سرويس اقتصادی جوان آنلاين: درحالیکه اقتصاد کشور در رکود تورمی به سر میبرد و بنگاهها در برخی استانها حتی با ۷۰ درصد ظرفیت تولید غیرفعال هستند، تنها کاری که دولت در حال انجام آن است اعطای کد شغلی به تمام افرادی است که در سن اشتغال هستند. هر چند که این موضوع هم قرار بود بعد از انتخابات دولت یعنی دو سال پیش با راهاندازی سامانه اشتغال محقق شود.
به نظر میرسد که دولت به جای بهبود فضای کسب و کار که در سالجاری باز هم افت چهار پلهای را نشان داده، ترجیح میدهد تا با کارهای شکلی و تکراری بیشتر خود را سرگرم واژه اشتغال کند تا به دنبال رفع موانع کار و اشتغال و کم کردن بیکاری باشد! معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه سامانه اشتغال ایرانیان تا پایان تیر امسال رونمایی میشود، گفت: در این سامانه هدف این است که همه افرادِ در سن اشتغال و کار کشور دارای یک کد شغلی باشند. درباره آمار اشتغال، اما و اگرهای بسیاری وجود دارد و دلیل اصلی آن عدم ثبت آمارهای اشتغال است. آمار اشتغال غیررسمی یکی از مواردی است که به طور دقیق مشخص نیست. بسیاری از کارشناسان بازار کار معتقدند معیارهای سنجش اشتغال بهگونهای است که حتی بسیاری بیکاران هم در آمارها، شاغل محسوب میشوند و راهحلی که طی یکی، دو سال اخیر برای این موضوع مطرح شده این است که به هر نفر یک کد اشتغال اختصاص یابد.
دستکم در این سامانه که وعده آن را به کرات دادهاند آمار متقاضایان کار (جمعیت فعال) شکل واقعی پیدا خواهد کرد و دیگر نمیتوان افراد را به راحتی از آمار اشتغال خارج کرد.
البته سابقه راهاندازی این سامانه یعنی راهاندازی سامانه اشتغال ایرانیان و صدور شناسنامه شغلی به غیر از وعدههای انتخاباتی دستکم به بهمن ماه ۹۶ بازمیگردد. وقتی که علی ربیعی، وزیر سابق کار در گفتگو با رسانه ملی اعلام کرد که در آن سال دولت برای هر ایرانی یک شناسنامه شغلی تخصیص خواهد داد. علی ربیعی یکبار دیگر نیز در مردادماه ۹۷ در نشست چارچوب برای تقسیم کار ملی در اجرای سیاست تولید و اشتغال که با همکاری سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) برگزار شد، از راهاندازی سامانه اشتغال ایرانیان خبر داد. هر چند آنجا نیز هدف از راهاندازی این سامانه را وجود حدود ۶ تا ۷ میلیون نفر در بازار غیررسمی اعلام کرد که با کمک مرکز آمار قصد داریم برای آنها شناسنامه کار صادر کنیم و از سوی دیگر افرادی که چند شغل دارند شناسایی و مالیات از آنها اخذ شود.
از همین رو خبرگزاری تسنیم دراینباره نوشت: این موضوع نشان میدهد باز هم مانند گذشته وعدههای دولت برای ایجاد شغل و کاهش نرخ بیکاری وابسته به طرحهای تکراری است. با وجود اینکه دولت وعده ایجاد یک میلیون و ۳۳ هزار شغل در سال ۹۷ را داده بود، اما گزارشهای رسمی از تحقق نصف این وعده و فاصله ۵۷۰ هزار شغل با تعهد ایجاد شده دارد.
گفته میشود با ثبت شدن اشتغال میتوان تحلیل دقیقتری از مشکلات و مسائل بخشهای مختلف به دست آورد و در طراحی سناریوی توسعه اشتغال مبتنی بر شرایط اثرگذار بود.
عیسی منصوری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه سامانه اشتغال ایرانیان تا پایان تیر امسال رونمایی میشود، گفت: در این سامانه هدف این است که همه افرادِ در سن اشتغال و کار کشور دارای یک کد شغلی باشند؛ کسی که خارج از جمعیت فعال است مشخص باشد و آنکه در درون جمعیت فعال است شاغل یا بیکار و اگر شاغل است چه رشتهای و اگر تخصص، تجربه و مهارت دارد در چه رشتهای که به صورت دقیق کدبندی شده و مشخص باشد و این ابزاری برای سیاستگذاری دقیق اشتغال است.
