سرویس ایران جوان آنلاین: وقتی سیل بهاری چند استان را در مینوردید و خساراتی بر جای میگذاشت، گروهی از کارشناسان از هدایت آبهای روان و ذخیرهسازی آنها میگفتند. کاری که به شدت ضروری بود. در آن زمان اعلام شد هورالعظیم در استان خوزستان مملو از آب شده به طوری که شکافهایی در دایک مرزی آن که به سمت عراق است ایجاد و مقداری از آب به آن سمت منتقل میشود. بعد از فروکش کردن سیل و آرام شدن اوضاع، خبر آمد که این شکافها همچنان باز هستند و آبها بیجهت به سمت عراق روان شدهاند. در آن زمان معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست خواستار مسدود کردن شکافهای ایجاد شده در دایک مرزی تالاب هورالعظیم شد تا از خروج آب به سمت بخش عراقی هور جلوگیری شود. بعد از آن هم بارها و بارها در این مورد هشدار داده شد، اما از عملی شدن این درخواستها همین بس که طی چند روز اخیر فرماندار دشت آزادگان گفته: آب «هورالعظیم» هنوز از شکافهای دایک مرزی به عراق میرود.
وقتی سیل اوایل سالجاری، به تعدادی از شهرها و روستاهای خوزستان خسارت وارد کرد و ویرانههایی زیادی را بر جای گذاشت، گروهی از مسئولان و کارشناسان به ابعاد دیگر این بارشها توجه کرده و اعلام کردند که میتوان این آبهای روان را به مناطق مورد نظر هدایت و برای حفظ و مدیریت آنها برنامهریزی کرد. هورالعظیم یکی از مناطقی بود که سالها از تشنگی مینالید و روزهای سختی را به خاطر کم آبیها سپری میکرد. از میزان آبی که به این تالاب رسید، همین بس که هورالعظیم سرریز شد و دستور آمد که شکافهایی در دایکهای آن ایجاد شود تا بخشی از آب به سمت عراقی تالاب برود. چند هفتهای این کار ادامه پیدا کرد تا اینکه کمکم اعلام شد باید شکافها مسدود شوند. در خرداد ماه بود که استاندار خوزستان با اشاره به لزوم ترمیم دایک مرزی هورالعظیم، گفت: «شرایط پایین دست رودخانه کرخه برای مسدود کردن مجدد شکافهای دایک مرزی در هورالعظیم بررسی میشود.» ناگفته نماند، بارشها آنقدر دلچسب بود که سد کرخه را هم لبریز کرده بود و با توجه به ذخیره بالای این سد که به بیش از ۶/۵ میلیارد مترمکعب رسیده بود، باید برنامهریزی برای کشت تابستانه در پایین دست این حوضه صورت میگرفت. بنابراین باید ظرفیت تالاب و شرایط آن برای مسدود کردن دایک مرزی تالاب هورالعظیم بررسی میشد. نظر کارشناسان بر این بود که سال آبی بعد از ترسالی، نرمال خواهد بود به همین لحاظ مدیریت منابع آب برای سالهای آینده نیز باید مدنظر قرار میگرفت.
قول جدید، اول زمستان
در مورد دایک مرزی که وسط هورالعظیم ایجاد و آن را دو تکه کرده باید گفت، این دایک، به طول ۱۰۴ کیلومتر با عرض بیش از هفت متر و ارتفاع متوسط پنج متر است که بخش ایرانی و عراقی تالاب را از هم جدا میکند. هدف از این طرح که در سال ۱۳۹۰ به اتمام رسید، کنترل سطح و عمق تالاب با احداث خاکریز حفاظتی برای استقرار نیروهای نظامی، احداث سازههای سرریز برای استفاده بهینه از منابع آبی و فراهم کردن زمینههای اشتغال عنوان شده است. کارشناسان و فعالان محیطزیست، اما معتقد هستند این دایک مرزی بدون مطالعات کافی ساخته شده و علاوه بر قطعه کردن هورالعظیم، باعث مسدود شدن مسیر آبزیان و زیستمندان تالاب و از بین رفتن ذخایر و زیستگاهها شده است. به هر حال یک ماه بعد از آرام شدن اوضاع، استاندار خوزستان گفته بود: «در زمان شکافتن دایک مرزی قرار بود که این دایک بعد از سیل مسدود شود.» معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست نیز خواستار مسدود کردن شکافهای ایجاد شده در این دایک مرزی شد تا از خروج آب به سمت بخش عراقی هور جلوگیری شود. احمدرضا لاهیجانزاده گفت: «دایک مرزی در زمان طغیان رودخانه کرخه در هشت نقطه شکافته شد تا شهرهای رفیع و سوسنگرد به زیر آب نرود، اما با فروکش کردن سیلاب و کاهش عمق بخش ایرانی هورالعظیم، همچنان آب تالاب از این شکافها به سمت عراق تخلیه میشود که در صورت ادامه این شرایط در تابستان با مشکل مواجه میشویم.» تابستان، پیش کش، پاییز هم به روزهای آخرش نزدیک میشود و هنوز شکافها مسدود نشدهاند. در همین رابطه فرماندار دشت آزادگان از ادامه خروج آب تالاب هورالعظیم و هدایت به سمت عراق از شکافهای دایک مرزی خبر داده است. حمید سیلاوی با بیان اینکه در زمان سیلاب فروردینماه خوزستان، به منظور پیشگیری از آبگرفتگی اراضی اطراف هورالعظیم و هدایت سیلاب به خارج از تالاب، شکافهایی در نقاطی از دایک مرزی هورالعظیم در مرز با کشور عراق ایجاد شد، به ایسنا گفته است: «پس از سیلاب، این شکافها همچنان باقی ماند و خروج آب از تالاب به سمت کشور عراق ادامه یافت. به منظور جلوگیری از خروج آب، تصمیم به ترمیم دایک گرفته شد، اما دو نقطه از دایک مرزی تاکنون ترمیم نشدهاند و آب همچنان از این شکافها از تالاب هورالعظیم خارج میشود و به سمت عراق میرود.» هر چند باز هم قول ۱۵ روز دیگر داده شده، اما اگر تابستان معیار بسته شدن بود، زمستان این وسط چه کار میکند؟