جوان آنلاین: از همان لحظه‌ای که چشم‌های‌مان را باز می‌کنیم تا لحظه خواب، اولین سؤالی که در ذهن‌مان می‌آید، این است که «چه خبر؟» سؤالی که هر روز از خود می‌پرسیم، بی‌آنکه بدانیم این پرسش ساده می‌تواند ما را در دام کنجکاوی بی‌دلیل و تجسس در زندگی دیگران بیندازد، چراکه به محض شنیدن هر حرفی، اولین واکنش‌مان این است که به این و آن زنگ بزنیم، «چه خبر؟» و اگر جزئیاتی به دست بیاوریم، بلافاصله آن را به دوستان و آشنایان منتقل می‌کنیم. اینطور که بگوییم: «مطمئنی؟»، «راست می‌گی؟»، «خب حالا بگو دقیقاً چی شد؟» و به این ترتیب، فقط برای یک لحظه فضولی‌های‌مان ارضا می‌شود.
آیه «لا تجسّسوا» که در قرآن کریم آمده، دقیقاً به این امر اشاره دارد که انسان‌ها نباید در زندگی دیگران تجسس کنند. این یعنی اینکه هیچ‌کدام از ما حق نداریم برای پیداکردن راز‌های شخصی دیگران، وارد زندگی آنها بشویم و پشت در‌های بسته‌شان کنکاش کنیم. تجسس و فضولی از همان ابتدا مشکلی است که نه تنها به کسی سودی نمی‌رساند، بلکه روابط انسانی را نیز خدشه‌دار می‌کند. کما اینکه بسیاری از ما با علم به پاسخ برخی سؤالات، به صرف تحقیر و سرزنش برخی سؤالات را از دیگران می‌پرسیم، چه بسا که فرد اصلاً تمایلی به پاسخ برخی سؤالات ما نداشته باشد، اما در دنیای امروز، این تجسس‌ها نه تنها در خانواده‌ها و جمع‌های دوستانه وجود دارند، بلکه در فضای مجازی هم پررنگ‌تر شده‌اند. کافی است کمی در صفحات اینستاگرام یا دیگر شبکه‌های اجتماعی جست‌و‌جو کنیم تا ببینیم همه دارند در زندگی دیگران تجسس می‌کنند. «چرا بچه نمی‌آوری؟»، «چرا اینقدر ساکتی؟»، «کی عروسی می‌کنی؟» و هزاران سؤال دیگر که هیچ‌کدام به هیچ‌کس هیچ کمکی نمی‌کنند، جز اینکه فضا را پر از شایعات و گمانه‌زنی‌ها کنند. در این میان، اگر کسی خلافی هم مرتکب شود، بلافاصله از هر گوشه‌ای صدای جار زدن به گوش می‌رسد. اینکه «فلانی این کار رو کرد»، «اون یه چیزی گفت»، «می‌دونستی فلانی طلاق گرفته؟» همه اینها باعث می‌شود که فرهنگ «خبرچینی» و «فضولی» تبدیل به معضلی بزرگ شود.
بعضی از ما متأسفانه کار را از کنجکاوی هم گذراندیم و فضول زندگی دیگران شدیم. فضولی، بعد هم قضاوت و درنهایت تبدیل آن به شایعه و بازگویی در جمع تا گمانه‌زنی‌ها دهان به دهان بچرخد. شاید همینطور که در گوش این و آن می‌زنند «می‌دونستی؟»، خودشان هیچ‌گاه به عواقب این شایعات فکر نمی‌کنند.
در جمع‌های خانوادگی یا رفاقتی، بعضی وقت‌ها می‌بینیم که افرادی شروع می‌کنند به سؤالات بی‌پایه و اساس. «کی عروسی می‌کنی؟»، «چرا هنوز بچه‌دار نشدی؟»، «به نظر من فلانی خیلی عوض شده» و از این دست پرسش‌ها که هیچ ارتباطی به نیاز‌های واقعی زندگی افراد ندارند. اینگونه سؤالات نه تنها فضا را آلوده به شایعات می‌کند، بلکه هیچ‌گونه کمکی به فردی که مورد سؤال قرار گرفته نمی‌کند.
