جوان آنلاین: «محلات» با صنعت گل و گیاهش دارای پشتوانه تاریخی و توانمندیهای بالفعل زیادی است که به عنوان یک موتور محرک اقتصادی و اشتغالزا برای استان مرکزی و کل کشور در حال فعالیت است. بر اساس گزارشها از مجموع ۹۷۲ هکتار اراضی زیرکشت گل و گیاه محلات سالانه میلیونها گل از خانوادههای مختلف تولید و به بازارهای داخلی و خارجی ارسال میشود، اما حالا و در کنار بسیاری از کمبودها و مشکلات تولید و صادرات، خشکسالیهای پیدرپی هم دامان محلات را گرفته و موجب کاهش آبدهی منابع آبی در سطح شهرستان شده است. اتفاقی که اگر مورد توجه مسئولان قرار نگیرد و برنامهای برای مدیریت آن ارائه نشود، میتواند سرعت حرکت این صنعت را کند کند و حیات آن را به خطر بیندازد.
با اینکه استان مرکزی و به صورت خاص، شهرستان محلات به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مطبوعش از گذشتههای دور غرق در گل و گیاه بوده، اما از حدود یک قرن پیش، پرورش گل و گیاه در این منطقه رونق داشته است و حالا به عنوان قطب بلامنازع گلهای زینتی ایران شناخته میشود. این شهرستان با تولید ۸۰ درصد از گلهای فصلی نهالستانهای کشور، ۲۱ درصد از درختان و درختچههای زینتی و ۱۴درصد از گیاهان آپارتمانی، سهم عمدهای در بازار داخلی ایران دارد و به «هلند ایران» و «شهر گلها» ملقب شده است. این پیشینه طولانی، نشان از استعداد طبیعی منطقه و تجربه بالای اهالی آن در این صنعت دارد.
گلهای اشتغالزا
صنعت گل و گیاه محلات با پشتوانه تاریخی و توانمندیهای بالفعل خود، یک موتور محرک اقتصادی و اشتغالزا برای استان مرکزی و کل کشور محسوب میشود. هرچند محلات ظرفیت بسیار بالایی در اشتغالزایی دارد، اما با چالشهای ساختاری متعددی از جمله کمبود آب و نوسانات قیمت ارز دست به گریبان است. با این اوصاف، کارشناسان معتقدند سرمایهگذاری در فناوریهای کم مصرف آب، کاهش وابستگی به واردات نهادهها از طریق توسعه تولید داخلی و بازنگری در سیاستهای حمایتی و صادراتی، کلید تبدیل محلات به «هلند خاورمیانه» و افزایش سهم ایران از بازار پررونق جهانی گل و گیاه است. به گفته مونا گرابی، کارشناس کشاورزی و پرورش گل، صنعت گل به دلیل ماهیت نیروبر بودن از ظرفیت قابل توجهی برای ایجاد اشتغال به صورت مستقیم و غیرمستقیم برخوردار است.
او با اشاره به صنعت پرورش و تولید گل در استان مرکزی میگوید: «با نگاهی به آمارهای اشتغالزایی در استان مرکزی متوجه میشویم که صنعت گل و گیاه به طور مستقیم برای هزاران نفر ایجاد شغل کرده است. فعالیت در گلخانهها، مزارع باز و واحدهای تولیدی و تکثیر، نیازمند نیروی کار در بخشهای مختلفی از جمله کاشت، داشت، برداشت، بستهبندی و حمل و نقل است.»
گرابی میافزاید: «توسعه این صنعت، زنجیرهای از مشاغل وابسته را به حرکت درآورده است. این بخش شامل فعالیتهای مرتبط با تأمین نهادهها مثل خاک، کود، سموم، طراحی و ساخت گلخانه، تجارت، بازاریابی، حمل و نقل و حتی گردشگری گل میشود که هر کدام به نوبه خود درآمد و اشتغال ایجاد میکنند.»
