سرویس بین الملل جوان آنلاین: جو بایدن، رئیسجمهور تازهکار، موضع روشنی درباره نحوه برگشتن امریکا به توافق هستهای با ایران ابراز نکرده است. اسکاینیوز دو شنبه شب به نقل از منابعی در پنتاگون از طرح جدید دولت بایدن خبر داد که ظاهراً اروپاییان در آن واسطه ارتباط با ایران میشوند. به نوشته اسکاینیوز «دولت بایدن از طریق میانجیهای اروپایی در پی ابتکاری برای گفتوگوی مستقیم با تهران است.» هرچند این با گزارشهای قبلی که میگویند تیم هستهای دولت روحانی، حتی قبل از ورود بایدن به کاخ سفید، مذاکره را شروع کرده، در ظاهر متناقض است، ولی شاید چندان هم بعید نباشد، چون همانطور که انتظار میرفت، یک فصل مشترک رایزنیهای مقامات غربی با دولت جدید امریکا پس از ورود بایدن به کاخ سفید، برجام است. برلین میکوشد با تشکیل جبههای مشترک با طرف امریکایی، بازگشت به برجام را با مسائل منطقهای و موشکی گره بزند. هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان که موضعگیریهای وی در هفتههای اخیرخبرساز بوده، در پیامی توئیتری با ابراز خشنودی از تمایل واشنگتن برای بازگشت به عرصه جهانی نوشت: «به امریکا به عنوان شریکی قابل اعتماد برای صلح نیاز است. ما و امریکا موضوعات بسیار زیادی از جمله موضوع توافق هستهای با ایران را داریم که باید پیگیری کنیم.» همچنین در بیانیهای که دفتر آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان منتشر کرده، به موضوع ایران به عنوان یکی از محورهای گفتگوهای وی با جو بایدن اشاره شده است. همزمان، جزئیات بیانیه کاخ سفید از محتوای گفتوگوی تلفنی بایدن با بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس، نشان میدهد طرفین درباره مسائل مرتبط با ایران، روسیه و چین گفتگو کردهاند. همه اینها نشان میدهد، راهی که تیم بایدن برای بازگشت به توافق هستهای با ایران در پیش گرفته، مسیر چندان سرراستی نیست. مارک پری، تحلیلگر ارشد مؤسسه کوئینسی روز سه شنبه درگفت وگو با ایرنا میگوید: «احتمالاً روند سادهای برای پیوستن دوباره به برجام در کار نیست و این به معنای آن است که باید به مجموعه موارد دیگر رسیدگی شود. همه چیز به زمان نیاز دارد و برخلاف افراد ترامپ، دولت بایدن به ارزش فرآیند اعتقاد دارد؛ سنجیدن گزینهها و پرسیدن شرایط آنها.»
تهران عجلهای ندارد
پیشتر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه گفته بود که ایران عجلهای برای بازگشت امریکا به برجام ندارد، موضعی که حالا از زبان مجید تختروانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز تکرار میشود. تختروانچی در گفت و با انبیسی گفته که ایران طرحی برای مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم با دولت جدید بایدن ندارد و ادامه میدهد: «توپ در زمین امریکا است. این امریکا بود که در سال ۲۰۱۸ در دوره دولت ترامپ میز مذاکره را ترک کرد. حالا هم این واشنگتن است که باید تصمیم بگیرد که آیا قصد دارد سیاست ورشکسته دولت قبلی خود را ادامه دهد یا اینکه میخواهد صفحه جدیدی باز کند. ایران بارها اعلام کرده است که به محض اینکه آنها به تعهدات خود عمل کنند، به تعهدات کامل خود باز خواهد گشت.» به گفته نماینده ایران در سازمان ملل، تهران تاکنون گفتوگویی با دولت بایدن نداشته است. این دیپلمات ایرانی تأکید کرد: «این به امریکا مربوط میشود که چه تصمیمی بگیرد، ما عجلهای در این زمینه نداریم.»
ظریف نیز روز سه شنبه در بدو ورود به مسکو در جمع خبرنگاران گفت: «شرایط بینالمللی، بحث برجام و ضرورت اجرای تعهدات همه طرفها، موضع مشترک ما با روسیه است و درباره آن هم بحث میکنیم.»
نجات برجام ضروری است
دستکم تا الان، مسکو و پکن با این رویکرد تهران همراه هستند. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه دیروز در دیدار با همتای ایرانی خود در مسکو، گفت: «نجات دادن توافق هستهای ایران (برجام)، در حال حاضر یکی از مسائل فوری است. هم ما و هم ایران به شدت علاقهمند به بازگشت کامل کشورهای امضاکننده (برجام) به اجرای تعهداتشان طبق توافق هستیم.» چینیها بعد از ورود بایدن به کاخ سفید، موضعی درباره برجام ابراز نکردهاند، ولی سه هفته قبل، هوا، چون یینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین با تأکید بر اینکه امریکا باید همه تحریمهای قید شده در برجام را لغو کند، گفته بود: «ایران نیز باید با رعایت تمام مفاد توافقنامه، اجرای آن را احیا کند. طرفهای مختلف هم نباید برای آن شرایط دیگری بگذارند. چین امیدوار است طرفها همراه با جامعه جهانی، برای پیشبرد بازگشت برجام به مسیر درست و پیشبرد روند حل و فصل سیاسی مسئله هستهای ایران نقش سازندهای ایفا کنند.»
تلآویو هم نگران است
کشوری مانند ژاپن به کنار، برخی از دولتهای عربی از جمله عربستان سعودی و امارات خواستار این هستند که دولت امریکا درباره بازگشت به برجام با آنها مشورت کند. مایکل اورن، سفیر سابق رژیم صهیونیستی در امریکا و نماینده سابق کنست این رژیم نیز به شدت در برابر هرگونه اقدامی که منجر به بازگشت واشنگتن به توافق هستهای شود گارد گرفت و گفت: «اگر دولت (بایدن) به برجام بازگردد، هیچ چیزی برای گفتگو درباره آن با امریکا وجود ندارد. آنها میگویند که با اسرائیل رایزنی خواهند کرد، اما ما را دور میزنند و به دنبال بازگشت به برجام هستند.» سفیر سابق رژیم صهیونیستی گفت: «از دیدگاه اسرائیل، برجام اساساً معیوب بوده و هرگونه بازگشت به آن حتی با برخی تغییرات ظاهری، مشکلی واقعی برای ما به شمار میآید.» روزنامه «تایمز اسرائیل» در این مورد نوشت: «نگرانی اسرائیل از آن است که دولت بایدن همانند دولت اوباما که پشت درهای بسته در سال ۲۰۱۵ میلادی با ایران به توافق رسید، سناریوی مشابهی را تکرار کند. نتانیاهو از این موضوع عصبانی است.»