سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: شاید سال ۱۳۸۶ که برنامه را شروع کردند، گمان نمی‌کردند آنقدر مخاطب پیدا کند که چندین سال برنامه را ادامه دهند و مردم هر سال منتظر باشند ماه رمضان بیاید و برنامه محبوب‌شان را ببینند. یادم می‌آید یک‌بار یکی از آشنایان اتفاق عجیبی را که در زندگی‌اش افتاده بود، به گوش سازندگان برنامه رساند و توانست به تلویزیون برود و داستانش را به قول خود برای احسان علیخانی و «ماه‌عسل» محبوبش تعریف کند و همین باعث شد گمشده زندگی‌اش را پیدا کند. از این مدل آدم‌ها در این سال‌ها کم نداشته‌ایم که می‌خواستند زندگی‌شان را برای همه مردم تعریف کنند و شاید تجربه آن‌ها بتواند به یک نفر دیگر کمک کند. بله، سوژه امروزمان درمورد برنامه احسان علیخانی قبل از «عصر جدید» است. «ماه‌عسل»؛ برنامه‌ای که ۱۴ سال توانست با مردم همراه باشد و آن‌ها را می‌خنداند و گاهی هم اشک‌شان را سرازیر می‌کرد، اما در کل تمام شدن این برنامه در سال ۱۳۹۷ و جای خالی‌اش در سال ۹۸، کاملا در آنتن تلویزیون محسوس بود. این موضوع بهانه‌ای شد تا از برنامه ماه‌عسل، شروع و اتمام آن بگوییم.
«جزر و مد» سال ۸۴ قبل از ماه‌عسل
شبکه سه، ماه رمضان سال ۸۴ برای اولین‌بار برنامه‌ای با نام جزر و مد را ویژه لحظات افطار روانه آنتن کرد که فرزاد حسنی مجری آن بود و علی زاهدی تهیه‌کنندگی‌اش را برعهده داشت. ایده اصلی برنامه هم متعلق به حسنی و پیرامون حضور زن و شوهر‌های جوانی بود که برای اولین‌بار ماه رمضان را با هم تجربه می‌کنند. ۶ قسمت از این برنامه روی آنتن رفته بود که اختلاف حسنی و زاهدی باعث رفتن او از این برنامه شد و از قسمت هفتم مخاطبان شاهد اجرای احسان علیخانی در این برنامه شدند. تیتراژ این برنامه را محمد علیزاده با ترانه‌ای از حسنی خوانده بود.
شروع ماه‌عسل با عروسی‌ها
رمضان سال ۸۵ عنوان این برنامه به پیشنهاد علیخانی به «ماه‌عسل» تغییر پیدا کرد. در این سال نیز علی زاهدی تهیه‌کننده بود و همچنان عروس و داماد‌ها به برنامه می‌آمدند. بااین‌حال، این انتقاد مطرح شد که بهتر است به‌جای عروس و داماد جوان از زوج‌هایی که چند سال کنار هم هستند و حرفهای بیشتری برای گفتن دارند، استفاده شود. این موضوع کم‌کم ساختار برنامه را به مروج ازدواج آسان با حضور زوج‌های موفق تغییر داد. در آخرین قسمت از برنامه نیز ازدواج دو خواهر و دو برادر دوقلو که پیش از برنامه به عقد یکدیگر درآمده بودند، به‌شکل صوری در یک دفتر نمادین به ثبت رسید.
ترانه‌های تیتراژ مشهور شد
رمضان سال ۸۶ ماه‌عسل با ادامه رویه قبل با اجرای علیخانی که در این سال در بخش تهیه‌کنندگی نیز وارد شده و زاهدی را کمک می‌کرد، ادامه یافت. محسن یگانه قطعه «خیال تو» را که به «منو درگیر خودت کن» معروف است، در این سال اجرا کرد.
