جوان آنلاین: از هدف‌گذاری ۹۰درصدی جمع‌آوری گاز‌های مشعل در برنامه ششم توسعه، ۵درصد محقق شد و حالا وزیر نفت در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است معضل گاز‌های همراه تا پایان برنامه هفتم توسعه وجود نخواهد داشت. جمع‌آوری گاز‌های مشعل تا پایان سال ۱۴۰۷ تازه‌ترین وعده وزیر نفت درباره معضل فلرینگ است؛ برنامه‌ای که در صورت تحقق، گامی مهم در راستای جبران بخشی از ناترازی برق و گاز است. خاموشی مشعل‌ها مردم استان‌های نفت‌خیز را نیز نجات می‌دهد و اقدامی در راستای اشتغال‌زایی و خودکفایی کشور در شرایط تحریم است.
گاز‌های فلر که می‌تواند در شرایط ناپایدار انرژی تبدیل به برق و گاز شود، بی‌نتیجه می‌سوزد و به محیط زیست خسارت وارد می‌کند. دود ناشی از گاز‌های فلر مردم استان‌های همجوار را گرفتار مشکلات قلبی و تنفسی کرده است و بر این اساس خاموشی فلرها یک الزام و ضرورت محسوب می‌شود. محسن پاکنژاد، وزیر نفت به تازگی و در آیین افتتاحیه خاموشی ان‌جی‌ال۳۱۰۰ گفت: تا پایان برنامه هفتم معضل گاز‌های همراه وجود نخواهد داشت.
وی با اشاره به تأکیدات رئیس‌جمهور در این زمینه افزود: این اقدام نه تنها به کاهش آلایندگی زیست‌محیطی منجر خواهد شد بلکه از هدررفت صدها‌میلیون دلار در سال جلوگیری می‌شود. بر اساس اهداف کمی که در برنامه هفتم پیش‌بینی شده است، جمع‌آوری گاز‌های مشعل تا پایان سال برنامه هفتم یعنی سال۱۴۰۷ باید به ۱۶میلیارد‌مترمکعب در سال برسد که معادل ۴۴میلیون‌مترمکعب در روز است. وی ادامه داد: معنا و مفهوم این عدد این است که با توجه به حجم گاز‌های همراه تا پایان سال ۱۴۰۷ براساس اهداف برنامه هفتم گازی برای سوزاندن نخواهد بود و برای همیشه معضلی به نام گاز‌های همراه وجود نخواهد داشت.
بی‌میلی بخش خصوصی برای مشارکت
وعده وزیر نفت برای پایان مشعل‌سوزی‌ها در شرایطی است که پیش از این هدف‌گذاری این قانون در برنامه ششم توسعه محقق نشده است.
طبق قانون برنامه ششم توسعه، دولت موظف بود تا پایان این برنامه ۹۰درصد گاز‌های همراه نفت و مشعل را بهره‌برداری کند. این در شرایطی است که گزارش‌ها نشان می‌دهد عملکرد واقعی این طرح‌ها طی سال‌های اجرای برنامه، تنها به جمع‌آوری حدود ۴۳۱میلیون مترمکعب در روز منجر شد؛ رقمی که به معنای تحقق تنها ۵درصد هدف‌گذاری قانون است.
یکی از مهم‌ترین دلایل روند کند خاموشی فلرها، عدم‌جذابیت اقتصادی پروژه‌ها برای سرمایه‌گذاران، نبود مشوق‌های مالی، ضعف مشارکت بخش خصوصی و کمبود زیرساخت‌ها بوده است. کارشناسان تأکید دارند که بدون ایجاد جذابیت برای بخش خصوصی نمی‌توان نسبت به تحقق اهداف در این زمینه امیدوار بود.
فرصت‌های گاز فلر برای تأمین پایدار انرژی
گاز‌های فلر ترکیبات ارزشمندی، چون اتان، پروپان و بوتان دارند که علاوه بر خوراک صنایع پتروشیمی، منبع مناسبی برای تولید برق محسوب می‌شوند. این برق می‌تواند به سمت صنایع پرمصرف و حتی استخراج رمزارز هدایت شود؛ صنعتی که با وجود تحریم‌های مالی بین‌المللی، می‌تواند نقش یک سوپاپ اطمینان را برای ورود ارز به کشور ایفا کند.
به گفته علی بابک‌نیا، رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین ایران، این انجمن بار‌ها پیشنهاد داده است از گاز‌های مشعل و نیروگاه‌های تعطیل‌شده برای ماینینگ استفاده شود.
