خزان زودرس، ساخت و ساز و بیدقتی مدیریت شهری درختان چنار را تهدید میکند. این میراث سبز که بخشی از هویت پایتخت است در معرض انواع و اقسام تهدیدات قرار گرفته است. در این زمینه رئیس اداره محیط زیست شهر تهران معتقد است برای حفظ چنارهای خیابان ولیعصر (عج) به عنوان بخشی از هویت پایتخت باید همه عوامل طبیعی و غیرطبیعی را در نظر بگیریم و به گونهای برنامهریزی کنیم که زندگی این درختان همیشه جریان داشته باشد. در حال حاضر ساخت و سازها زندگی این درختان را تهدید میکند. در کنار حفظ باغات باید برای حفظ باغات خطی نیز مدیریت شهری تدابیر لازم را در نظر بگیرد تا درختان چند ده ساله در شهر تهران حفظ شود.
چنارهای ولیعصر نمود فضای سبز شهر تهران است
درختان در هر مجموعهای اعم از شهری و غیرشهری علاوه بر خدمات اکولوژیک، خدمات زیباییشناختی و گردشگری به شهر ارائه میکنند و به عنوان بخشی از هویت شهر هستند. محمدحسین بازگیر رئیس اداره محیط زیست شهر تهران گفت: مجلس شورای اسلامی برای حفظ، توسعه و گسترش فضاهای سبز و درختان و باغات در شهرها قانونی را تصویب کرده است که بر اساس آن شهرداریها مکلف به شناسایی درختان و تهیه شناسنامه برای آنها و حفظ و صیانت از باغهای موجود در شهرها هستند.
همچنین نوا توکلیمهر، معمار منظر و عضو جامعه مهندسین مشاور معماری و شهرسازی اظهار کرد: خیابان ولیعصر به عنوان نماد مدرنیته در شهر تهران است که این توسعه به صورت اصولی در قسمت شمالی و جنوبی طراحی شده و سمبل منظر فرهنگی است. در حال حاضر توسعه پایداری که به شرایط اکولوژیک منطقه احترام میگذاشت، نادیده گرفته شده و توسعه نامتوازن خود را به شهر تحمیل کردهایم.
وی افزود: ضعف در ساختار مدیریت شهری کاملاً مشهود است و مدیریت شهری ما در راستای رشد خود ساختار مسکنوار دارد و فاقد ساختار اصلاحگر است. در حال حاضر اگر سازمان پارکها تصمیمی برای ساماندهی درختان اتخاذ کند باز هم مشکل درختان خیابان ولیعصر حل نخواهد شد چراکه رویه نادرست مدیریت شهری در دهههای اخیر مشکلاتی را در زیرساختهای خیابان ولیعصر به وجود آورده که به سادگی قابل حل نیست.
وی با اشاره به اینکه یکی از تأثیرات بسیار منفی مدیریت شهری بر خیابان ولیعصر، کفسازی خیابان در نیمههای دهه ۸۰ است، تصریح کرد: در اواسط دهه ۸۰ سازمان زیباسازی بدون مطالعه و مشاورههای لازم اقدام به پیاده راهسازی در خیابان ولیعصر کرد و همین باعث مشکلات زیادی در این خیابان شد. علاوه بر این، در حوزههای دانشگاهی گفتمان مؤثری بین مباحث اکولوژی و طراحی و برنامهریزی شهری وجود ندارد. این عضو جامعه مهندسین مشاور معماری و شهرسازی در ادامه اظهار کرد: معاونت معماری و شهرسازی باید درباره مجوزهای بلندمرتبهسازی که در این خیابان داده شده است، پاسخگو باشد. سازمان زیباسازی و پارکها و بسیاری از نهادهای مدیریت شهری نیز باید پاسخگوی مشکلات زیرساختی خیابان ولیعصر باشند.
مدیریت یکپارچه شهری وجود ندارد
حسین آخانی، گیاهشناس و پژوهشگر درباره وضعیت درختان خیابان ولیعصر گفت: وقتی در خیابان ولیعصر بلندمرتبهسازی و تغییرات حاشیه خیابانها انجام میشود، نباید انتظار داشت که درختان این خیابان دوام بیاورند. وضعیت درختان ولیعصر تفاوتی با وضعیت سایر درختان سطح شهر تهران ندارد و مسئلهای که باعث شده درختان این خیابان جلب توجه کند این است که خیابان ولیعصر به عنوان هویت تاریخی و طبیعی برای شهر تهران است و همه درختان آن از نوع چنار هستند.
این استاد دانشگاه افزود: متأسفانه نگاه طبیعتمحورانه در شهرسازی وجود ندارد. شهر در اختیار مهندسان و پیمانکارانی قرار گرفته که منافع مادی برای آنها در اولویت است. در نیم قرن اخیر هیچ تغییری در مدیریت پارکها و فضای سبز شهر تهران اتفاق نیفتاده و ما همچنان فضای سبز شهر تهران را با الگویی غلط مدیریت میکنیم و نتیجه این نوع نگاه، بحرانی شدن تمام فضای سبز شهر تهران است.
آخانی در پایان با اشاره به راهکارهای جلوگیری از نابودی درختان خیابان ولیعصر گفت: اگر مدیریت فضای سبز شهر تهران از متخصصان آشنا به علم روز و با توجه به کمآبی و پدیده گرم شدن زمین استفاده کند عمده مشکلات حل خواهد شد. چنارهای خیابان ولیعصر قربانی همان نگاهی شدهاند که در مورد دیگر درختان شهر وجود دارد. متأسفانه مدیریت یکپارچه شهری که بتواند همه عناصر توسعه شهری، فضای سبز و آینده شهر تهران را با هم دربر بگیرد، وجود ندارد.
بررسی علل زرد شدن برگهای چنار در خیابان ولیعصر
معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری منطقه ۱۱ از تخمین غلظت کلروفیل برگهای چنار خیابان ولیعصر (عج) به منظور بررسی علل زرد شدن برگهای این درختان خبر داد.
کورش خرد در این باره گفت: از سوی اداره فضای سبز به منظور بررسی غلظت کلروفیل، از برگهای چنار خیابان ولیعصر (عج) در دو گروه درختانی که علائم کلروز را نشان میدادند و دچار خزان زودرس شده بودند و درختانی که این عارضه را نشان نمیدادند؛ نمونه برگی تهیه شد و با استفاده از کلروفیلسنج عدد SPAD آنها سنجیده شد.
وی افزود: کلروفیل نور قرمز را جذب میکند، اما نور مادون قرمز را از خود عبور میدهد. بر اساس اختلاف بین میزان عبور نور در محدوده این دو طول موج، دستگاه یک عدد SPAD را محاسبه میکند. در واقع کلروفیلسنج این امکان را میدهد که با سرعت و بدون تخریب بافت گیاهی، محتوای کلروفیل برگها را برآورد کنیم.