نويسنده: نيره ساري
«آتش‌به‌اختيار»، آنها كه عامدانه قبل و بعد اين واژگان تركيبي را نخواندند و مغرضانه دست به تحليل و تفسير زدند، تقصيري ندارند، چراكه تكليفشان مشخص است و كج‌فهمي را خودشان از اساس انتخاب كرده‌اند، اما آنان كه به دقيق خواندن و درست شنيدن عادت دارند، مي‌دانند كه هر سخني را بايد در فضاي بيان و با توجه به مقدمات و مخاطبان آن سخن تحليل كرد. موضوع قابل اهميتي كه در اظهارات اخير رهبر معظم انقلاب وجود دارد و دامنه انتقادات دانشجويان به نمايندگي از تشكل‌هاي مختلف، از مجموعه نهادهاي كشور خصوصاً فرهنگي بستري را فراهم مي‌كند تا كليد واژه‌اي به نام «آتش به اختيار» از سوي رهبر معظم انقلاب استفاده شود.
دوازدهم ماه مبارك رمضان دانشجويان به نمايندگي از تشكل‌هاي مختلف، در ديدار با رهبر معظم انقلاب از مجموعه نهادهاي كشور خصوصا فرهنگي، انتقاداتي را مطرح ساخته كه دامنه وسيعي از سازمان تبليغات و حوزه هنري تا صداوسيما از اين طيف و نيز وزارت ارشاد و علوم و بهداشت و دانشگاه آزاد از آن طيف را دربرمي‌گرفته است.
یک عبارت و چند برداشت
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در اين ديدار همچون هميشه كه بارزترين سخنان را در اين جمع مي‌زنند، در بستر چنين بحث‌هايي خطاب به دانشجويان و نيز ساير افرادي كه حتي درجمع حاضر نيستند، عبارت «آتش به اختياريد»؛ را اعلام مي‌كنند.
ايشان تصريح مي‌كنند: «خطاب بنده در غير از اين جلسه به همه است؛ من به همه آن هسته‌هاي فكري و عملي جهادي، فكري، فرهنگي در سرتاسر كشور مرتباً مي‌گويم: هركدام كار كنيد؛ مستقل و به‌قول ميدان جنگ، آتش‌به‌اختيار. البته در جنگ، قرارگاه مركزي وجود دارد كه دستور مي‌دهد، اما اگر چنانچه رابطه قرارگاه قطع شد يا قرارگاه عيبي پيدا كرد، اينجا فرمانده دستورِ آتش‌به‌اختيار مي‌دهد. خب شما افسرهاي جنگ نرميد - قرار شد شما افسران جوان جنگ نرم باشيد- آنجايي كه احساس مي‌كنيد دستگاه مركزي اختلالي دارد و نمي‌تواند درست مديريت كند، آنجا آتش‌به‌اختياريد؛ يعني بايد خودتان تصميم بگيريد، فكر كنيد، پيدا كنيد، حركت كنيد، اقدام كنيد.»
رهبر معظم انقلاب در ادامه اظهارات خود به صورت شفاف، واژگان به كار برده شده را خود تفسير مي‌كنند و مي‌فرمايند:«مثلاً فرض كنيد اينكه فلان آهنگ قبل از افطار پخش بشود يا نشود، مي‌شود مسئله اصلي؛ نامه‌نگاري مي‌كنند! پيدا است كه اين دستگاه اختلال پيدا كرده كه مسئله اصلي را از مسئله فرعي تشخيص نمي‌دهد و يك مسئله اصلاً بي‌اعتبار بي‌اهميت فرعي را به‌عنوان يك مسئله اصلي، درشت مي‌كنند. وقتي اين‌جوري دستگاه‌هاي مركزي اختلال دارند، آن‌وقت اينجا جاي همان آتش‌به‌اختياري است كه عرض كردم.»
تعبيرها و تحليل‌هاي ناپخته از يك واژه
به‌رغم شفافيت چنين سخناني در فضاي بيان و با توجه به مقدمات و مخاطبان حاضر در جلسه اما عده‌اي همچون هميشه عامدانه دست به تحليل و تفسيرهايي زدند كه با كج‌فهمي از قبل و بعد سخنان، جز ناپختگي در تحليل نتيجه ديگري از آن استنباط نشد.
رسانه‌هاي ضد انقلاب و مغرض، تلاش خود را به القاي فرمان حركات خودسر از سوي رهبري به نيروهاي انقلاب معطوف كردند تا به زعم خود با ايجاد دو قطبي، وحدت‌شكن باشند و با القاي موجي از حركات خودسر از سوي فرمانده انقلاب، اهداف مياني و بلند‌مدت را همچون، دو قطبي كاذب بين نيروهاي انقلابي و ساير افراد جامعه، آماده كردن افكار عمومي براي نشانه رفتن انگشت اتهام حركت خودسرانه به سوي رهبر انقلاب و تبرئه دستگاه‌هاي مختل پيگيري كنند.
