نقض عهدهاي مكرر امريكا در موضوع برجام، جدي‌ترين چالش اين روزهاي دولتمردان است. اتفاقي كه باعث شده، اعضاي دولت سخنان متناقضي در خصوص احتمال نقض عهد مجدد امريكا و خروج اين كشور از برجام به زبان بياورند.
اين روند در حالي شكل گرفته كه ايالات متحده پس از عهد‌شكني‌هاي مكرر در موضوع برجام كه روح و جسم اين توافق را نقض كرده بود، حالا تصميم به خروج از برجام گرفته و تلاش گسترده‌اي را در اين موضوع آغاز كرده است. درست چند وقت پيش بود كه شايعات در خصوص احتمال خروج يك سويه امريكا از برجام مطرح شد و رسانه‌هاي امريكايي گزارش‌هاي متفاوتي در خصوص احتمال عدم تأييد مجدد پايبندي ايران به برجام در گزارش آتي امريكا منتشر كردند. اتفاقي كه باعث شد دولتمردان ايراني از هم اكنون مشغول توجيه اين اتفاق شوند تا در صورت بروز آن، فشار رسانه‌اي كمتري را متحمل شوند. به عنوان نمونه علي‌اكبر صالحي، معاون رئيس‌جمهور و رئيس سازمان انرژي اتمي كه يكي از افراد موثر در توافق برجام بود، اخيراً در گفت‌وگويي با نشريه آلماني اشپيگل به احتمال خروج امريكا از برجام واكنش نشان داده و مدعي شده، «در صورتي كه امريكا از اين توافق خارج شود ولي بقيه كشورها همچنان متعهد بمانند، در اين صورت بدون وجود امريكا نيز به احتمال بسيار زياد ايران به تعهدات خود در توافق پايبند مي‌ماند.» صالحي سپس تهديد كرده «در صورتي كه برجام با شكست روبه‌رو شود، زيان كشورهاي ديگر به مراتب بيشتر از ايران خواهد بود.»
نكته‌هاي مغفول
اين گفته‌هاي صالحي در حالي بود كه وي يك موضوع مهم را هنگام بيان اين اظهارات در نظر نگرفته بود.
وي فراموش كرده بود كه اروپايي‌ها و امريكايي‌ها ارتباط نزديكي با يكديگر دارند و همين موضوع باعث شده كه با حفظ تحريم‌ها از سوي امريكا، اروپايي‌ها نيز توان حضور و معامله با طرف‌هاي ايراني را نداشته باشند و عملاً امريكا و تحريم‌هايش مانع اصلي در خصوص برجام است.
ارتباطي كه رئيس‌جمهور نيز تلويحاً به آن اشاره كرده بود و در ايام تبليغات انتخاباتي سال 92 ضمن تأييد ارتباط نزديك امريكا و اروپا، مدعي شده بود كه «بسياري از اروپايي‌ها اجازه مي‌خواهند اما امريكايي‌ها به قول معروف كدخدا هستند، پس اگر با كدخدا ببنديم راحت تر هستيم تا اينكه به سراغ يك مقام پايين تر برويم.»
بنابراين مشخص است كه خروج امريكا از برجام، عامل انهدام اين توافق خواهد بود؛ چراكه ايالات متحده با خروجش از برجام نه تنها مي‌تواند تحريم‌هاي جديدي را عليه كشورمان اتخاذ كند كه خود اين موضوع براي نقض برجام كافي است، در طرف ديگر دست اروپا را نيز براي ادامه ارتباط با ايران خواهد بست و حضور طرف‌هاي اروپايي در برجام اثري به نفع ايران و اروپا نخواهد داشت. كما اينكه در دوره تحريم‌ها نيز شاهد بوديم كه اگرچه بسياري از بانك‌هاي ايراني در ليست تحريم‌هاي اروپا قرار نداشتند، اما به دليل تحريم آنها از سوي امريكا، نه اروپا و نه حتي كشورهاي آسيايي نيز امكان تماس با شبكه مالي ايران را نداشتند و چنانچه ردي از اين تماس‌ها توسط امريكايي‌ها كشف مي‌شد، اين بانك‌ها موظف به پرداخت ميليون‌ها دلار غرامت به امريكايي‌ها مي‌شدند.
اين موضوع مورد تأكيد جواد لاريجاني نيز هست كه روز يك‌شنبه در گفت‌وگويي با خبرگزاري تسنيم، به صراحت اين گزاره را كه «ايران اگر امريكا هم از برجام خارج شود، با اروپا به اجراي برجام ادامه مي‌دهد»، يكي از غلط‌ترين سياست‌هاي ممكن در حال حاضر دانسته و تأكيد كرده بود كه «بايد به اروپايي‌ها تفهيم شود كه برجام بدون امريكا يعني هيچ.»