رفت و برگشت مجری
رمضان سال ۸۷ علیخانی اجازه اجرا پیدا نکرد. همین موضوع تهیه‌کننده برنامه را به فکر انداخت تا طرح برنامه را تغییر داده و با حضور میهمان‌های زن، از یک مجری زن استفاده کند. نام برنامه نیز به «ماه محبوب» تغییر پیدا کرد. حتی مجری زن انتخاب و تایید شد، اما یک روز مانده به رمضان، علی‌اصغر پورمحمدی، مدیر وقت شبکه سه، محسن افشانی را برای اجرای برنامه پیشنهاد داد. البته افشانی اجرای قابلقبولی در این برنامه نداشت و همین شد که ۱۰ روز بیشتر از رمضان نگذشته بود که حین اجرای او، علیخانی به‌عنوان میهمان به استودیو آمد و پس از پخش یک میان‌برنامه، او به‌جای افشانی آمد و البته افشانی که غافلگیر شده بود، گریه‌اش گرفت و علیخانی او را در آغوش کشید. جالب اینکه زاهدی تهیه‌کننده برنامه نیز در زمان این رخداد در کشور نبود و برای بازدید از نمایشگاه رادیو و تلویزیون‌های دنیا با نام IBC به هلند رفته بود و پس از بازگشت، علیخانی را روی صندلی اجرا دید. تیتراژ برنامه در سال ۸۷ را مجید اخشابی خوانده بود.
خداحافظی علی زاهدی
رمضان سال ۸۸، علی زاهدی با ماه‌عسل خداحافظی کرد و این‌گونه شد که علیخانی برنامه را با کمک پیام ابراهیم‌پور و اجرا کرد. مهدی یراحی، خوانندگی تیتراژ این سری از برنامه را خواند و همین موضوع مقدمه‌ای بر ورود این خواننده به مسیر شهرت بود.
اجرای حسن جوهرچی
رمضان سال ۸۹، نه خبری از زاهدی بود، نه علیخانی و نه ابراهیم‌پور بلکه پورمحمدی با فرزاد حسنی وارد گفتگو شده و با تایید عزت‌الله ضرغامی حضور او را به‌عنوان مجری برنامه قطعی کرده بود. پس از او نیز سیدعلی احمدی به‌عنوان تهیه‌کننده به برنامه پیوست. از طرفی به‌صورت ضمنی با حسن جوهرچی نیز صحبت شده بود. بااین‌همه در ساعت ۱۷ روز نخست ماه رمضان و درحالی که تنها دو ساعت به آغاز برنامه مانده بود، حسنی با دستور از بالا کنار رفته و جوهرچی جایگزین او شد. از آنجا که قرار بود ابتدا حسنی اجرا را برعهده داشته باشد، ترانه تیتراژ این سری با صدای محمد علیزاده، سروده او بود.
بازگشت علیخانی با تغییرات اساسی
رمضان سال ۹۰، علیخانی که به نحوه اجرایش، به‌ویژه شیوه ارتباط با میهمان‌ها نقد‌هایی وارد می‌شد، دوباره به‌عنوان تهیه‌کننده مستقل و مجری به برنامه برگشت، درحالی‌که تغییرات اساسی در اجرای او به چشم می‌خورد و پخته‌تر از همیشه ظاهر شده بود. مهدی یغمایی و مهدی یراحی نیز خوانندگان تیتراژ‌ها و «حس می‌کنم تو رو تو هر شب خودم» و «هر جای دنیایی، دلم اونجاست» نیز قطعاتی بودند که تا مدت‌ها زمزمه می‌شدند.
شروع علی ضیا
رمضان سال ۹۱، درحالی‌که از قبل، حرف‌هایی از حضور علیخانی این‌بار در شبکه دو و ساخت مستند برای این شبکه براساس زندگی آدم‌های خاص شنیده می‌شد، تیم تاز‌ه‌ای وارد ترکیب ماه‌عسل شد و این‌بار سیدعلی ضیا اجرا را برعهده گرفت. تهیه‌کنندگی نیز به‌صورت مشترک به مجید یوسفی و کیوان مدنی سپرده شد. بنیامین بهادری و حامد زمانی خوانندگان تیتراژ‌های ابتدایی و پایانی این سری با نام‌های «گریه در ماه» و «دستمو بگیر» بودند.
