جوان آنلاین: ظاهراً شرق آسیا هم به سمت تنش و رویارویی نظامی پیش میرود؛ تنش چین با تایوان تشدید شده، فروش گسترده تسلیحات امریکایی به این جزیره خشم پکن را برانگیخته و تحریمهای متقابل را به دنبال داشته، و حالا ژاپنیها هم پس از بلندپروازیهای امنیتی و هستهای، بزرگترین بودجه نظامی تاریخ خود را تصویب کردهاند؛ اقدامی که با واکنش تند غیررسمی چین در روزنامه گلوبال تایمز روبهرو شده است: «ژاپن در حال تبدیل شدن به یک آشوبگر برای صلح و ثبات در منطقه است.»
کابینه ژاپن با تصویب بودجهای بیسابقه برای سال مالی ۲۰۲۶، مسیر تازهای را در سیاست امنیتی این کشور ترسیم کرده است. بر اساس این تصمیم، بودجه دفاعی ژاپن از مرز ۹ تریلیون ین، معادل حدود ۵۸میلیارد دلار، عبور میکند؛ رقمی که نسبت به سال قبل بیش از ۹درصد افزایش نشان میدهد و چهارمین سال از برنامه پنجساله توکیو برای دو برابر کردن هزینههای نظامی تا سقف ۲ درصد تولید ناخالص داخلی به شمار میرود. این بودجه بخشی از لایحه کلان ۱۲۲/۳ تریلیون ینی است که در صورت تصویب پارلمان، بزرگترین بودجه تاریخ ژاپن خواهد بود و حتی رکورد سال جاری را هم پشت سر میگذارد. دولت ژاپن این افزایش را پاسخی مستقیم به «چالشهای امنیتی فزاینده» در منطقه میداند؛ چالشهایی که در اسناد رسمی توکیو، چین را در جایگاه «بزرگترین چالش راهبردی» قرار دادهاند. بخش مهمی از بودجه جدید به تقویت توان موشکی اختصاص یافته است: بیش از ۹۷۰میلیارد ین برای توسعه و استقرار موشکهای دوربرد، از جمله موشکهای ارتقایافته «نوع ۱۲» با بردی در حدود هزار کیلومتر.
نخستین واحدهای این موشکها قرار است زودتر از موعد و تا مارس آینده در جنوب غرب ژاپن مستقر شوند؛ منطقهای که از نظر جغرافیایی به تایوان و خطوط تماس با چین نزدیک است. در کنار موشکها، پهپادها جایگاه ویژهای در این بودجه دارند. ژاپن با توجه به کاهش جمعیت و کمبود نیروی انسانی نظامی، ۱۰۰میلیارد ین برای استقرار گسترده سامانههای بدون سرنشین در قالب سیستم «SHIELD» در نظر گرفته و حتی به واردات این تجهیزات از کشورهایی مانند اسرائیل یا ترکیه میاندیشد.
همچنین، توکیو بیش از ۱۶۰ میلیارد ین برای توسعه مشترک جنگنده نسل جدید با بریتانیا و ایتالیا کنار گذاشته؛ پروژهای که قرار است تا سال ۲۰۳۵ عملیاتی شود و با پهپادهای مجهز به هوش مصنوعی همراه باشد. این چرخش آشکار نظامی، فاصله معناداری با سیاست پس از جنگ جهانی دوم ژاپن دارد که استفاده از زور را به دفاع محدود میکرد. اکنون توکیو نهتنها به توان دفاعی، بلکه به قابلیت «حمله متقابل» نیز میاندیشد؛ مسیری که تحت فشار امریکا برای افزایش سهم ژاپن در اتحاد امنیتی دوجانبه، با شتاب بیشتری دنبال میشود. دولت ژاپن حتی اعلام کرده که زودتر از موعد مقرر به هدف ۲ درصدی هزینههای دفاعی خواهد رسید. در کنار جهش کمسابقه بودجه نظامی، بحث سیاست هستهای ژاپن نیز دوباره به یکی از حساسترین محورهای مناقشه امنیتی در شرق آسیا تبدیل شده است. اگرچه توکیو رسماً همچنان به سه اصل «غیرهستهای» اعلانی یعنی عدم تولید، عدم نگهداری و عدم استقرار سلاح هستهای پایبند است ولی اصول بیش از هر زمان دیگری زیر فشار واقعیتهای ژئوپلیتیکی قرار گرفتهاند. تا جایی که تشدید تنشها در اطراف تایوان، افزایش توان موشکی چین و تهدیدهای مکرر کره شمالی، باعث شده بخشی از نخبگان سیاسی و امنیتی ژاپن درباره کفایت چتر هستهای امریکا تردیدهایی را مطرح کنند.
روزنامه گلوبال تایمز، که بازتابدهنده مواضع رسمی پکن تلقی میشود، دیروز در سرمقالهای تند نوشت ژاپن با این مسیر «در حال تبدیل شدن به یک دولت آشوبساز برای صلح و ثبات در منطقه آسیا- اقیانوسیه و حتی جهان» است و هشدار داد که توکیو با فاصله گرفتن از محدودیتهای پساجنگ، خاطرات تاریخی نگرانکنندهای را زنده میکند. این موضعگیری در حالی منتشر شد که پکن همزمان، در واکنش به فروش بیش از ۱۱ میلیارد دلار سلاح امریکایی به تایوان، ۲۰ شرکت و چندین فرد مرتبط با صنایع نظامی امریکا را تحریم و بار دیگر تأکید کرده است که مسلحکردن تایوان «صلح و ثبات تنگه تایوان» را تضعیف میکند. مجموع این تحولات، از تشدید رزمایشهای چین در اطراف ژاپن و تایوان گرفته تا قفلکردن رادارهای نظامی و جنگ لفظی دیپلماتیک، نشان میدهد که افزایش بودجه نظامی ژاپن صرفاً یک تصمیم داخلی نیست، بلکه حلقهای تازه در زنجیره رقابتهای امنیتی شرق آسیاست. رقابتی که هرچند با واژه «بازدارندگی» توجیه میشود، اما از نگاه منتقدان، بیش از هر چیز بوی ورود به دورهای جدید از نااطمینانی و تنش پایدار میدهد.
