سرویس بین الملل جوان آنلاین: عصر سه شنبه انفجاری مهیب پایتخت لبنان را طوری به لرزه درآورد که بنابر اعلام خبرگزاری فرانسه لرزههای آن را ساکنان جزیره قبرس هم حس کردند. دیدهبان زمینلرزه اردن درباره شدت این انفجار گفته که نیروی انفجار بیروت معادل نیروی زلزلهای با قدرت ۵/۴ ریشتر بوده است. دیروز با گذشت بیش از ۲۴ ساعت از فاجعه، هنوز هم تعداد قربایان معلوم نبود، هرچند تا لحظه تنظیم این گزارش، مرگ بیش از یکصد نفر تأیید شده و افزون بر ۴ هزار نفر نیز زخمی شدهاند. اما گفته شده شمار مفقودشدگان احتمالاً از کشتهشدگان فعلی بیشتر است.
اصلیترین روایت از انفجار بیروت این است که کشتی روسوس (rhesus) با پرچم مولداوی، روز ۲۳ اکتبر ۲۰۱۳ با محموله ۲ هزار و ۷۵۰ تنی نیترات آمونیاک از بندر باتومی گرجستان راهی بندر بیرای موزامبیک میشود که به علت نقص فنی کشتی پلیس ساحلی لبنان آن را توقیف میکند، ولی با گذشت زمان نه صاحب کشتی و نه صاحب محموله برای پس گرفتن اموال خود اقدام نمیکنند و لبنانیان میمانند و محموله ۲۷۵۰ تنی نیترات آمونیاک.
در این مدت، گارد ساحلی لبنان کشتی و خدمه را توقیف میکند، چند نفر خدمه کشتی آزاد میشوند، ولی دو نفر را تا مدتها روی عرشه کشتی نگه داشته بودند که این افراد هم با رأی دادگاه آزاد شدند. برخی روایتهای غیر رسمی میگویند که در کنار این مواد قابل احتراق که قدرت انفجار آنها بر اساس ارزیابی الاخبار معادل ۶۰۰ تا ۸۰۰ تن تیانتی برآورد شده، مواد محترقه دیگری هم نگهداری میشده است. در پی انفجار روز سه شنبه که تا دستکم هشت کیلومتر دورتر خرابی به بار آورد و بنا به به گفته مقامهای لبنانی نصف بیروت را ویران کرد، در لبنان سه روز عزای عمومی اعلام شد. میشل عون و ژوزف عون رئیسجمهور و فرمانده ارتش دیروز به محل حادثه رفتند. مروان عبود، استاندار بیروت ابعاد این حادثه را به ابعاد انفجار هیروشیما و ناکازاکی تشبیه کرده است.
ماهیگیری سعودیها
انفجار بندر بیروت ناشی از منفجر شدن همزمان مقادیر زیادی مواد آتشزا بوده و به گفته شاهدان عینی، نخست انفجاری کوچک و سپس انفجار شدید رخ داده است. برخی گزارشها حاکی از این است که این مواد در شرایط استاندارد نگهداری نمیشدند. با این حال پیش از موضعگیریهای رسمی درباره علت آن، دو شبکه سعودی العربیه و الحدث در همان لحظات نخستین ادعا کردند که براساس اطلاعات اولیه این انفجار در انبار سلاح و مهمات حزبالله در بندر بیروت اتفاق افتاده است. این اتهام فتنهانگیز، به خصوص در شرایطی مطرح شد که قرار است روز جمعه رأی نهایی دادگاه رفیق حریری، نخستوزیر اسبق لبنان هم، بعد از ۱۵ سال اعلام شود. دو شبکه حتی پس از اعلام رسمی مسئولان لبنان نیز، از مواضع خود کوتاه نیامدند و اتهامزنی به حزبالله لبنان همچنان از سرتیترهای صفحه نخست آنها بود. سعد حریری، نخستوزیر سابق لبنان، نزدیک به عربستان هم دیروز در اظهاراتی تحریک آمیز نوک پیکان اتهام خود را به سمت دولت لبنان گرفت و گفت: «بیروت قربانی شده است و هیچ فردی در آن وجود ندارد که آسیب ندیده باشد؛ زخم بیروت عمیق است.» حریری گفته آماده است مسئولیت را به عهده بگیرد و هر شخصی که دست در این امر دارد باید مسئولیت را عهدهدار شود و پاسخگو باشد. وی تأکید کرده است: «لبنان باید دست به دامن دوستان خارجی شود تا درباره انفجار تحقیق شود. این دولت و این عهد مسئول آنچه دیروز رخ داد، هستند. دیروز بیروت را کشتند.»حریری حین خروج از مسجد محمد الامین که در اثر این انفجار خسارات زیادی دیده، مورد حمله معترضان قرار گرفت و لبنانیها در اعتراض به بازدید او از این منطقه به خودرو وی سنگ، شیشه و بطری پرتاب کردند. این در حالی است که محمد رعد، رئیس فراکسیون وفاداری به مقاومت (حزبالله) در مجلس لبنان روز چهار شنبه ضمن تأکید بر اینکه اکنون زمان بحثوجدل کردن کردن و گرفتن امتیاز نیست، خواستار همکاری و اتحاد همه لبنانیها برای حل بحرانهای این کشور و یافتن راهحل شد.
