سرویس تاریخ جوان آنلاین: شهید نیکنام آیت‌الله سید حســن مــدرس، در زمره نماد‌های سیاست‌ورزی دینی و هوش و فراست اجتماعی به شمار می‌رود؛ هم از این روی رهبر کبیر انقلاب در هر فرصتی وی را می‌ستود و همگان را به الگو‌گیری از وی دعوت می‌نمود. مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سالیان اخیر، اقدام به انتشار پژوهشی کرده است به نام «مدرس و سیاستگذاری عمومی». این تحقیق که توسط دکتر حمیدرضا ملک‌محمدی انجام شده، حاوی نکاتی ارجمند در باز شناسی سلوک فکری و عملی آن بزرگوار است. در دیباچه ناشر بر این اثر چنین آمده است:
«بزرگداشت مجاهدی عظیم‌الشأن و متعهدی برومند و عالم بزرگواری که در دوران سیاه اختناق رضاخان می‌زیست، لازم می‌باشد، زیرا در زمانی که قلم‌ها شکسته و زبان‌ها بسته و گلو‌ها فشرده بود، او از اظهار حق و ابطال باطل دریغ نمی‌کرد و آن روزگار درحقیقت، حق حیات از ملت مظلوم ایران سلب شده بود... این عالم ضعیف‌الجثه با جسمی نحیف و روحی بزرگ و شاداب از ایمان، صفا و حقیقت و زبانی، چون شمشیر حیدر کرار، رویارویشان ایستاد و فریاد کشید و حق را گفت و جنایات را آشکار کرد... تا کسی آن زمان را درک نکرده باشد، ارزش این شخصیت عالی‌مقام را درک نمی‌تواند بکند. ملت ما مرهون خدمات و فداکاری‌های اوست و اینک که او از میان ما رفته، بر ماست که ابعاد روحی و بینش سیاسی اعتقادی او را هرچه بیشتر بشناسیم و بشناسانیم... با وجود چنین سخنانی از حضرت امام خمینی در وصف شهید مدرس، دیگر ضرورتی برای اطناب سخن درباره اهمیت کار‌های تحقیقاتی جدی پیرامون این شهید بزرگوار باقی نمی‌ماند. گرچه پژوهش‌های چندی درباره این شخصیت تاریخی ممتاز به انجام رسیده است، ولی هنوز هم عرصه‌های پژوهشی ناب و بکری درخصوص زندگی و اندیشه‌های شهید مدرس وجود دارد. این کتاب فقط یکی از عرصه‌های شایسته پژوهش در مورد مدرس را پر نموده و از منظر سیاستگذاری عمومی به تبیین اندیشه‌ها و عملکرد سیاسی ایشان پرداخته است. مرکز اسناد انقلاب اسلامی امیدوار است که با انتشار این کتاب بتواند گوشه‌ای دیگر از ابعاد مهم زندگی، اندیشه و عملکرد سیاسی شهید مدرس را تبیین نماید و به این وسیله از منظری جدید به معرفی شخصیت مهم و ممتاز تاریخی کشور بپردازد و از گذر آن، اوراقی از کتاب قطور تاریخ ایران را بازخوانی نموده گوشه‌ای از مبارزات قهرمان بی‌ادعا را به تصویر بکشد؛ قهرمانی که به عنوان سیاستمداری دیندار و مجتهدی سیاستمدار در هر دو عرصه دین و سیاست، الگویی بی‌بدیل برای همه علاقه‌مندان به ایران و اسلام ارائه کرد.»