برخی افراد جاسوس فامیل و دوست و جمع رفقا هستند. جاسوسی که می‌خواهد از هر اطلاعاتی که می‌تواند به دست آورد، برای قضاوت کردن و شایعه‌سازی استفاده کند. یکی دیگر از رفتار‌های نادرستی که در دنیای امروز به وفور مشاهده می‌شود، برچسب زدن به افراد است. اینکه کسی را به صرف یک شنیده یا یک اتفاق کوچک در زندگی‌اش قضاوت کنیم، نه‌تنها نادرست است، بلکه می‌تواند آسیب‌های جدی به روابط انسانی وارد کند. فضول‌ها سریعاً برچسب‌هایی به دیگران می‌زنند و حرف‌هایی را منتشر می‌کنند که حتی از صحت‌شان مطمئن نیستند. به قول معروف، «یک کلاغ، چهل کلاغ.» خیلی وقت‌ها ما تنها به‌دلیل شنیدن یک شایعه یا دیدن یک قسمت از زندگی کسی، تمام آن فرد را قضاوت می‌کنیم، بدون آنکه درکی واقعی از حقیقت داشته باشیم.
این حرف‌ها بهانه‌ای بود به بهانه روز خبرنگار تا بنویسیم کمتر در زندگی دیگران سرک بکشیم. چه بسا رویه‌ای که خیلی از افراد در زندگی در پیش گرفتند، خبرنگار واقعی آن را انجام نمی‌دهد. خبرنگار نه فضول است، نه جاسوس. خبرنگار تنها پیگیر حقیقت است و تنها در پی ارائه «خبر»ی است که برای جامعه اهمیت داشته باشد. نه خبری که از داخل خانه همسایه به گوش ما رسیده، نه شایعه‌ای که کسی در میهمانی گفته است. خبرنگار در واقع باید همواره به دنبال حقیقت باشد. او چیزی را که شنیده، تأیید می‌کند و در صورت صحت آن را منتشر می‌کند. خبرنگار هیچ‌گاه خبر را از روی حدس و گمان منتشر نمی‌کند. او واسطه‌ای امین است که مفاهیم و اخبار را به گوش جامعه می‌رساند. به همین دلیل، مسئولیت آن سنگین‌تر از هر شغلی است. خبرنگار باید به‌خوبی بداند که هر کلمه‌ای که از زبان او خارج می‌شود، می‌تواند تأثیری عمیق در ذهن مردم بگذارد.
خبرنگار برخلاف فضول، برای اطلاع‌رسانی دقیق و مسئولانه باید تحقیق، منابع معتبر را بررسی و خبر‌هایی را منتشر کند که برای جامعه مفید باشد. او در نقش یک «واسطه امین» عمل و تلاش می‌کند تا آنچه را که می‌گوید، تأثیرات مثبت و آگاهی‌دهنده‌ای برای مردم داشته باشد.
خبرنگار واقعی به‌دنبال این نیست که زندگی کسی را زیر ذره‌بین بگذارد و از آن برای خودش پخته کند. خبرنگار وظیفه‌اش این است که اخبار درست و مفید را پیدا و به مردم منتقل کند. خبرنگار برای قضاوت هیچ‌وقت عجله نمی‌کند. او قبل از اینکه چیزی را به اطلاع عموم برساند، آن را تحقیق و از منابع معتبر بررسی کرده و با دقت درستی آن را تأیید می‌کند. خبرنگار بودن، یعنی به‌دنبال حقیقت رفتن و نه به‌دنبال تجسس در زندگی دیگران. خبرنگار باید به آگاهی مردم کمک کند و نه به شایعات دامن بزند. بنابراین، بیایید فضول نباشیم! بیایید از پرسیدن سؤالات بی‌دلیل و قضاوت‌های عجولانه دست برداریم. یاد بگیریم که در زندگی‌مان، از پشت در‌های بسته زندگی دیگران بیرون نیاییم و به‌جای ترویج شایعات، به‌دنبال حقیقت باشیم. همانطور که در قرآن آمده است: «لا تجسسوا»؛ پس بیایید در زندگی دیگران تجسس نکنیم. همگی مسئولیم که اخبار درست را منتشر کنیم و نه شایعات بی‌پایه و اساس!