مداخله تلآویو؛ فعلاً شواهد نیست
گزارشهایی از امکان خرابکاری و دست داشتن رژیم صهیونیستی در انفجار روز سه شنبه مطرح شد که گابی اشکنازی، وزیر امور خارجه صهیونیستها، دستداشتن تلآویو در این اقدام را رد کرد و در این مورد گفت: «این انفجار بزرگ که در بندر بیروت رخ داد به احتمال زیاد حادثهای ناشی از آتشسوزی بوده است و پیشنهاد میکنم که درباره گمانهزنیها احتیاط شود.» حزبالله لبنان نیز علاوه بر اینکه در قالب بیانیهای با بازماندگان ابراز همدردی کرده، در تمامی مراکز بهداشتی لبنان پویش اهدای خون راهاندازی کرده است. منابع امنیتی لبنان هم گمانهزنیها درباره حمله موشکی یا اقدامی مشابه را در بندر بیروت تکذیب کردهاند. بدری ضاهر، مدیرکل گمرک لبنان روز چهار شنبه از کوتاهی در رسیدگی به وضعیت نگهداری مواد منفجره خبر داد و گفت: «موادی که عصر سه شنبه در بندر بیروت منفجر شد، خطرناک بود و ما پیش از این در شش نامه مختلف به قاضی ویژه این امور درخواست صادر کردن آن را کرده بودیم، اما پاسخی دریافت نکردیم.» صبحی ناظم توفیق، کارشناس نظامی درباره علت این حادثه گفت: «این انفجار مهیب به دلیل موشکی نیست که به هدفی اصابت کرده باشد بلکه نتیجه مواد منفجره انبار شده یا بمبهای دهها تنی است.» تام ساور درباره اینکه انفجار ساختگی بوده، گفت: «مردم زمانی که این حادثه بزرگ را میبینند میگویند مداخله انسانی وجود داشته، اما مسئله احتمالاً تنها درباره نقض اصل رعایت ایمنی است.»
تحریمهایی که تاریخ انقضا ندارند!
روزنامه لبنانی الاخبار درباره اهمیت بندر بیروت نوشته که این بندر روزانه با ۳۰۰ بندرگاه جهانی در تعامل بوده و سالانه پذیرای حدود ۳ هزار و ۱۰۰ کشتی بوده که عمده صادرات و واردات لبنان از آن صورت میگرفته است. کالاهایی که وارد این بندر میشد، بیش از ۷۰ درصد حجم کالاهایی را تشکیل میداد که وارد لبنان میشد. در این بندر سیلوهای گندم و یک منطقه آزاد به مساحت بالغ بر ۸۱ هزار متر مربع وجود داشت. با انفجار روز سهشنبه، آنطور که استاندار بیروت گفته، ۳ تا ۵ میلیارد دلار به بیروت خسارت وارد شده و علاوه بر این صدها تن از ساکنان بیروت اکنون خانه ندارند. این مقام لبنانی افزود: «ابعاد این فاجعه به حدی بزرگ بود که کامیونهای بزرگی ناپدید شدهاند. خیابانهای داخلی بیروت و خود شهر آسیب دیدهاند و نصف شهر ویران شده و هزاران تن نمیتوانند دو تا سه ماه دیگر به منازلشان بازگردند. ۳۰۰ هزار تن در این شهر آواره شدهاند.»