به طور كلي بايد گفت «دعوت دانشجويان به هرج‌ومرج‌طلبي و نفي هرگونه هنجارمندي قانوني» و نيز «بي‌اعتبار شمردن ضوابط و نهادهاي قانوني»، دو تفسير مردودي بود كه از اين سخنان صورت گرفت. پرويز اميني تحليلگر سياسي، سخنان مقام معظم رهبري با دانشجويان را مورد تحليل قرار مي‌دهد و مي‌نويسد: رويه و نظرگاه رهبري در يك دوره طولاني از اول انقلاب تا كنون به وضوح نشان مي‌دهد دو تفسير ذكر شده مردود است. مثلاً محكوميت حمله دانشجويان به سفارت انگليس و عربستان، يا محكوميت حركت اعتراضي به سيد حسن خميني در ۱۴ خرداد ۸۹ و نيز حركت تندي كه نسبت به لاريجاني در ۲۲ بهمن يكي از سال‌ها در قم انجام شد، از آن جمله‌اند.
فرماندهی واحد و با نظم
مالك شريعتي ضمن توصيه به افرادي كه سهواً فرمان آتش به اختيار فرمانده به افسران جوان جنگ نرم را جانبداري رهبرانقلاب از جريان سياسي منتقد دولت و دستاويز حمله آنها به دولت دانسته و تبليغ مي‌كنند، مي‌گويد: قطعاً از اين سخنان، مجوز قانون‌شكني و آن گونه كه برخي‌ها مي‌خواهند القا كنند، مجوز خودسري و قانون‌شكني استخراج نمي‌شود و كساني كه در دو سوي مخالف يكديگر، مي‌خواهند سوء استفاده كنند، صرفاً در حال بيان ديدگاه‌هاي سياسي خويش هستند، نه تحليل منصفانه بيانات رهبري؛ چه آنكه رهبر انقلاب آتش به اختياري را در عرصه «مخاطبه» توضيح داده‌اند نه اقدامات غير‌قانوني.
وي توضيح مي‌دهد: رهبر انقلاب در بحث وظايف تشكل‌هاي دانشجويي دلداده به انقلاب ـ كه قاعدتاً همگي با مجوز از مراجع ذي‌ربط در دانشگاه‌ها فعالند ـ به ناكارآمدي و اختلال فهم در برخي مديران ارشد كشور كه وظيفه دارند براي تقويت فعاليت‌هاي فرهنگي تشكل‌ها برنامه‌ريزي و از آنها پشتيباني كنند، اشاره كردند و حتي با زبان جوانانه امروزي، آنها را تعطيل خواندند. ايشان بر همين اساس به تشكل‌هاي دانشجويي توصيه كردند براي فعال شدن و تأثيرگذاري، معطل آن مسئولان نمانند و با فهم درست از كار صحيح در دانشگاه‌ها به صورت آتش به اختيار عمل كنند و حتي تأكيد كردند كه اين معنايش عدم نظم نيست؛ از فرمانده واحد و هدف مشخص نبايد غفلت شود.
رهبر معظم انقلاب طي سال‌هاي اخير نسبت به نفوذ دشمن در دستگاه‌هاي كشور هشدار دادند و برخي اين هشدارها را جدي نگرفتند، نفوذ بيش از همه در مباحث و مراكز فرهنگي خود را نشان داده بود تا جايي كه ايشان در تحليل شرايط، عبارت ولنگاري فرهنگي را به كار بردند، اما در نهايت از اختلال در دستگاه‌ها لب به گلايه گشوده‌اند:«گاهي اوقات احساس مي‌شود دستگاه‌هاي مركزي فكري و فرهنگي و سياسي دچار اختلالند و تعطيلند.» و شايد همين اختلال سبب مي‌شود كه اين‌بار رهبر انقلاب صريح‌تر از قبل سخن بگويند.
آرمانگرايي جنبش دانشجويي
حجت‌الاسلام ابراهيم كلانتري، معاون فرهنگي و دانشجويي دانشگاه آزاد نيز در تحليل خود از اين واژگان معتقد است: رهبر معظم انقلاب در اين ديدار آرمانگرايي را به روشني تعريف كردند، رسيدن به يك جامعه ايده‌آل، رسيدن به يك جامعه متخلق، عالم، علاقه‌مند فضايل و ارزش‌هاي اخلاقي، جامعه منور به نور ايمان، جامعه‌اي كه در آن عدالت در همه بخش‌ها ديده شود، تعريفي بود كه رهبري معظم از آرمان‌ها داشتند و جنبش دانشجويي بايد با همه وجود آرمانگرايي خودش را به اثبات برساند و پيگير رسيدن به آن باشد.
به تعبير تحليلگران از مفهوم اين واژه، بر خلاف مسئولان غربگرا كه دانشجو را فقط براي سوت و كف زدن در ميتينگ‌هاي سياسي و به عنوان عمله فشار از پايين به نظام اسلامي به رسميت مي‌شناسند؛ رهبر انقلاب اسلامي به شخصيت‌دهي و اعتبار آفريني براي دانشجو اعتقاد دارند. همه اينها در حالي است كه رهبر انقلاب در ديدارهاي متعدد، بر عملكرد خودجوش جريان مؤمن انقلابي تأكيد كرده‌اند. بنابراين مفهوم آتش به اختيار مسبوق به سابقه است. خودجوش بودن در كلام ايشان به معني «منتظر مسئولان نماندن» است. حال چه مسئولان غربگرا و بي‌كفايت باشند و چه سالم و انقلابي، حركت مردمي براي پيشبرد اهداف انقلاب در هماهنگي با قانون و اصول انقلاب نبايد متوقف شود. همانند شعائر مذهبي در ايام اربعين، محرم و فاطميه كه در صورت حمايت يا عدم حمايت دولت و دستگاه‌هاي حاكميتي، با حمايت مردم پابرجاست و اين قطعاً در جهت تقويت انقلاب اسلامي است.