مؤلف این پژوهش نیز در مقدمه خود بر آن، نکاتی را مورد اشاره قرار می‌دهد که بخش‌هایی از آن به قرار ذیل است:
«تاریخ، حافظه متراکم و انباشته یک ملت از رخداد‌هایی است که در گستره زمان و جغرافیا، مسیر زندگی را مشخص کرده و آن را در برابر دیدگان آیندگان به تصویر می‌کشد. فراز‌ها و فرودها، اوج‌ها و حضیض‌ها و گشایش‌ها و سختی‌ها، هر یک برگی از این کتاب پرحادثه را تشکیل می‌دهند و هر برگی چنان است که بر خواندنش، درسی برای گام‌های آتی خواهد بود. ملت‌های قدیمی‌تر، تاریخی متراکم‌تر دارند و تواریخ متراکم‌تر، لایه‌های رسوبی سخت‌تری از رفتار و فرهنگ را در خود جای می‌دهند. عادات در میان آن‌ها بسی پایاتر و تغییر در آن‌ها بسی مشکل‌تر است. ریشه‌های تنومند آداب اجتماعی و سیاسی، با اندک کاویدن چنین تاریخ‌هایی نمایان می‌شود و آن‌جاست که کار سخت خوب دیدن و فهمیدن، خود به هنری بزرگ تبدیل می‌گردد و ایران نیز حکایتی چنین دارد. مجموعه‌ای از پادشاهی‌های قدرتمند و گسترش‌گرا، از پس هزاره‌هایی مشحون از تخاصم و نبرد، سرزمین ایران را به آوردگاه قدرت‌طلبی‌های سیاسی- نظامی تبدیل کرده، بر بالادست تمامی ترتیبات اجتماعی و سیاسی هر دوره، پادشاهی وجود داشت که تمامی قدرت‌های اصلی را یک جا در خود جمع نموده بود. حکومت‌های پادشاهی به شکلی روال‌مند، در هر دوره به تقویت سنت‌ها و آداب اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شاه‌مداری منجر می‌شد تا آن که در دوره‌ای نزدیک به زمان حاضر، یعنی یک سده پیش، قیام مشروطیت با ضرورت حرکت به سوی دولت مدرن و محدود ساختن قدرت پادشاه، نهاد نوپای مجلس را در ایران پی‌ریزی نمود و به دنبال آن، نمایندگان مردم در حوزه وضع قوانین و ارائه راهکار‌های تقنینی، بر قدرت بی‌حد و حصر پیشین، محدودیت وارد کردند. حضور نمایندگان مردم در مجلس، نه تنها می‌توانست مرهمی بر دلمشغولی‌های عمومی در خصوص لحاظ کردن منافع و مصالح آنان باشد، که سدی در برابر تمایلات جاه‌طلبانه و خودسری‌های پادشاه نیز به حساب می‌آمد. در این میان، نقش نمایندگان مجلس در ایفای چنین وظیفه‌ای، بسیار حساس و اساسی بود. نمایندگان آگاه و مطلع قادر بودند چنین نقشی را به‌خوبی ایفا نمایند و در چنین چارچوبی است که یکی از نمایندگان مجلس که موضوع اصلی نوشتار حاضر نیز هست، جای می‌گیرد؛ سیدحسن مدرس. اگرچه درخصوص مدرس و آرا و اندیشه‌های او، تاکنون مطالب قابل توجهی به صورت کتاب و مقاله به رشته تحریر درآمده، اما از این نگاه که آرا و اندیشه‌های سیاسی مدرس در چارچوب دانش سیاستگذاری عمومی چگونه قابل وارسی است، کمتر سخنی به میان آمده است.
دانش سیاستگذاری عمومی به عنوان یکی از شاخه‌های نوین علمی که با دیگر دانش‌ها پیوند خورده و به صورت رشته‌ای، چندرشته‌ای و میان‌رشته‌ای در میان دیگر حوزه‌های علوم در جهان مطرح گردیده است، زمینه‌ای مناسب برای تحلیل اندیشه و عمل کنشگران اجتماعی و سیاسی به حساب می‌آید. این رشته نوین با عمر چند دهه‌ای خویش در جهان، یکی از مدعیان جدی تحلیل حوادث و رخداد‌هایی است که به نوعی با فرایند تصمیم‌سازی در عرصه اداره جوامع در ارتباط می‌باشند. از این رهگذر، اندیشه و عمل سیاسی مدرس در چارچوب مؤلفه‌های بنیادین سازنده سیاستگذاری عمومی، در قالب نخبگان واسطه جای می‌گیرد. او با دارا بودن دو ویژگی عمده، یعنی خصوصیات شخصیتی از یک سو و کرسی وکالت مجلس از سوی دیگر، فرصتی بی‌بدیل را برای ایفای نقشی اساسی در سیاستگذاری کشور دارا بود و پرداختن به همین فرصت بی‌مانند، انگیزه اصلی نگارش کتاب حاضر گردید. این نوشتار با دستمایه قرار دادن اسناد، مدارک و دیگر نوشته‌های موجود در مورد مدرس و نوشته‌های حوزه سیاستگذاری عمومی، تلاش خواهد نمود تا اندیشه و عمل این نماینده مجلس را از نگاه دانش سیاستگذاری، بررسی و تحلیل کند. دستیابی به این هدف، نوشتار حاضر را در چهار فصل ارائه می‌نماید. در نخستین فصل، مفاهیم سیاستگذاری عمومی تبیین گردیده است. در فصل دوم به بررسی شرایط زمانی و مکانی و حوادث و رخداد‌هایی که حامل پیدایش اندیشه‌هایی همچون اندیشه مدرس گردید، توجه شده است.
سومین فصل این کتاب، اندیشه‌های مدرس را در حوزه‌های گوناگون بررسی نموده و سرانجام در آخرین فصل، اندیشه و عمل مدرس در چارچوب مفاهیم و مباحث اصلی دانش سیاستگذاری عمومی تبیین
گردیده است.»
