جوان آنلاین: ایران یکی از با ظرفیت‌ترین کشور‌های دنیا برای گردشگری به شمار می‌آید. جایی که هر استانش گنجینه‌ای از آثار باستانی و بنا‌های تاریخی و اماکن طبیعی با فرهنگ و سنن است. با این حال به دلیل برخی بی‌توجهی‌ها هنوز استان‌ها نتوانسته‌اند در جذب گردشگر و درآمدزایی به جایگاه اصلی خود برسند. قزوین از جمله همین استان‌هاست که به عنوان کهن شهری با پیشینه‌ای درخشان و پایتخت دوران صفوی و قطب تجاری جاده ابریشم، امروزه با تناقض آشکاری روبه‌رو شده است؛ وجود گنجینه‌ای از میراث تاریخی و طبیعی کم نظیر در کنار نقش کمرنگ در نقشه گردشگری ایران به همراه مشکلاتی که دست به دست هم داده‌اند تا سرعت این استان را برای رسیدن به اوج کم کنند. با گذری به کوچه پس کوچه‌های قزوین می‌توان توانمندی‌ها و ظرفیت‌هایی را دید که داشتن هر یک از آنها برای بسیاری از کشور‌ها یک آرزوست.
آمار و گزارش‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نشان می‌دهد قزوین با بیش از هزار و ۴۰۰ اثر ثبت ملی، یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران از نظر میراث فرهنگی به شمار می‌آید که در حال گذار از «شهر عبوری» به «مقصد گردشگری» است. قزوین را «پایتخت خوشنویسی ایران» می‌نامند و پرورشگاه استادانی، چون میرعماد حسنی است. همچنین برخی آیین‌های این منطقه مانند آیین سنتی «۵۰ بدر» بیانگر وجود مردمانی با فرهنگ و شکرگزار است. آیینی کهن که اخیراً با مشارکت تاجیکستان احیا شده و در نوزدهم اردیبهشت ماه، مصادف با پنجاهمین روز از سال برگزار می‌شود و ریشه در اعماق تاریخ و فرهنگ ایرانیان دارد. «۵۰ بدر» با آداب و رسوم منحصر‌به‌فرد خود، هر ساله مردم قزوین را به ضیافتی معنوی و فرهنگی در دامان طبیعت دعوت می‌کند. در این روز، قزوینی‌ها با گردهم آمدن در طبیعت به شکرگزاری برای نعمات الهی به ویژه باران می‌پردازند. مردمان قزوین معتقدند در این روز خاص، در‌های رحمت الهی به روی بندگانش گشوده می‌شود و فرصتی مناسب برای طلب برکت و بارش در سال زراعی پیش‌روست.
به گفته کارشناسان، قزوین می‌تواند با ترکیب تاریخ زنده، طبیعت بکر و برنامه‌ریزی پایدار، جایگاه واقعی خود را در گردشگری ایران بازیابد.
دکتر نصراله کاویانی، کارشناس حوزه گردشگری با بیان اینکه قزوین اگر به فکر تغییر و تحول است برای رسیدن به اهدافش نیازمند عزم جدی مدیریتی، هماهنگی بین دستگاهی و جلب مشارکت بخش خصوصی است، به «جوان» می‌گوید: «اگرچه طی سال‌های اخیر برنامه‌های امیدوارکننده‌ای ارائه شده، اما اجرایی شدن آنها در گرو تداوم سیاست‌های موجود و پرهیز از تصمیمات سلیقه‌ای است.»
او ادامه می‌دهد: «قزوین به عنوان یکی از شهر‌های تاریخی و باستانی ایران با موقعیت جغرافیایی و فرهنگی ویژه‌ای که دارد می‌تواند مقصدی ایده‌آل برای گردشگران داخلی و خارجی باشد. این شهر در گذشته به عنوان پایتخت ایران شناخته می‌شد و اکنون نیز با دارا بودن بنا‌های تاریخی و میراث فرهنگی فراوان به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری کشور مطرح است. با این حال این استان هم مثل بقیه استان‌های دیگر با چالش‌هایی مواجه است که راه را برای رسیدن به نقطه ایده‌آل، سخت کرده است.»
کاویانی تصریح می‌کند: «این استان با دارا بودن بنا‌های تاریخی کم‌نظیر مانند عمارت چهل‌ستون، کاخ النصیر، برج تاریخی چهل دختران و مسجدالنبی، مقصد بسیار خوبی برای گردشگران داخلی و خارجی با سلیقه‌های متفاوت است. این بنا‌ها نه تنها نشان دهنده تاریخ غنی این شهرند، بلکه در معماری و طراحی نیز بسیار جذاب و دیدنی هستند.»
