سرویس بین الملل جوان آنلاین: بعد از چندین ماه فعالیت دیپلماتیک امریکا برای جلب نظر متحدان برای رأی به قطعنامه تحریم تسلیحاتی ایران بعد از پاییز، این قطعنامه نتوانست آرای موافق کشور‌ها را جلب کند و بامداد شنبه اعلام نتیجه رأی‌گیری مجازی نشان داد که دولت امریکا فقط توانسته رأی نماینده دائم خود در شورای امنیت و جمهوری دومینیکن در حوزه کارائیب را با خود همراه کند. در کنار فرانسه و انگلیس به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت کشور‌های آلمان، بلژیک، استونی، اندونزی، ویتنام، آفریقای جنوبی، تونس، نیجر و سنت وینسنت نیز به این قطعنامه رأی ممتنع دادند تا برای تصویب نشدن قطعنامه پیشنهادی امریکا، عملاً نیازی به وتوی روسیه و چین نیز نباشد.
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به شکست تاریخی امریکا در برابر ایران در حساب توئیتر خود نوشت: «در تاریخ ۷۵ساله سازمان ملل سابقه نداشته که امریکا تا این حد منزوی باشد. به‌رغم همه سفرها، فشار‌ها و دوره‌گردی‌ها، امریکا توانست فقط یک کشور کوچک را با خود همراه کند.» وزارت امور خارجه روسیه هم در بیانیه‌ای با تأکید بر حمایت از برجام و انتقاد از خروج امریکا از این توافق بین‌المللی و اجرا نشدن قطعنامه ۲۲۳۱ تصریح کرد: «نتایج رأی‌گیری درباره ایران به امریکا آموخت که قطعنامه‌های شورای امنیت را باید اجرا کرد.» وزارت امور خارجه روسیه با اشاره به رأی‌گیری روز گذشته در مورد قطعنامه ضدایرانی پیشنهادی امریکا گفت: «حداکثر تلاش را برای جلوگیری از استفاده ابزاری امریکا از قوانین بین‌المللی به کار می‌گیریم.»
با وجود این ناکامی، مقام‌های امریکایی از ادامه تلاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران خبر دادند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا با صدور بیانیه‌ای، به شدت از عملکرد شورای امنیت انتقاد کرد و در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی توئیتر، شورای امنیت را به در نظر نگرفتن خواست و منافع پاره‌ای از کشور‌های غرب آسیا متهم کرد و نوشت: «شورای امنیت با این اقدام خود به بزرگ‌ترین دولت حامی تروریسم فرصت خرید و فروش تسلیحات کشنده را داد و خواستِ کشور‌های خاورمیانه را نادیده گرفت.»پمپئو تأکید کرد که واشنگتن همچنان به تلاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ادامه خواهد داد.
رابرت اوبرایان، مشاور امنیت ملی دولت امریکا نیز، هرچند رأی ممتنع فرانسه، آلمان و انگلیس را «ناامیدکننده» خواند، ولی گفت که چنین چیزی تعجب‌آور نبود. اوبرایان در مصاحبه با شبکه خبری فاکس‌نیوز گفت: «ما امروز باختیم، اما هنوز تمام نشده است.» ظاهراً اشاره او به «تمام نشده است» به تلاش برای فعال کردن مکانیسم ماشه بر می‌گردد که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آن را پیش‌بینی کرده و دولت امریکا به رغم خروج از برجام می‌گوید به عنوان شریک این توافق، حق فعال کردن آن را دارد. کلی کرافت، نماینده امریکا در سازمان ملل گفته که امریکا در روز‌های آینده تلاش خواهد کرد با استفاده از مکانیسم ماشه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را احیا کند.
امید امریکایی‌ها به مکانیسم ماشه
تحریم‌های تسلیحاتی که شورای امنیت سازمان ملل سال ۲۰۰۷ علیه ایران اعمال کرد، بنابر توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ (برجام) اواسط اکتبر (اوسط مهر) به پایان خواهد رسید و طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، بخش مهمی از تحریم‌های تسلیحاتی ایران لغو و ایران از آن زمان می‌تواند هر کشوری در زمینه خرید و فروش سلاح‌های متعارف وارد داد و ستد شود.
امریکا قصد دارد با توسل به مکانیسم ماشه مانع لغو تحریم‌های تسلیحات ایران شود. به این منظور واشنگتن باید علیه ایران به دلیل نقض برجام به شورای امنیت شکایت کند. شورای امنیت در یک بازه زمانی ۳۰ روزه می‌تواند درباره قطعنامه‌ای برای ادامه معافیت تحریمی ایران تصمیم‌گیری کند و اگر چنین نشود، همه تحریم‌های سازمان ملل که قبل از سال ۲۰۱۵ برقرار بود، به طور خودکار احیا می‌شود و به همین دلیل است که این ساز و کار را مکانیسم ماشه نامیده‌اند. اعلام خروج ترامپ رئیس‌جمهور امریکا از برجام که ۱۸ اردیبهشت‌ماه ۹۷ انجام شد، مانعی برای اجرایی کردن مکانیسم ماشه است و پکن و مسکو، امریکا را ناقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ می‌دانند و معتقدند که این کشور صلاحیت به کار انداختن مکانیسم ماشه را ندارد. با پیش‌بینی افزایش تنش‌ها بر سر ایران در شورای امنیت، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه خواستار برگزاری یک نشست آنلاین با حضور پنج عضو دائم شورای امنیت و همچنین آلمان و ایران شد. کاخ کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرده پوتین خواستار برگزاری این نشست برای بحث و تبادل نظر درباره مسئله تحریم‌های تسلیحاتی ایران شده است.
