جوان آنلاین: همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه با پیام مقام معظم رهبری و با حضور علما و آیات حوزه و شخصیت‌های استانی و ملی روز گذشته در قم آغاز شد.
حجت‌الاسلام ابوالقاسم مقیمی حاجی، دبیر این همایش طی سخنانی بیان کرد احیای آثار علمی آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، از اهداف اصلی این رویداد است که با نظارت آیت‌الله رضا استادی مجموعه آثار آن عالم ربانی تدوین شد. با اشاره به تمرکز دبیرخانه بر بازخوانی تاریخ دانش در سده اخیر و تأثیر انقلاب اسلامی بر توسعه علوم، خاطرنشان کرد: تدوین مجموعه‌ای شامل ۲۵ جلد از عملکرد دانشی حوزه علمیه قم طی یک قرن اخیر در موضوعاتی، چون تفسیر، فلسفه، عرفان، فقه و اصول، پژوهش‌های علوم انسانی، فضای مجازی، رسانه، ادبیات فارسی و عربی و ترجمه، انجام شده و انتشار سایر مجلدات نیز در دست اقدام است.
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی از مراجع تقلید طی سخنانی با تأکید بر لزوم تقویت و توسعه علوم عقلی در حوزه‌های علمیه، گفت: اگر اصول دین و عقلانیت همچون فروع دین در حوزه گسترش یابد، حوزه بالنده‌تر خواهد شد و هیچ‌گاه سرنوشتی مانند اندلس برای کشور‌های اسلامی رقم نخواهد خورد.
این مرجع تقلید که در همایش بین‌المللی یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی سخن می‌گفت: با بیان اینکه اندلس در گذشته دارای حوزه علمیه و تمدن اسلامی بود، اما به‌تدریج با ظهور شبهات و بی‌پاسخ‌ماندن آنها، اسلام از آنجا رخت بربست، تصریح کرد: علت این انحطاط، بی‌توجهی به علوم عقلی و پاسخ‌ندادن به نیاز‌ها و شبهات زمانه بود. وی افزود: اگر حوزه‌های علمیه اصول دین را مانند فروع دین بالنده کنند، نه تنها ایران بلکه دیگر کشور‌های اسلامی نیز از آسیب انحراف و انحطاط در امان خواهند بود. عقل، اصول دین و پاسخ‌گویی به مسائل روز باید در متن آموزش و پژوهش حوزه قرار گیرد تا حوزه همواره زنده و اثرگذار باشد.
این مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَه عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ... گفت: آیت‌الله حائری یزدی در جایگاه امین الهی، حوزه را در شرایط حساس سقوط قاجار و خفقان پهلوی تأسیس و بازآفرینی کرد؛ او با اخلاص، عقلانیت و تدبیر، حوزه‌ای ساخت که شاگردانی بزرگ تحویل داد و قرن چهاردهم را احیا کرد. وی تأکید کرد: کسی که امین الهی نباشد، نمی‌تواند حافظ دین خداوند باشد و عالمان نباید کاری کنند که مردم از دین فاصله بگیرند. آیت‌الله جوادی آملی در ادامه با تأکید بر بهره‌گیری معنوی از اهل‌بیت (ع)، خاطرنشان کرد: در زیارت و توسل، باید از ائمه اطهار علم و معرفت طلب کرد؛ علم، عقل و قرآن، ستون‌های اصلی حوزه‌های علمیه است و هرگاه حوزه به این منابع تمسک بجوید، در همه دوران‌ها سربلند خواهد ماند. وی با بیان اینکه شاگردان حوزه باید همچون چشمه‌ای جوشان و زاینده باشند نه مانند استخر آب ساکن، اظهار کرد: از منظر منطق اهل‌بیت، حوزه باید همواره نوآور باشد و برای همه مسائل روزگار پاسخ داشته باشد. آیت‌الله جوادی آملی در پایان با قدردانی از رهبر معظم انقلاب، مراجع تقلید و علما به‌ویژه کسانی که به این همایش پیام ارسال کردند، گفت: این قدردانی نشانه حق‌شناسی نسبت به بزرگان دین است.
