تاریخ جوان آنلاین: تاریخ معاصر ایران به ویژه از ۱۵۰ سال اخیر بدین سو، آئینه‌ای از ادغام دین و سیاست در عرصه فرهنگ عمومی ایرانیان و ایضاً کنش و واکنش‌های مردمان این دیار بوده است. نهضت تنباکو، نهضت مشروطیت، نهضت ملی ایران و انقلاب کبیر اسلامی، شاهدان گویای این مدعا هستند. ساکنان این مُلک، بدون اینکه به سیاست سلاطین زمانه خویش وقعی نهند، هماره در حوادث واقعه، راه منازل علمای دین را جسته و نهایتاً تکلیف خویش را نیز از آن ناحیه اخذ می‌کرده‌اند. اثری که هم اینک به معرفی آنیم، شاهدی است بر این مدعا و در بردارنده اسنادی برای تأیید آن است. این مجموعه توسط دکتر موسی نجفی گردآوری شده و مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، به انتشار آن اقدام کرده است. مؤلف محترم در دیباچه خویش بر این پژوهش، در شفافیت ساحت این کتاب و نیز تبیین هدف از انتشار آن، چنین آورده است:
«مجموعه حاضر شامل ۱۰ گفتار تاریخی، فکری و سیاسی پیرامون نقش زعمای شیعه و اصول فکری سیاسی آنان درباره مسئله نفوذ غرب در ایران است. مباحث کتاب با چند رساله تاریخی و سیاسی از زعمای شیعه تکمیل شده تا ضمن استناد بخشیدن مصداقی به مباحث مزبور، توانسته باشیم غنای متون و رسائل شیعیان را در این زمینه‌ها بهتر و روشن‌تر نشان داده باشیم. نکته اصلی و محور توجه در این کتاب، مسئله «سیاسیت لائیزم غرب» یا از زاویه‌ای دیگر «لائیزم سیاسی غرب» در ایران است. بی‌تردید این موضوع نه تنها در تاریخ تحولات ایران، موضوعی جدی و مرکزی برای مطالعه و تحقیق است، بلکه از جمله مسائل و مواردی است که با زمان حاضر و به احتمال زیاد، با حیات دهه‌های آینده ما هم پیوندی ناگسستنی دارد. اصولگرایی شیعه، حفظ اصول تشیع و ارزش‌های آن در جامعه ایران و البته عراق، کالبد شناسی نهضت‌های دینی شیعیان و همچنین اجتهاد سیاسی مجتهدین و صاحبان فتوا در برخورد با این مسئله، از جمله مباحث و مسائل مطروحه است که در این کتاب بسیار به آن توجه شده است.
موضوع‌ها، گفتار‌ها و رسائل مورد بحث، هر چند در تاریخ تحولات دو قرن اخیر ایران به ویژه دو نهضت تحریم تنباکو و قانون آزادی (مشروطه) دور می‌زند، با این‌حال طی دو گفتار، به تحولات حوزه فکری عراق و همچنین در مورد چند مقطع تاریخی مانند: مسئله هرات و نامه آیت‌الله شفتی (سیدِ حجه‌الاسلام) و مسئله رویتر و فراماسونری و برخورد آیت‌الله حاج ملاعلی کنی هم توجه شده است. موضوع مهم به تعبیر امروزی «برخورد تمدن‌ها یا ادیان و فرهنگ‌ها» نیز، طی دو فصل از کتاب ارزیابی شده، که مسئله قضیه «انجمن صفاخانه» و گفتگو با داعیان عیسوی و گفتار محاوره‌ای آیت‌الله کاشف الغظاء با دو سفیر مغرب زمین (از امریکا و انگلیس) نقطه عطف این توجه، در مباحث تعامل دیانت و سیاست است. اهمیت شناخت تاریخ معاصر ایران و ارتباط آن با اندیشه‌های سیاسی و مباحثی مثل جامعه شناسی سیاسی، مردم شناسی و شناخت نهضت‌ها و تأثیر آن در تحولات فکری و سیاسی دهه‌های اخیر هم، از جمله موارد و موضوعاتی است که در گفتار مربوط به اصول شناخت تاریخ دو قرن اخیر ایران، مورد توجه و دقت واقع شده است. در نگاهی اجمالی و کلی آنچه از مجموع مباحث و رسائل بدست می‌آید، موضوعیت «تهاجم فرهنگی غرب» در تاریخ معاصر ایران، به عنوان صورت مسئله اصلی در تمامی بخش‌های کتاب است. این صورت مسئله در هر جا به دنبال جوابی است که دین و دینداران شیعه مذهب، بدان داده‌اند...».
