جوان آنلاین: در آستانه برگزاری رقابت‌های مقدماتی جام جهانی فوتبال، بار دیگر نام این رویداد بزرگ ورزشی سر زبان‌ها افتاده است. در چنین فضایی، بازخوانی کتاب «جام جهانی در جوادیه» نوشته داوود امیریان می‌تواند پنجره‌ای متفاوت به فوتبال و تأثیرات فرهنگی آن بگشاید. این رمان نوجوانانه که اولین‌بار در سال ۱۳۸۲ از سوی نشر قدیانی منتشر شد، با زبان طنز و لحنی صمیمی موفق شد نگاهی انسانی و اجتماعی به فوتبال داشته باشد، نه در سطح رقابت‌های ملی، بلکه در زمین‌های خاکی جنوب تهران؛ جایی که رؤیا‌ها هنوز زنده‌اند.
محله جوادیه، یک جهان کوچک
رمان در دل محله‌ای واقعی به نام «جوادیه» واقع در جنوب تهران می‌گذرد. انتخاب این لوکیشن برای داستان، نه‌تنها به بومی‌سازی روایت کمک کرده است، بلکه بستری فراهم می‌کند برای پرداختن به تفاوت‌های طبقاتی، مهاجرت، فقر و در عین حال دوستی و همدلی. امیریان با مهارت، فضای پرهیاهوی کوچه‌های تنگ جوادیه را به تصویر می‌کشد؛ جایی که بچه‌ها با کمترین امکانات، اما بیشترین انگیزه‌ها به دنبال توپ پلاستیکی می‌دوند و رؤیای بزرگی در دل دارند.
یک جام جهانی واقعی، اما خیالی
داستان از آنجا جان می‌گیرد که سیاوش، نوجوانی باهوش و عاشق فوتبال با «الکس» پسر سفیر کانادا در ایران آشنا می‌شود. این دوستی اتفاقی به جرقه‌ای برای خلق یک تورنمنت بین‌المللی محلی تبدیل می‌شود. بچه‌هایی از ملیت‌های مختلف (فرزندان دیپلمات‌ها، مهاجران افغانستانی، عرب‌های مروی و...) کنار هم تیم تشکیل می‌دهند تا یک «جام جهانی» در جوادیه برگزار کنند. این ایده بکر و خیال‌انگیز، قلب رمان را شکل می‌دهد؛ یک زمین خاکی در جنوب تهران که به صحنه‌ای جهانی تبدیل می‌شود بدون نیاز به استادیوم‌های چندمیلیون دلاری.
شخصیت‌پردازی با نگاهی انسانی
یکی از برجسته‌ترین نقاط قوت این رمان، شخصیت‌پردازی متنوع آن است. سیاوش، نوجوانی ایرانی با ذهنی باز و دغدغه‌مند است؛ پسری که می‌خواهد فراتر از محدودیت‌های جغرافیایی و طبقاتی‌اش حرکت کند. الکس نیز نه به‌عنوان یک کاریکاتور خارجی، بلکه شخصیتی باورپذیر، صمیمی و آماده یادگیری تصویر شده است. سایر شخصیت‌ها هم از پسر‌های عرب تا بچه‌های مهاجر افغان، همگی رنگ و بوی خاص خود را دارند و در دل روایت زنده‌اند.
زبان طنز، ابزار نقد اجتماعی
داوود امیریان با سابقه‌ای پربار در نگارش ادبیات طنز نوجوانان در این کتاب نیز از زبان طنز به‌عنوان ابزاری برای نقد بهره گرفته است. ماجرا‌هایی مثل تمرین بچه‌ها در حیاط مسجد، دعوا‌های خنده‌دار میان تیم‌ها، مشکلات مربوط به ثبت تیم‌ها یا چالش‌های تعامل فرهنگی میان ملیت‌های مختلف، همه با لحنی شیرین و پرنشاط روایت می‌شود. طنز در این داستان نه یک تزئین، بلکه زبانی برای نزدیک شدن به مسائل عمیق‌تر اجتماعی مانند تفاوت‌های فرهنگی، تبعیض، مهاجرت و آرزو‌های سرکوب شده است.
فوتبال، بهانه‌ای برای دوستی
در «جام جهانی در جوادیه»، فوتبال فقط یک ورزش نیست، بلکه زبان مشترک انسان‌هاست. در جایی که تفاوت‌های نژادی، مذهبی، زبانی و اجتماعی وجود دارد، این توپ گرد است که فاصله‌ها را کم می‌کند. امیریان از دل یک روایت کودکانه، پیام‌هایی عمیق و انسانی بیرون می‌کشد؛ از جمله اهمیت صلح، همزیستی، کار تیمی، برابری و احترام به تفاوت‌ها. همین جهان‌بینی ساده و انسانی است که کتاب را از یک داستان نوجوانانه به متنی جهانی تبدیل می‌کند.
جوایز و جایگاه کتاب در ادبیات کودک و نوجوان
«جام جهانی در جوادیه» پس از انتشار با استقبال گسترده روبه‌رو شد. این کتاب برنده جایزه کتاب سال شهید غنی‌پور و تقدیر شده در جشنواره ادبی رشد شد. همچنین در فهرست کتاب‌های برگزیده شورای کتاب کودک قرار گرفت. تا امروز چندین نوبت چاپ از آن منتشر و به یکی از کتاب‌های مرجع در حوزه ادبیات نوجوان با موضوع ورزش تبدیل شده است.
سبک نگارش و روایت
نثر امیریان روان، خوش‌خوان و بدون پیچیدگی‌های غیرضروری است. او با بهره‌گیری از زبان عامیانه و اصطلاحات محلی به‌خوبی فضای داستان را ملموس کرده است. روایت، خطی و ساده است، اما با استفاده از خرده‌داستان‌ها، لحظاتی عاطفی و پرتنش می‌آفریند. علاوه بر این استفاده از دیالوگ‌های زنده و صحنه‌سازی‌های دقیق باعث شده است مخاطب نوجوان بتواند به‌راحتی با داستان همذات‌پنداری کند.
نسبت کتاب با فوتبال امروز
با وجود گذشت بیش از ۲۰ سال از نگارش این رمان، موضوعات آن همچنان تازه‌اند. در روزگاری که فوتبال حرفه‌ای به صنعتی میلیارد دلاری تبدیل شده و گاه از ارزش‌های انسانی فاصله گرفته است، مرور داستانی که فوتبال را ابزار دوستی و همدلی می‌بیند، یادآور اصالت این بازی است. امروز هم در کوچه‌های جنوب شهر یا زمین‌های خاکی شهرستان‌ها، بچه‌هایی مثل سیاوش هستند که رؤیای جهانی در سر دارند. جام جهانی در جوادیه بیش از آن‌که فقط داستان یک مسابقه فوتبال باشد، روایتی صادقانه و دلنشین از رؤیا‌های نوجوانان یک محله است؛ رؤیا‌هایی که با همدلی، پشتکار و نگاه انسانی می‌توانند از مرز‌های محله، کشور و حتی جهان فراتر بروند. این رمان با لحنی گرم و صمیمی به ما یادآوری می‌کند گاهی بزرگ‌ترین مسابقات در کوچک‌ترین زمین‌ها برگزار می‌شوند و شاید مهم‌تر از برنده شدن، کنار هم بودن است.
