بازی روانی اخیر ایالات متحده در زمین عقیم برجام و ادعای بیاساس آزمایش موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هستهای از سوی ایران، در شرایطی طرح شد که امریکا بارها با همین شائبه در روند مذاکرات و پیش از آن و نیز آگاهی کامل از متن قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت، بر این امر وقوف کامل داشت که قادر نخواهد بود از لحاظ حقوقی آنچه را که توافقنامه تحت عنوان «درخواست» آورده است، لفظ «ممنوعیت» بر آن بار کند و مصداق نقض برشمارد. بنابر استدلالات فوق، باید گفت: هدف امریکا از طرح این «شایعات» تحریض و تحریک اروپا، یارکشی و رهایی از زیر تیغ فشارهای داخلی و خارجی مبنی بر ناکارآمدی تحریمها در تقابل با جمهوری اسلامی است که اعتراض وزیر دفاع امریکا و بسیاری دیگر از مقامات حکومتی علیه ترامپ در نوامبر گذشته نمونه آن است؛ بااین موضع انتقادی که امریکا بیش از آنکه ایران را تحریم نماید، خود را در موقعیت تحریم و انزوا قرار داده است.
دو موضع اخیر در ارتباط با برجام یعنی شبه عملیات روانی امریکا که بر سه پایه «تحریف و معکوسسازی اطلاعات»، «ارعاب آفرینی و تهدیدزایی» و «چماقسازی از برجام» پیریزی شد اگرچه قابلیت اجماع و اقناع شورای امنیت جهت محکومسازی ایران را نیافت، اما مواضع و نقش آفرینی اخیر اروپا در مقام شریک دزد و رفیق قافله، پاسکاری و وقت کشی در برجام، لاجرمسه گزینه را برای مقابله روی میز جمهوری اسلامی قرار میدهد:
۱- نخست همان مسیری که دولت بر پایه نمایش ضعف دیپلماتیک، زمان دادن بدون برنامه و بدون تضمین به اروپا در پیش گرفته است و از آن تحت عنوان تیزهوشی سیاسی دولت نام میبرد! که این گزینه به علت تعلل اروپا در عملیاتی کردن کوچکترین وعدههای خود در فرصت شش ماهه گذشته، به مرحله ابطال رسیده است و بیشتر به شمایل یک شوی سیاسی درآمده است تا هوشمندی سیاسی. عدم تحقق میدانی حتی یک مورد از موارد نهگانهای که پایگاه اینترنتی اتحادیه اروپا در مسیر حفظ برجام برشمرد نمونه آن است که از جمله آنمی توان به: لزوم مبادلات بانکی مؤثر با ایران و افتتاح حساب برای بانک مرکزی در اروپا، عملیاتی نمودن تفاهمنامههای جدید میان شرکتهای اروپایی با ایران و حمایت و الزام آنها به همکاری، تأمین اعتبار صادرات و ارائه خدمات بانکی مالی ویژه برای تسهیل همکاری اقتصادی و تجاری و سرمایه گذاری و... اشاره کرد که هیچ یک پا را فراتر از خطابه نگذاشته است.
۲- گزینه دوم خروج یکباره و مستقیم از برجام است که موازنه بینالمللی بین ایران و کشورهای اتحادیه اروپا، چین، روسیه و نیز لزوم حفظ بصیرت جهت بازی نکردن در پازل دشمن، واضح مینماید که بهترین گزینه پیش رو نیست.
۳- بهترین راه ممکن «اعمال فشار جهت تعیین تکلیف نهایی برجام» با بهره برداری از فرصت پیش رو و حداقلسازی خسارت برای جمهوری اسلامی است.
پیداست که هیچ جریان فکری در کشور پس از صرف هزینههای فراوان در برجام، از انحلال آن خشنود نخواهد شد، اما بهتر آن است دولتی که خود را به هنرمندی در عرصه دیپلماسی میشناسد، اینک با واقع گرایی و هوشمندی از فرصت پیش آمده، عدم اجماع در شورای امنیت جهت همراهی امریکا و تعمیق شکاف میان اروپا و امریکا که بیبیسی از آن تحت عنوان «انزوای بیسابقه امریکا در شورای امنیت» نام میبرد، جهت تعیین تکلیف برجام نهایت بهره را ببرد. ایران با یک گام رو به جلو، اعمال فشار و مطالبه شفاف و قاطع، عملاً چیزی را از دست نخواهد داد بلکه این تاکتیکی منطبق با منافع هر دو طرف ایرانی و اروپایی در مقابل یکجانبهگرایی امریکا خواهد بود. میدانداری مشخص spv در هر دو میدان نفتی و بانکی به جای پاسکاری پیاپی و تسریع مسیر مبادلات مالی ایران و اروپا، نخستین الزامی است که قاطعانه باید مشخص شود و گام مهمی در خروج از رکود برجامی خواهد بود. در تقابل با عملیات روانی اخیر و نیز محتملهای آتی، تنها راه گریزناپذیر و ایمن، حمله پیشگیرانه و خنثی کردن گراهای ضعف و انفعالی است که پس از برجامشکنی امریکا، توسط دولت به مجامع بینالمللی مخابره شده است. چنانچه اروپا در یک ضرب الاجل قادر به راهاندازی spv و مانند آن نباشد، در آن صورت به صورت خودکار با کمترین اصطکاک سیاسی با اروپا و تاثیر منفی بر افکار عمومی در مجامع بینالمللی، مکانیسم عبور از برجام فعال میشود و یک هزینه پایدار در موازنهای جهانی با یک هزینه ناپایدار به نفع ایران اسلامی جابهجا میشود. تکیه بر ظرفیت درونی و تلاش جهت یافتن فرصتهای تازه در مسیر اقتصاد غیرنفتی با تکیه بر مولفههای اقتصاد مقاومتی و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در تمام ابعاد، بهترین و تنها راه مدیریت شرایط تحریمی است. سخت و زمانبر بودن این مسیر دو حقیقت غیرقابل انکار است، اما تجربه سه دهه اخیر در کشورهایی، چون چین و ژاپن در تبدیل شدن به قدرتهای اقتصادی و صنعتی جهان، تلنگر خوبی به نظر میرسد تا لزوم طی کردن این مسیر سخت، اما خودساخته و مطمئن را جهت رسیدن به قلههای پیشرفت پایدار و رفاه اقتصادی بارور و هموار نماییم.