تكرار ادعاي صالحي، توسط نوبخت
حالا به رغم آنكه گفته‌هاي صالحي در خصوص احتمال پايبندي ايران به برجام پس از خروج امريكا از اين توافق، با اعتراضات زيادي در داخل همراه شد، حالا اين گفته‌ها توسط محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت نيز تكرار شد تا همان طور كه عنوان شد، با توجيه اين روند، از فشار افكار عمومي و رسانه‌ها در روزگار خروج احتمالي امريكا از برجام بكاهند.
بر اين اساس، محمد باقر نوبخت، سخنگوي دولت دوازدهم، برجام را قراردادي ميان ايران و شش كشور دانست كه امريكا يكي از آنها محسوب مي‌شود و گفت كه امروز فضاي حقوقي و بين‌المللي تغيير كرده و اگر كشوري از جمله امريكا از اين قرارداد خارج شود، خودش را ايزوله و ضرر خواهد كرد.
نوبخت كه در نشست خبري هفتگي سخنگوي دولت با خبرنگاران سخن مي‌گفت، ضمن بيان اين مطلب، ادامه داد: اگر امريكا از اين قرارداد خارج شود خود ايزوله شده و ضرر مي‌كند. ما در راستاي تأمين منافع ملي درباره خروج امريكا تصميم مي‌گيريم و قطعاً براي انجام تصميمات خود از يك مرجع استعلام نخواهيم كرد بلكه كل نظام درباره آن تصميم مي‌گيرند.
نوبخت بازنده اصلي اقدام امريكا را خود امريكا دانست و عنوان كرد كه سخنان آمانو درباره پايبندي ايران به برجام آنقدر صريح و واضح است كه جاي ترديد ندارد كه ايران پايبند پيمان برجام بوده و سخنان اخير مقامات امريكايي درباره بازرسي‌ها نيز غيرحقوقي است.
نوبخت همچنين به صراحت به تأييد سخنان صالحي در خصوص پايبندي ايران به برجام پس از خروج امريكا از اين توافق پرداخت و اظهار كرد كه «آقاي صالحي انساني با تجربه، مسئول و مطلع هستند و مطالبي كه بيان مي‌كنند حتي اگر به نيابت از دولت نباشد قابل اعتنا است. اينكه نظر دولت بيش از سخنان آقاي صالحي باشد از طرف سخنگوي دولت يا سخنگوي وزارت خارجه اعلام مي‌شود و مطالبي كه آقايان ظريف و صالحي مي‌گويند دقيق است، چون اطلاع كافي دارند. سخنگوي دولت سپس ادامه داد: بايد براي دكتر صالحي به عنوان فردي مطلع احترام قايل باشيم كه سخنان سنجيده‌اي را مطرح كرده است و اگر بيش از اين موضوعي بسيار مهم باشد از طريق بيانيه يا اطلاعيه‌اي از طرف سخنگوي دولت اعلام مي‌شود. سخنگوي دولت همچنين در پاسخ به اينكه گمانه زني‌هايي كه در رابطه با خروج امريكا از برجام وجود داشته ولي تاكنون نظر نهايي از سوي هيئت نظارت بر برجام در اين خصوص اعلام نشده عنوان كرد كه آن هيئت از دولت خارج است و اركان اصلي نظام در آن عضو هستند، بنابراين بايد به آنها اعتماد كرد و مطمئن باشيم كه كارشان را به درستي انجام مي‌دهند.
تغيير استانداران در دستور کار دولت
سخنگوي دولت در بخش ديگري از نشست خبري خود درباره تغييرات احتمالي استانداران عنوان كرد: همانطور كه حداقل 50 درصد كابينه تغيير كرد در سطح مديران عالي استان‌ها هم تغييراتي در حال انجام است و ممكن است از عده‌اي تقدير كنيم و برخي هم در استان‌هاي ديگر شروع به كار كنند. وزير كشور با تأمل و سرعت لازم اين موضوع را دنبال مي‌كند.
سخنگوي دولت درباره آنچه تخلفات مديران دولتي و استانداران خوانده مي‌شود، اظهار كرد: آنها وظايف قانوني خودشان را انجام دادند. اينكه استانداري در دوران انتخابات حاضر شود و از عملكرد دولت و نه از يك كانديداي خاص دفاع كند طبع كار خود بوده البته براي قوه‌قضائيه حق استقلال و انصاف قائليم واگر شكايتي از سوي جريان رقيب دولت صورت گرفته باشد، مي‌دانيم با دقت و انصاف رسيدگي خواهد كرد.