با اجرای این طرح، هم بخشی از بحران ناترازی برق کاهش می‌یافت و هم صنعت بلاک‌چین ایران متوقف نمی‌شد؛ پیشنهاداتی که به دلیل ساختار‌های اداری و موانع قانونی، هرگز به مرحله اجرا نرسیدند. کشور‌هایی مانند امریکا و آرژانتین سال‌هاست از گاز‌های فلر برای تولید برق و استخراج رمزارز استفاده می‌کنند. در سوی دیگر، روسیه و ونزوئلا که مانند ایران درگیر تحریم‌های بین‌المللی هستند، از همین روش به عنوان ابزاری برای بی‌اثر کردن فشار‌های مالی غرب بهره برده‌اند. این مدل نه تنها از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند، بلکه یک روش کم‌هزینه و پرریسک پایین برای ورود ارز دیجیتال به اقتصاد کشور است. در شرایط محدودیت‌های تجاری، تبدیل فلرها به رمزارز می‌تواند بخشی از زنجیره تأمین مالی خارجی را احیا کند. کارشناسان معتقدند ظرفیت تولید برق از گاز فلر بسیار بالاست و با سرمایه گذاری مناسب می‌توان نیروگاه‌های مخصوصی برای این منظور احداث و در صورت مازاد برق از آن رمز ارز استخراج کرد.
آخرین وضعیت جمع‌آوری گاز‌های مشعل
ظرفیت جمع‌آوری گاز‌های مشعل از ابتدای شهریور سال گذشته حدود ۳۳۰میلیون فوت مکعب در روز بوده که عمده آن از طریق مزایده و فروش گاز به بخش خصوصی بوده است.
در حال حاضر ۹ بسته با ظرفیت ۲۷۰میلیون فوت‌مکعب در روز در دست اجراست که واگذار شده و ظرفیت حدود ۷۰۰میلیون فوت‌مکعب در قالب ۳۶ بسته برای واگذاری به بخش خصوصی با قیمت مزایده صفر در نظر گرفته شده که گاز‌های مشعل را جمع‌آوری و به برق تبدیل کنند. طرح‌های بلندمدت هم شامل سه ان‌جی‌ال اصلی است؛ ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ در شهرستان دهلران، ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ یا گاز‌های همراه حوزه غرب کارون در استان خوزستان و ان‌جی‌ال خارگ که جمع‌آوری فلرها و گاز‌های همراه در پهنه خلیج‌فارس قرار دارد، به عهده خواهد داشت. در طول سال گذشته با بهره‌برداری از فاز نخست طرح جمع‌آوری گاز‌های مشعل رگ سفید- ۱، جمع‌آوری گاز‌های مازاد واحد بهره‌برداری گچساران و طرح کاهش گاز‌های مشعل پالایشگاه‌های دوازده‌گانه پارس‌جنوبی، حدود ۱۴۰میلیون فوت‌مکعب در روز به ظرفیت جمع‌آوری گاز‌های مشعل اضافه شد، همچنین با بهره‌برداری از طرح ان‌جی‌ال ۳۱۰۰، در گام نخست ۸۰میلیون فوت‌مکعب در روز به ظرفیت جمع‌آوری گاز افزوده می‌شود.
طرح جمع‌آوری گاز‌های همراه میدان‌های جنوب استان ایلام نیز با ظرفیت نهایی ۲۴۰میلیون فوت‌مکعب در روز احداث شده است. با اجرای این طرح، روزانه بیش از ۱۵۰میلیون فوت‌مکعب گاز سبک به شبکه سراسری گاز تزریق می‌شود و ترکیبات سنگین‌تر از طریق خط لوله به ان‌جی‌ال۳۲۰۰ در حوزه غرب کارون (استان خوزستان) و از آنجا به پتروشیمی بندر امام ارسال می‌شوند.
مسیر جدید از خودکفایی انرژی و مالی
مجلس با تصویب جرایم سنگین برای شرکت‌های متخلف، وزارت نفت و شرکت‌های تابعه را به تسریع در این روند واداشته است. این فشار‌ها می‌تواند به فرصت تبدیل شود و ایران را در مسیر جدیدی از خودکفایی انرژی و مالی قرار دهد، ضمن اینکه خاموشی فلرها اقدامی مهم در راستای اشتغال پایدار، توسعه و حفظ محیط زیست است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های طرح خاموشی مشعل‌ها، استفاده حداکثری از توان داخلی است. به عنوان مثال در یکی از طرح‌های خاموشی فلرینگ‌ها در دهلران برای بیش از هزارو۵۰۰ نفر اشتغال مستقیم و برای ۳هزار نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌شود. باید دید هدف‌گذاری‌های دولت تا چه میزان محقق می‌شود.