سال‌های ثبات ماه‌عسل
اما از سال ۹۲ به‌بعد را باید سال‌های ثبات ماه‌عسل نامید، چون احسان علیخانی با یک تیم ویژه برنامه‌اش را شروع کرد و موفق شد بدون حاشیه و جایگزین، اجرا و تهیه‌کنندگی ماه‌عسل را برعهده داشته باشد و شاید موفق‌ترین برنامه‌های ماه‌عسل را باید از این سال به‌بعد بدانیم. شروع برنامه از ابتدای ماه رمضان بود، اما به گفته عوامل برنامه، آن‌ها برای اجرای یک ماه، یک سال زمان می‌گذاشتند تا سوژه‌هایشان را پیدا کنند تا برنامه موفقی را داشته باشند و مخاطب را با خود همراه کنند. البته نباید از نقد‌هایی که به برنامه می‌شد هم بگذریم. کسانی که می‌گفتند نباید آنقدر تلخی را به خورد مخاطب داد و کام او را تلخ کرد. او می‌خواهد برای دو ساعت قبل از اذان سرگرم باشد و این همه تلخی او را اذیت می‌کند؛ اما نظر احسان علیخانی به‌عنوان تهیه‌کننده و مجری این برنامه خلاف این موضوع بود. او با محترم خواندن نقد‌ها، می‌گفت: «ما در ماه‌عسل مبتنی‌بر سوژه‌ها پیش می‌رویم. من هیچ تفکیکی بین قصه‌ها قائل نیستم. ممکن است قصه‌ای مخاطب را به خنده وادار کند، قصه‌ای باعث بغض مخاطب شود، در ذهن او سوال ایجاد کند یا اساسا هیچ احساسی را برای او به‌دنبال نداشته باشد. به‌دلیل اینکه مبتنی‌بر قصه پیش می‌رویم، ممکن است جا‌هایی احساس کنیم که بعضی قصه‌ها بیش از حد مخاطب را آزرده‌خاطر می‌کند و از آن‌ها صرف‌نظر کنیم، اما باز هم خود من اعتقاد ندارم که قصه‌ای تلخ است، بنابراین باید از آن پرهیز کرد. چراکه فکر می‌کنم طرح قصه‌های تلخ اتفاقا تاثیرگذارتر است.»
حاشیه‌های دوره ثبات
ماه‌عسل در سال‌های ثباتش دچار حاشیه‌هایی هم شد. آن هم به‌خاطر برخی میهمانانی بود که به این برنامه آمدند و باعث وجود حاشیه‌هایی شدند که پررنگ‌ترین حاشیه به میهمانی برمی‌گشت که شغلش، شغل خاصی بود و به‌خاطر عکس‌هایی که در فضای مجازی داشت، بعد از پخش برنامه حاشیه‌هایی شروع شد و علیخانی مجبور شد در برنامه بعدی‌اش به‌خاطر این مساله و توجه نکردن به آن عذرخواهی کند.
اما در کنار این مسائل، پرداختن به زندگی آدم‌های معروف مثل پرستو صالحی و خواهران منصوریان برای مردم آنقدر جذاب بود که تا چندین ماه قسمت‌های مختلف برنامه‌شان در فضای مجازی دیده می‌شد و باعث می‌شد برای برنامه‌های دیگر هم دعوت شوند.
تیمی یکدست و واحد
سال ۱۳۹۷ که آخرین سال پخش این برنامه بود، برای گزارش از پشت صحنه ماه‌عسل رفتم و چیزی که در شروع کار برایم جالب به‌نظر رسید، حضور تیمی بود که سال‌ها با هم کار کرده بودند و همین به قول خودشان نقطه‌قوت برنامه بود. یادم می‌آید با یکی از فیلمبرداران برنامه صحبت می‌کردم و می‌گفت: «از روز اول با همین تیم شروع کردیم. شاید برایتان قابل‌باور نباشد که همه ما جوری به هم عادت کرده‌ایم که اگر یکی از ما نباشد، مطمئنا برایمان سخت خواهد بود که کار کنیم. همه‌مان برای خوب از کار درآمدن برنامه تلاش می‌کنیم. حتی گروه در طول سال به کمک بچه‌های تیم سوژه که درحال رصد هستند، می‌روند و اگر موضوع جذابی پیدا کنند، حتما به آن‌ها خبر می‌دهند.» خود احسان علیخانی هم به این مساله اعتقاد جدی دارد که باید با یک تیم واحد کار کرد، چون این موضوع باعث می‌شود هماهنگی‌ها بیشتر باشد.