به گفته این کارشناس حوزه گردشگری، بازار قزوین که یکی از بی‌نظیرترین بازار‌های سنتی و تاریخی ایران و جهان به شمار می‌رود، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است؛ بازاری که تجربه‌ای به یادماندنی از خرید و فرهنگ محلی را به گردشگران ارائه می‌دهد.
زادگاه بزرگان خوشنویسی
انتخاب یک عنوان برای قزوین کاری است بس دشوار. شهری از پایتختی برای صفویان تا مهد و زادگاه بزرگان هنر خوشنویسی که گنجینه هزاران اثر تاریخی و فرهنگی بی‌نظیر در دنیاست.
قزوین در کنار جاذبه‌های تاریخی، از طبیعتی زیبا و بکر نیز برخوردار است. منطقه الموت و دریاچه سد قزوین از جمله نقاطی هستند که به دلیل مناظر طبیعی و چشم‌نواز، کوهستان‌ها و درختان سرسبز می‌توانند به عنوان مکان‌های عالی گردشگری طبیعی معرفی شوند. همچنین پارک ملی البرز و رودخانه‌های زیبای قزوین فرصت‌های بی‌نظیری برای گردشگران طبیعت‌دوست فراهم می‌آورد.
با وجود ظرفیت‌های بالا، قزوین هنوز در جذب گردشگر با چالش‌هایی مواجه است. موضوعی که مدیر یکی از آژانس‌های بین‌المللی گردشگری هم به آن اشاره می‌کند و به «جوان» می‌گوید: «به نظرم برعکس خیلی از مناطق دیگر، قزوین اولین نیازش معرفی و تبلیغ مناسب است.»
علیرضا یاراحمدی با بیان اینکه برای رسیدن قزوین به جایگاه اصلی‌اش نیازمند اقدامات و برنامه‌های جامعی هستیم، تصریح می‌کند: «استفاده از رسانه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌های گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های جذاب به منظور معرفی جاذبه‌های قزوین در کنار توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری در ساخت هتل‌ها و امکانات اقامت، بهبود حمل‌ونقل عمومی و تقویت خدمات رفاهی بسیار مهم است.»
وی تأکید می‌کند: «قزوین در مقایسه با دیگر شهر‌های توریستی ایران نظیر اصفهان و شیراز، در معرفی جاذبه‌های خود به گردشگران ضعیف عمل کرده است. در این استان زیرساخت‌های گردشگری هم کافی نیستند و نبود هتل‌ها و امکانات اقامتی مناسب، خدمات رفاهی و امکانات حمل‌ونقل جدید می‌تواند یکی از عوامل کاهش تعداد گردشگران یا ماندگاری آنها شود.»
یاراحمدی معتقد است قزوین با این پیشینه فرهنگی غنی حتماً باید برنامه‌های خاصی در زمینه‌های فرهنگی و تفریحی تعریف کند و در دستور کار قرار دهد.
برگزاری رویداد‌های فرهنگی
آن‌طور که تمام کارشناسان اعلام می‌کنند، قزوین به عنوان یکی از شهر‌های تاریخی و طبیعی ایران با ظرفیت‌های بالا در زمینه گردشگری است، بنابراین، این استان نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های خود است که با اجرای برنامه‌های جامع در زمینه تبلیغات، توسعه زیرساخت‌ها و برگزاری رویداد‌های فرهنگی می‌تواند به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران تبدیل شود.
جاذبه‌های طبیعی قزوین از الموت تا باغستان سنتی با تنوع کم نظیری که دارد، اکوتوریسم این منطقه را به یکی از ظرفیت‌های کلیدی آن تبدیل کرده است.
قلعه الموت «دژ افسانه‌ای حسن صباح است که در ارتفاعی صعب‌العبور با چشم اندازی خیره‌کننده قرار دارد و باغستان سنتی، همچون کمربند سبز مدور پیرامون شهر با کارکرد‌های زیست محیطی جهت کنترل سیلاب، تغذیه سفره‌های زیرزمینی و قابلیت تبدیل به قطب اکوتوریسم نقش بسته است.»
در معرفی بنا‌های شاخص تاریخی قزوین به تعاریفی می‌رسیم که کمتر در دیگر نقاط ایران شنیده می‌شود. به عنوان مثال، کاخ موزه چهل‌ستون، تنها کوشک باقیمانده از کاخ‌های سلطنتی شاه تهماسب صفوی است و سرای سعدالسلطنه، بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده داخلی خاورمیانه با معماری قاجاری به شمار می‌آید.
بازار تاریخی قزوین با وسعتی حدود ۱۴ هکتار و صد‌ها حجره و تیمچه، یادگار دوره صفویه است و مسجد جامع قزوین هم ساخته شده بر پایه آتشکده ساسانی با تلفیقی از معماری سده‌های دوم تا قاجار است.
