سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در یادداشت میر اسلام تیموری آمده است: مقصود از گردآوری دادههای این مقاله بیش از اینکه دفاع از صنعت لبنیات در مقابل اتهام گران فروشی باشد، آگاه ساختن هم میهنان و شهروندانی است که خوب میدانیم این روزها زیر بار گرانیها و افزایش هزینههای زندگی کمر خم کرده اند. اینکه تولید کننده نیز بخشی از همین مردم است و کارآفرین نیز با همان مشکلاتی دست و پنجه نرم میکند که عموم مردم در تامین معیشت خود و خانواده خود با آن گرفتارند. یک تفاوت مهم، اما وجود دارد و آن اینکه کارآفرین و تولیدکننده خانوادهای بزرگتر دارد که شامل کلیه کارکنان و کارگران بنگاه تولیدی خویش است؛ یعنی تامین زندگی آنها و حفظ اشتغال کارکنان و کارگران بنگاه تولیدی، دغدغهای به مراتب بزرگتر و پیچیدهتر از مدیریت معیشت یک خانوار معمولی است.
این توضیح درباره گران شدن محصولات لبنی ضروری است که صنعت لبنیات صنعتی خصوصی و رقابتی است و برخلاف آنچه اخیرا رسانهها از آن به عنوان انحصار در صنعت لبنیات نام بردهاند، در صنعتی که بیش از ۴۰۰ برند مختلف فعالیت دارند، سخن از انحصار آوردن بیش از اینکه افشاگری باشد، حکایت از ناآگاهی مدعیان داشته و قضاوتی خلاف واقع و ناروا است. باید اضافه کرد که قوانین ضد انحصار در جمهوری اسلامی، شورای رقابت را به عنوان تنها مرجع تشخیص انحصار معرفی کرده و مستند به هیچکدام از بندهای قانون و مصادیق آیین نامههای این شورا، نمیتوان بنگاهی در صنعت لبنیات را یافت که به ایجاد انحصار روی آورده باشد.
وقتی صحبت از رقابتی بودن صنعت لبنیات میکنیم به این معنی است که حق مصرف کننده در انتخاب کیفیت و قیمت به رسمیت شناخته شده است. یعنی هیچ بنگاهی نمیتواند ریسک افزایش بی دلیل قیمت را بپذیرد و به راحتی بازار فروش خود را از دست ندهد؛ چراکه مصرف کننده به راحتی این امکان را دارد که کالای بنگاه دیگری را جایگزین کالای بنگاهی کند که قیمتی بیشتر بر کالای خود قرار داده است.
پیش از تبیین روند افزایش هزینههای تولید در صنعت لبنیات در چهار سال گذشته، متاسفانه رسانههای عمومی کشور همواره تولیدکنندگان محصولات لبنی را متهم به گران کردن بی دلیل محصولات لبنی میکنند؛ آنچنانکه گویی افزایش قیمتها از روی طمع تولیدکنندگان است. واقعیت، اما این است که افزایش قیمتها ناشی از تحمیل شرایط اقتصاد کلان کشور بر تولید کننده و خارج از اراده تولیدکننده است. تولیدکننده در مقابل تورم لجام گسیخته، افزایش حقوقها و افزایش قیمت مواد اولیه و هزینههای سربار تولید راهی جز افزایش قیمت کالای تولیدی خود ندارد، به جز تعطیل کردن بنگاه و خاموش کردن چراغ تولید و بیکار شدن کارگران و کارکنان؛ وگرنه اگر عوامل موثر بر قیمت تمام شده در حد معقول باشد، میتوان با افزایش بهره وری و ترکیب تولید، این افزایش قیمت تمام شده را تحمل کرد و فشار را به مرحله بعد منتقل نکرد.
استدعا و خواهشی که از رسانهها و بخصوص رسانه ملی وجود دارد آن است که در راستای افزایش آگاهیهای اقتصادی مردم به خصوص در موضوعاتی همچون منطق بازار و منطق عرضه و تقاضا و چرایی لزوم عدم دخالت دولت در چرخه تولید به عنوان اصولی که مبانی یک اقتصاد موفق و پویا در همه جای جهان است، بکوشند تا آگاه شدن مصرف کننده و شهروند در نهایت سدی باشد در مقابل کسانی که به دنبال سوء استفاده از عدم آگاهی مردم هستند. رسانهها نیک میدانند که وقتی مردم آگاه باشند، مجالی برای فریفتن آنها با شعارهایی که امکان تحقق ندارد نخواهد بود و این درست همان چیزی است که رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تاکید داشته اند. اما اگر مردم از منطق بازار و اقتصاد آگاه نباشند، فریب شعارهایی را میخورند که تحقق نمییابد و وقتی مردم ببینند که وعدههایی که داده شده تحقق نیافته، امید خویش را به بهبود اوضاع از دست میدهند و این نا امیدی منجر به از دست رفتن اعتماد به عنوان مهمترین سرمایه اجتماعی کشور میشود. امیدوارم این نوشته بتواند آگاهی مردم و شهروندان را دست کم درباره چرایی افزایش قیمت محصولات لبنی افزایش دهد و گام کوچکی باشد در مسیر جهش تولید و اگاهی مصرف کننده.
تبیین روند افزایش هزینههای تولید در صنعت لبنیات
قیمت تمام شده محصولات لبنی تابعی از قیمت مواد اولیه ورودی به صنعت از جمله شیرخام (به عنوان اصلیترین و عمدهترین آیتم)، پودرکاکائو، شکر، استاترها به عنوان مواد افزودنی، مواد بسته بندی (پاکت، بطر پلاستیکی، کارتن، نایلون)، هزینه حقوق و دستمزد پرسنل شاغل، هزینههای حمل و نقل، توزیع و هزینههای سربار تولید است.
این نوشته سعی بر آن دارد که نسبت به شفاف سازی هزینه های وارده به صنعت لبنی اقدام کند.
۱) شیر خام
شیرخام مهمترین و اصلیترین ماده اولیه تولید محصولات لبنی است که در سالهای اخیر با افزایش قیمت بسیاری مواجه بوده است. افزایش قیمت محصولات لبنی بیش از همه به دلیل افزایش قیمت شیرخام است که بنا به تقاضای دامداران محترم و به دلیل عدم تکافوی هزینه تولید شیرخام و با تائید ستاد تنظیم بازار صورت گرفته است.