آمارهای بهتر و اثرگذارتر
یک کارشناس بازار کار دهه شصتیها را رکورددار بیکاری دانست و گفت: نتایج سامانه جامع اشتغال میتواند در اختیار سازمانها و دستگاههای خصوصی و دولتی قرار گیرد و در تصمیمگیریهای مربوط به بیمه بیکاری و بنگاههای اقتصادی بهکار گرفته شود. علیرضا حیدری در گفتگو با ایسنا، درباره مزایای راهاندازی سامانه جامع اشتغال ایرانیان اظهار کرد: قبلاً طرحهایی نظیر این مثل سامانه جامع بازار کار به اجرا درآمده بود که با دفاتر بیمه بیکاری و کاریابیها در ارتباط بودند، ولی سامانهای به شکل مرکزی و الکترونیکی که تمام اطلاعات در آن متمرکز شود را نداشتیم. وی ادامه داد: بهطور حتم وجود چنین سامانهای به شناسایی بیکاران و شاغلان بازار کار کمک میکند و اطلاعات به دست آمده کمک بسیار بزرگی به سازمانها و دستگاهها و حتی دولت برای تصمیمگیریهای کلان خواهد بود. حیدری با بیان اینکه دهه شصتیها رکورددار بیکاری هستند، گفت: میتوانستیم خیلی زودتر چنین سامانهای را برای رصد بیکاران و شاغلان ایجاد کنیم.
آمارهای متناقض در حوزه اشتغال
به این ترتیب باید امیدوار بود که این مرکز دستکم برای تصمیمهای درست در حوزه اشتغال هرچه سریعتر راهاندازی شود.
به عنوان مثال آمارهای مرکز آمار از اشتغال برای بهار نشان میدهد که که نرخ بیکاری در سال گذشته از کانال ۱۲درصد خارج نشد و بهار امسال نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته با ۳/۱ درصد کاهش به رقم ۸/۱۰ درصد رسیده است.
این روند نزولی اشتغال در حالیست که سال گذشته شاهد اتفاقات مهمی در اقتصاد کشور بودیم. یکی از مهمترین آنها افزایش نرخ ارز بود که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روند زندگی افراد جامعه تأثیر گذاشت.
به علاوه گزارش مرکز آمار از سهم اشتغال ناقص نشان میدهد که ۱۰ درصد جمعیت شاغل دارای اشتغال ناقص بودهاند، این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است. اشتغال ناقص براساس تعاریف مرکز آمار به افرادی تلقی میشود در هفته کمتر از ۴۴ ساعت کار میکنند.
براساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در بهار ۹۸، تعداد اشتغال ناقص در این فصل حدود ۲ میلیون و ۴۳۶ هزار و ۶۱۵ نفر است.
رشد منفی ۱۰ درصدی در صنعت همراه با افزایش سهم اشتغال
همچنین بررسی اشتغال بخشهای عمده فعالیت اقتصادی نشان میدهد که بخش خدمات با ۴۹/۶ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخشهای صنعت با ۳۱/۵ و کشاورزی با ۱۸/۹ درصد قرار دارد. سهم شاغلان بخش کشاورزی در بهار ۱۳۹۸ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰/۲ درصد و بخش صنعت ۰/۳ درصد افزایش داشته است. درحالیکه از سهم شاغلان بخش خدمات ۵ درصد کاسته شده است.
این آمار در حالیست که گفته میشود نرخ رشد صنعت در سال گذشته نزدیک به منفی ۱۰ درصد بوده و معلوم نیست با نرخ رشد منفی ۱۰ درصد در صنعت چگونه با افزایش سهم شاغلان در آمار مواجه شده است؛ مگر آنکه آمار شاغلان با ترکیب نامأنوسی در سایر بخشها به شدت کاهش یافته و در نتیجه سهم درصدی شاغلان بخش صنعت و نه تعداد شاغلان در آن افزایش یافته باشد.
احسان سلطانی، کارشناس اقصادی دراینباره معتقد است: مرکز آمار ایران در حالی مدعی کاهش نرخ بیکاری طی یکسال گذشته شده که از نیمه دوم سال گذشته شمار کارگران اخراجی افزایش یافت.
موج اخراج کارگران و تعطیلی کارگاههای تولیدی در سه ماه نخست امسال شدت بیشتری گرفت و رسانههای دولتی در ایران از اخراج دسته جمعی کارگران در پروژههای نفت و گاز و واحد تولیدی خبر دادند. او در کانال شخصی خود نوشته است: بر پایه گزارش مرکز آمار جمعیت فعال اقتصادی ایران در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با نیم درصد کاهش به ۶/۴۰ درصد تنزل کرده است.
با این حال مرکز آمار مدعی افزایش ۳۲۱ هزار نفری شاغلان در این دوره زمانی شده است. این مرکز شمار شاغلان در بهار امسال را ۲۴ میلیون و ۳۸۲ هزار تن اعلام کرد.