مجید تخت‌روانچی، سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل متحد روز شنبه ساعاتی بعد از رأی منفی شورای امنیت به قطعنامه امریکا، توانایی امریکا در این زمینه را زیر سؤال برد و گفت: «کاملاً روشن است که هر تحریم تسلیحاتی علیه ایران مغایر با تمامی قول‌هایی است که در بخش‌های مختلف قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام به ایران داده شده و توسط شورا تأیید شده است. این امر سابقه خطرناکی ایجاد می‌کند، اقتدار شورا را تضعیف می‌کند و اعتماد و اطمینان به شورا و تصمیماتش و به تبع آن، به خود سازمان ملل را دچار فرسایش خواهد کرد. اما قربانیان اصلی، اصول عدالت، حاکمیت قانون، گفتگو، دیپلماسی و اعتماد خواهند بود.»
وی افزود: «حتی فراتر از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ - که به خاطر ارتباط ماهوی مستقیم آن‌ها به موضوع، به هیچ عنوان نمی‌توانند کنارگذاشته شده یا نادیده گرفته شوند - شورای امنیت فقط زمانی می‌تواند تحریم وضع کند که «وجود تهدید علیه صلح، نقض صلح یا تجاوز» را احراز کند و مهم‌تر از آن، توسل به همه روش‌های ممکن را به جز تحریم که در صورت لزوم، باید آخرین گزینه باشد، قبلاً طی کرده باشد. حالا سؤال این است که آیا چنین شرایطی در مورد ایران وجود دارد که به شورا اجازه چنین اقدامی را بدهد؟ طبیعی است که این ارزیابی نمی‌تواند در خلأ یا براساس انگیزه‌های سیاسی، جعلیات، دروغ‌ها و اتهامات ساختگی یک عضو یا تعدادی از اعضای شورا صورت پذیرد بلکه باید براساس حقایق غیرقابل انکار یعنی واقعیت‌های امنیتی در منطقه باشد.»
سیاست نعل و میخ اروپایی‌ها
اروپایی‌ها که صرفاً برای نگه داشتن ایران در برجام، تمایل خود را برای حفظ توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند، به قطعنامه پیشنهادی امریکا رأی ممتنع دادند و البته با اتهام‌زنی به ایران، دلیل عدم همراهی با امریکا را عدم برخورداری قطعنامه از اجماع اعلام کرده‌اند. نمایندگی انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاهی متحده انگلیس به این قطعنامه رأی ممتنع داد، زیرا مشخص بود که از حمایت شورا برخوردار نیست و مبنایی برای رسیدن به اجماع فراهم نمی‌آورد. با وجود این، ما آماده همکاری با اعضای شورا و طرف‌های برجام جهت یافتن راهی رو به جلو هستیم که بتواند حمایت شورا را جلب کند.» لندن در عین تلاش برای بازگشت خودکار تحریم‌ها با استفاده از مکانیسم ماشه مخالفت کرده است.
نماینده آلمان در سازمان ملل نیز با تکرار پاره‌ای اتهام‌زنی‌ها در بیانیه مشابه گفته است: «آلمان به این قطعنامه رأی ممتنع داد، زیرا این قطعنامه به ما برای حل مؤثر مخاطرات مشخص‌شده و بهبود امنیت و ثبات در منطقه کمک می‌کند. مشخص بود که این پیش‌نویس قادر به جلب حمایت شورای امنیت نخواهد بود.»
پاریس به عنوان دیگر کشور عضو برجام در کنار دو شریک اروپایی دیگرش در بیانیه‌ای دلیل رأی ممتنع خود را اینطور تشریح کرده است: «فرانسه به پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی رأی ممتنع داد، زیرا این قطعنامه محتوی پاسخ مناسب به چالش‌های ناشی از انقضای این تحریم‌ها نبود؛ ضمن آنکه این قطعنامه بنا به این دلیل که قادر به جلب حمایت اعضای شورا نیست و فاقد مبانی لازم برای رسیدن به اجماع بر سر آن است احتمالاً قادر به پیشبرد امنیت و ثبات در منطقه نیز نخواهد بود.»
روزنامه انگلیسی گاردین، نتیجه رأی‌گیری اخیر برای ایالات متحده را شکست تحقیرآمیزی در سازمان ملل دانست و نوشت که حمایت تنها یک عضو از شورای امنیت نمایانگر انزوای واشنگتن در تلاش این کشور برای اقدامات شدید‌تر علیه ایران بود و با توجه به مخالفت‌های روسیه و چین، احتمال تصویب قطعنامه پیشنهادی امریکا وجود نداشت و این قطعنامه تنها به عنوان اقدام دولت ترامپ برای هموار کردن مسیر برای اقدام بیشتر علیه ایران صورت گرفته بود. بلومبرگ نیز تیتر زد: «زخم شکست امریکا در شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران.»