کلیشه‌ها و قهرمان‌سازی
یک نکته درمورد برنامه‌های ترکیبی این مدلی که با مردم عادی سروکار دارد، این است که نباید کلیشه همراه با این برنامه‌ها باشد. معرفی کردن قهرمان در این مدل برنامه‌ها امری رایج است. یادم می‌آید یک سال یکی از شعار‌های این برنامه همین بود که شما قهرمان زندگی خودتان هستید، این قهرمان‌سازی‌های بی‌اندازه باعث اتفاق‌های دیگر می‌شود. وقتی سازندگان این برنامه مجبورند به‌تعداد روز‌ها قهرمان معرفی کنند همین باعث کلیشه و تکراری شدن می‌شود و کمیت جای خود را به کیفیت می‌دهد. این مساله یکی از انتقاد‌های جدی بعد از تلخ بودن ماه‌عسل بود که همواره مطرح می‌شد. اما علیخانی تاکید داشت که هر سال برای این برنامه چیز جدیدی را درنظر می‌گیرد و سعی می‌کرد همان کار همیشگی را انجام ندهد. حتی با تغییر دکور، نوع میهمانان و حتی غافلگیری‌هایی مثل پیدا شدن دو گمشده از یک خانواده و رساندن آن‌ها به هم تا با این کار بتواند مخاطب را علاوه‌بر سرگرم کردن و یاد دادن نکته‌ای، غافلگیر هم بکند.
چرا ماه‌عسل تمام شد؟
دقیقا بعد از ماه رمضان سال ۹۷ که احسان علیخانی برنامه عصر جدید را کلید زد و باز هم با استقبال مخاطبان مواجه شد، خیلی‌ها از سرنوشت ماه‌عسل می‌پرسیدند، اما خود علیخانی اعتقاد دیگری داشت، او می‌گفت: «زمانی که ماه‌عسل شروع شد، یک ایده جدید و نو بود، اما الان و در سال ۹۷ تلویزیون پر از تاک‌شو‌هایی شده است که مانند ماه‌عسل اجرا می‌شوند. حالا که عصر جدید را شروع کردهام با وجود تمایل تلویزیون که می‌خواهد ماه‌عسل را هم داشته باشم، ولی معتقدم که عصرجدید خودش دریایی است که طبیعتا به آن برنامه نمی‌رسم، اما اگر روزی باز هم تلویزیون از عصرجدید‌ها پر شود، این برنامه را هم دیگر ادامه نخواهم داد.» همین حرف‌ها باعث شد آنتن تلویزیون از ماه‌عسل خالی شود و امسال در رمضان ۹۹ و با وجود محدودیت‌هایی که برای مردم هم وجود دارد، باز هم این برنامه را نخواهیم داشت. برنامه‌های تلویزیون را که برای ماه رمضان امسال نگاه می‌کردم، متوجه شدم همان تکرار‌ی‌ها مانند سال گذشته وجود دارد و هیچ خلاقیتی نیست.
وقتی برنامه ماه‌عسل تمام شد خیلی‌ها معتقد بودند حالا فرصتی می‌تواند باشد برای برنامه‌سازان که با خلاقیت بتوانند یک برنامه جدید را برای شب‌های رمضان تدارک ببینند. برنامه‌ای که با سبک و سیاق متفاوت بتواند نظر مخاطبان را جلب کند. اما در سال ۹۸ که این اتفاق نیفتاد و دقیقا برنامه‌هایی پخش شد که کپی‌ای از ماه‌عسل بود و حتی دعوت از میهمانان و نوع صحبت مجری همانی بود که سال‌ها در ماه‌عسل دیده بودیم. درست است که جای خالی ماه‌عسل در تلویزیون وجود دارد، اما مطمئنا این برنامه و نوع ساختش فقط می‌تواند در همان قالب برای مخاطب جذاب باشد و اگر قرار به تکرار باشد، مخاطب همیشه درحال مقایسه با روز‌های اوج برنامه‌های ماه‌عسل است. تلویزیون برای دومین سال متوالی خالی از این برنامه است و شاید هم روزی علیخانی و تیمش با برنامه دیگری به شب‌های رمضان تلویزیون بازگردند و مخاطب را غافلگیر کنند.
همان بهتر که ماه عسل تمام شد 
