سرویس جامعه جوان آنلاین: دارویی که تنها از طریق سیستم بهداشت و درمان و دانشگاههای علوم پزشکی توزیع میشود، اما به خاطر نشت معتادان از این سیستم معتادان به متادون به جای دردسر رفتوآمد به کلینیکهای ترک اعتیاد به طور مستقیم به سراغ بازار آزاد میروند. در برابر این ماجرا تدبیر یکصد و سی و ششمین جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر، عرضه متادون در داروخانهها بوده است! تدبیری که قریب به اتفاق کارشناسان معتقدند میتواند نشت متادون را جدیتر از قبل مطرح کند. با وجود این رئیس سازمان غذا و دارو در واکنش به انتقادها درباره احتمال افزایش نشت متادون به بازار غیررسمی با عرضه متادون در داروخانهها تأکید میکند: «ارقام نشان میدهد نظارت بر عرضه داروهای خاص مانند ترامادول در داروخانهها شدید بوده و داروخانهها حساسیت لازم را به کار میگیرند.»
چند سالی میشود متادون درمانی به عنوان یکی از درمانهای استاندارد و مورد تأیید وزارت بهداشت در میان شیوههای درمان اعتیاد برای خودش جا باز کرده است. جالب اینجاست بسیاری از کارشناسان معتقدند این روش درمانی تاکنون معتادی را درمان نکرده و تنها اعتیادی را جایگزین اعتیادی دیگر کرده است. با وجود این و به رغم انتقادات کارشناسان متعدد حوزه اعتیاد، همچنان مراکز متادون تراپی فعالند و در آخرین تدبیر در یکصد و سی و ششمین جلسه ستاد مبارزه با موادمخدر مصوبهای تصویب شد که محل عرضه متادون را به داروخانهها تغییر داد؛ موضوعی که با انتقادات جدی کارشناسان همراه بود، اما محمدرضا شانهساز معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو تأکید میکند: «وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو تلاش میکنند که عرضه متادون در داروخانهها به گونهای باشد که شاهد کمترین نشت این دارو به بازار غیررسمی باشیم.»
دارو باید در داروخانه عرضه شود
رئیس سازمان غذا و دارو در خصوص عرضه متادون در داروخانهها میگوید: «براساس قانون دارو باید در داروخانهها عرضه و به دست بیماران برسد و ما در زمینه اجرای این کار منافع بیمار و پزشک آن را در نظر خواهیم گرفت.».
اما مجتبی غالبی، رئیس کانون سراسری انجمنهای مراکز درمان اعتیاد کشور نظری برخلاف این دارد و معتقد است: «ارائه متادون در داروخانهها در کنار داروهایی همچون استامینوفن، نوعی انگزدایی از اعتیاد بوده و میتواند قبح داروی مخدر را کاهش داده و گسترش مصرف داروهای مخدر و شیوع اعتیاد را به همراه داشته باشد.»
از نگاه وی، علاوه بر این اگر بیمار یا پزشک بخواهد داروی مخدر را در منظر عموم از داروخانه تحویل گرفته و حمل کند، از نظر امنیتی آسیبزا و خطرآفرین خواهد بود.
گم شدن ۷ تن متادون
به گفته رئیس کانون سراسری انجمنهای مراکز درمان اعتیاد کشور طبق آماری که براساس تحقیقات ستاد مبارزه با موادمخدر در کل کشور به دست آمده، ۵/۱ درصد کل نشت متادون به بازار سیاه، از جانب مراکز درمان اعتیاد بوده است. همچنین سالانه حدود ۱۱ تن متادون خالص در مراکز توزیع میشود، در حالی که در پنج ماهه ابتدایی امسال، ۱۸ تن متادون تولیدشده و مشخص نیست که این اضافه تولید متادون با چه هدفی و برای چه مصرفی تولید شده است.
غالبی همچنین از مصوبه پنج سال پیش ستاد مبارزه با مواد میگوید، مصوبهای که براساس آن باید همه داروهای ارائه شده دارای کد شناسایی باشند تا بتوان آنها را پیگیری کرد، ولی در حال حاضر تنها این کد روی کارتنهای داروی متادون نصب میشود و همین مسئله ردیابی این داروها را با مشکل مواجه کرده است.
همایون هاشمی رئیس فراکسیون غذا و دارو مجلس هم در انتقاد به تصمیم اداره داروهای مخدر و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو برای عرضه متادون در داروخانهها میگوید: «متادون در زمره داروهای OTC نیست که دارای عوارض نباشد و بتوان آن را در گیشه داروخانهها بدون کنترل عرضه کرد.»
به گفته وی، عرضه متادون توسط داروخانهها تنها توسط امریکا در یک مقطع زمانی کوتاه صورت گرفت که به سرعت نیز به نتیجه نامطلوب و اثرات منفی آن پی بردند، اما بعد از آن در هیچ نقطه از دنیا صورت نگرفت.
هاشمی تصریح میکند: «عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: تعجب میکنم در مورد این موضوع با این سرعت تصمیمگیری شده است، ضمن اینکه در شرایط کنونی هم تعداد زیادی از مراکز هستند که به صورت غیرقانونی متادون عرضه میکنند.»
تخلفاتی که متادون را از مراکز ترک اعتیاد به داروخانه برد
با تمام این انتقادها سعید منتظرالمهدی، سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر هدف از این تصویب مصوبه جدایی درمان از توزیع متادون و تحویل متادون در داروخانهها را مقابله با فروش غیرقانونی متادون در بازار سیاه اعلام کرده است.
علی بیرامی، کارشناس اداره مواد و داروهای تحت کنترل سازمان غذا و دارو هم پیش از این درباره نشت متادون از مراکز درمان اعتیاد گفته بود: «آنچه روی کاغذ میآید، درست است. یعنی تعداد بیماری که به ما اعلام میکنند با میزان دوزی که توزیع میکنیم، متناسب است، اما این احتمال وجود دارد تعدادی از افراد تحت درمان، فیک باشند!»
به گفته وی برخی از مراکز از کد ملی افراد مختلف استفاده یا دوزهای بالاتری را استفاده میکنند تا بتوانند متادونهای بیشتر تحویل بگیرند و آنها را به بازار سیاه عرضه کنند!