توسعه بازاریابی و برندسازی
برای فائق آمدن بر چالشهای حوزه تولید گل و تبدیل تهدیدها به فرصت، حتماً باید دولت و نهادهای حاکمیتی به صورت درست پای کار بیایند. موضوعی که کارشناسان هم روی آن تأکید داشته و معتقدند، تخصیص ارز ترجیحی برای واردات نهادههای اساسی، اعطای تسهیلات ارزانقیمت به تولیدکنندگان، تسهیل مقررات صادراتی و اجرای پروژههای پایدار آبرسانی از اولویتهای بهبود شرایط در دنیای گل و صادرات آن است.
ادغام واحدهای کوچک و ایجاد کشت و صنعتهای بزرگ به منظور کاهش هزینههای متوسط و افزایش قدرت رقابت و همچنین به کارگیری فناوریهای نوین آبیاری و گلخانهای و توسعه بازاریابی و برندسازی برای حضور قدرتمند در بازارهای بینالمللی نیز از ضروریات است که باید در دستور کار باشد.
به گفته مدیر اداره جهاد کشاورزی محلات، این شهرستان با تولید سالانه بیش از ۴۷۲ میلیون انواع گل و گیاهان زینتی اعم از گلدانی و شاخهبریده، بهعنوان یکی از قطبهای مطرح در سطح استان مرکزی و کشور در حوزه تولید و پرورش گل و گیاه شناخته میشود.
عباس ارشدی با بیان اینکه این میزان تولید از ۹۷۲ هکتار از اراضی زیرکشت شهرستان به دست میآید، میگوید: «از این میزان، ۴۳۰ هکتار مربوط به گلخانهها و ۵۴۲ هکتار دیگر به پرورش انواع درختچههای زینتی در فضای باز اختصاص دارد که تأمین سوخت مورد نیاز، گرانی نهادهها و تورم موجود در بازار از مهمترین مشکلات فعالان این بخش است. همچنین خشکسالیهای مداوم در سالهای اخیر تأثیر قابلتوجهی بر روند تولید داشته و بسیاری از تولیدکنندگان را با محدودیت منابع آبی مواجه کرده است.»
وی تصریح میکند: «در زمینه تأمین سوخت، حدود ۸۰ واحد گلخانهای به دلیل دریافت نکردن مجوز از سازمان نظام مهندسی کشاورزی با مشکلاتی مواجه بودهاند که با پیگیریهای مستمر و برگزاری جلسات مشترک با مسئولان شهرستان مقرر شد روند صدور مجوزها تسهیل شود تا متقاضیان بتوانند در کوتاهترین زمان ممکن به سوخت مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.»
بلایی به نام کمبود آب
کمبود آب و خشکسالیهایی که گریبان ایران را گرفته یکی از اصلیترین و جدیترین تهدیدات برای ادامه فعالیتهای صنعت گل و گیاه است. کاهش منابع آبی، آینده بسیاری از واحدهای تولیدی را با ابهام مواجه کرده است.
به گفته کارشناسان، بیش از ۵۰درصد از نهادههای مورد نیاز این صنعت، از جمله خاکهای ویژه، کودها و سموم خاص، از خارج از کشور تأمین میشود. این وابستگی، تولیدکنندگان را در معرض نوسانات قیمت ارز قرار داده و هزینههای تولید را به شدت افزایش داده است.
به همین دلیل تولیدکنندگان با چالش تأمین نقدینگی و دسترسی به وامهای بانکی با سود بالا مواجه هستند. علاوه بر این در سالهای اخیر نزاع دائمی بین تولیدکنندگان و نهادهای ناظر بر سر تعیین قیمت محصولات وجود داشته که بیثباتی در بازار را به همراه آورده است.
با توجه به تورم و افزایش قیمتها در همه بخشهای جامعه، هزینه بالای حمل و نقل هوایی و پیچیدگیهای فرایند ترخیص کالا از موانع اصلی برای توسعه صادرات غیرنفتی به شمار میآید و آنطور که فعالان عرصه تولید گل میگویند، فقدان یک پایانه دائمی گل و گیاه نیز از جمله چالشهای این بخش است.
این در شرایطی است که بسیاری از فارغالتحصیلان دانشگاهی تمایلی به کار در مزارع و گلخانهها ندارند، به همین دلیل واحدهای تولیدی برای تأمین نیروی انسانی خود با مشکل مواجه میشوند و به استخدام نیروی کار غیربومی و پرهزینهتر روی میآورند.