فاجعه بیروت تقریباً تمام جامعه بینالملل را برای کمک به بیروت، لبنان و مردم آن بسیج کرده است. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا با صدور بیانیهای، ضمن ابراز همدردی گفت که واشنگتن از نزدیک شرایط را زیر نظر دارد و آماده کمک به مردم لبنان برای بازیابی از این تراژدی است. پمپئو در شرایطی از دراز کردن دست یاری واشنگتن به سمت بیروت سخن میگوید که دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا همین هشت روز قبل، یعنی روز چهار شنبه ۸ مرداد ۲۹ جولای با صدور فرمانی به کنگره اجازه داد وضعیت اضطراری را در رابطه با لبنان که از زمان جرج بوش در سال ۲۰۰۸ صادر شده، یک سال دیگر تمدید کند. این فرمان همزمان با بحران اقتصادی لبنان ناشی از تحریمهای فلجکننده امریکا علیه این کشور ۷ میلیون نفری صادر شده در حدی که این کشور در آستانه یک ورشکستگی کامل قرارگرفته است. از نیمه ماه مه۲۰۲۰ مذاکرات بین صندوق بینالمللی پول و مقامات لبنانی برای دریافت وام ۱۰ میلیارد دلاری آغاز شده است. وضعیت نابسامان اقتصادی و کاهش شدید ارزش پول ملی نارضایتی و تظاهرات مردمی را به دنبال داشته است. بر اساس برخی برآوردها، لبنان حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و در اثر تحریمهای امریکا لیره لبنان بیش از ۸۰درصد ارزش خود را در برابر دلار امریکا از دست داده است. دولت لبنان خرداد ماه نشست فوقالعادهای را برای بررسی کاهش ارزش لیره و بحران اقتصادی و معیشتی برگزار کرد.
رد ادعای ترامپ از طرف امنیتیهای امریکا
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا روز سه شنبه در نشست خبری با خبرنگاران گفت که به نظر میرسد این انفجار ناشی از یک حمله وحشتناک یا یک بمب باشد. برت مکگورک، مقام امنیت ملی سابق دولت امریکا این ادعای ترامپ را غیرمسئولانه دانست. والتر شاب، مدیر سابق امور اخلاقی کارکنان دولت امریکا نیز با اعلام اینکه کشورش نباید تا زمانی که اطلاعات موثق درباره این حادثه منتشر نشده است در این مورد گمانهزنی کند گفت که ترامپ منبع موثقی در این خصوص نیست. سه منبع مطلع در وزارت دفاع امریکا به شبکه سیانان گفتهاند که ارتش ایالات متحده هیچ شواهد و مدارکی ندارد که نشان دهد انفجار مهیب روز سه شنبه در بندر بیروت ناشی از یک حمله بوده باشد. یکی از آنها گفت: «اگر نشانههایی از این مسئله بود امریکا فوراً تدابیری برای حفاظت از کارکنان و نیروهای خود در منطقه اتخاذ میکرد، اما هیچ دستوری تاکنون صادر نشده است.»
ایران در کنار آمادگی جامعه جهانی
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که سه شنبه شب در پیامی توئیتری کشته و زخمی شدن شمار زیادی از شهروندان لبنان بر اثر انفجار را به مردم و دولت لبنان تسلیت گفته بود، صبح روز چهار شنبه در گفتگو با شربل وهبه، همتای لبنانی از آمادگی ایران برای کمک به لبنان خبر داد. سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز با ابراز تأسف و نگرانی از حادثه عصر سه شنبه گفت: «با اندوه بسیار این حادثه و اخبار آن را دنبال میکنیم.»
شورای امنیت سازمان ملل متحد روز دو شنبه آینده برای بررسی پیامدهای انفجارفاجعه بار بیروت جلسه فوقالعاده تشکیل خواهد داد. مقامات مختلف دولت نجات ملی یمن از جمله محمد عبدالسلام، رئیس هیئت مذاکرهکننده دولت نجات ملی یمن و سخنگوی انصارالله نیز کشته شدن تعدادی از مردم لبنان در انفجار بیروت را تسلیت گفتند و با این کشور ابراز همدردی کردند.
جنبش فلسطینی حماس نیز با صدور بیانیهای ضمن ابراز همدردی با لبنان، اعلام کرد، بیروت این مصیبت را پشت سر خواهد گذاشت. اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس نیز با مقامات لبنانی گفتگو کرد. مسکو از برنامهاش برای کمک به بیروت در مدیریت تبعات این حادثه از جمله با استقرار یک بیمارستان سیار خبر داد. چین نیز برای کمک به لبنان اعلام آمادگی کرده است.
حیفا هم در معرض خطر است
در این بین، آویخای ادرعی، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی نیز در توئیتی اعلام کرد که وزارت جنگ و خارجه این رژیم به لبنان پیشنهاد ارائه کمکهای انسانی و پزشکی مطرح کردهاند. این پیشنهاد به موازات نگرانی برخی از مقامات رژیم صهیونیستی درباره تکرار رویدادی مشابه در بندر حیفا مطرح شد. گیلا گاملیل، نماینده پارلمان رژیم صهیونیستی در این مورد به موج ۱۰۳ افام رادیو اسرائیل گفته است که باید مواد شیمیایی خطرناک از بندر حیفا خارج شوند. الی لوی، خبرنگار شبکه ۱۳ تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز به همین رادیو گفت که هر کس این فاجعه را در بیروت میبیند باید درک کند که این اتفاق میتواند در بندر حیفا هم بیفتد.