ضرورت متناسب‌سازی متون آموزشی حوزه با نیاز روز
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید نیز در پیامی به همایش با اشاره به جایگاه این نهاد علمی در طول تاریخ اسلام، تأکید کرد: امروز بقای این میراث عظیم به عنوان بزرگ‌ترین مرکز علمی دنیا وظیفه‌ای سنگین بر دوش حوزه‌های علمیه، علما و طلاب است. وی با تأکید بر نقش حوزه علمیه قم در پرورش روحانیت و عالمان دینی، ادامه داد: تشکیل حوزه علوم دینی و پرورش روحانیت و عالمان در این مکتب موجب حفظ و حراست کیان اسلام و مذهب شیعه از دسیسه‌ها و انحرافات گردید. در سده اخیر و پس از احیای مجدد آن به دست مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری، این حوزه علمیه بود که جامعه رنج کشیده ایران را در مقابل توطئه‌ها و بدخواهی‌ها حفظ نمود و انقلاب اسلامی ایران با هدایت امام راحل به ثمر نشست.
آیت‌الله مکارم شیرازی افزود: چه وسوسه‌ها و دسیسه‌ها که در طول تاریخ با جانفشانی عالمان و روحانیان ربانی و همراهی مردم فداکار، راه به جایی نبرد و این شجره پاک به درختی تنومند تبدیل گردید که اصل‌ها ثابت و فرع‌ها فی السماء، است. وی در ادامه با بیان اینکه رعایت برخی اصول، ضامن حفظ جایگاه حوزه خواهد بود، افزود: نخست باید بر تهذیب نفس و پرورش روح و آراستگی به صفات نیکو تأکید شود، چراکه فضیلت به تأدیب و تعلیم نفس پیش از تعلیم دیگران است، پایبندی بر سنت‌ها و ارزش‌های اصیل حوزوی، از رموز موفقیت در تربیت عالمان بصیر و با اخلاص است و هر میزان عدول از آن، به همان میزان خسارت به‌بار خواهد آورد. مکارم شیرازی با اشاره به اهمیت ارتقای سطح علمی طلاب اظهار داشت: تربیت طلاب فاضل و متخصص، مستلزم پرهیز از تحصیل سطحی و اصلاح برنامه‌های آموزشی و متون درسی متناسب با نیاز‌های امروز و آینده است، در دنیای پرتحول امروز، دوراندیشی و آینده‌نگری در برنامه‌ریزی‌ها اهمیت دوچندان دارد و استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند رسانه، فضای مجازی و هوش مصنوعی، اگر با آگاهی و مراقبت از آفات آن همراه باشد، می‌تواند تسریع و تقویت امور علمی و تبلیغی را به دنبال داشته باشد. وی اولویت‌دهی به تبلیغ دین، ارتباط عمیق با مردم، حفظ استقلال حوزه از دولت‌ها، جهاد تبیین، تقویت روحیه امید و پیوند مستمر با حضرت ولی‌عصر (عج) را از دیگر راهبرد‌های مهم حوزه‌های علمیه دانست.
نقش تأسیس حوزه قم کمتر از انقلاب اسلامی نیست
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه نقش شیخ عبدالکریم حائری یزدی در تأسیس حوزه قم کمتر از انقلاب اسلامی نیست، گفت: اگر بازتأسیس حوزه علمیه قم در دوران رضاخان انجام نمی‌شد، امروز نه اثری از حوزه‌های علمیه و نه از انقلاب اسلامی بود.
آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری با اشاره به ابعاد مختلف شخصیت این فقیه بزرگ، افزود: یکی از ویژگی‌های برجسته مرحوم حائری، دغدغه جدی او نسبت به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بود، و کسانی که می‌خواهند ایشان را شخصیتی منزوی از سیاست معرفی کنند، در حق او جفا می‌کنند. رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: شیخ عبدالکریم حائری یزدی معتقد بود زحمت نهضت مشروطه را علما کشیدند ولی بهره آن را بیگانگان بردند. وی گفت: آن عالم ربانی در متن سیاست حضور داشت، اما در آن شرایط سخت برای حفظ کیان حوزه، رویارویی مستقیم با رضاخان را جایز ندانست تا در آینده مراجع بزرگی، چون آیت‌الله بروجردی و امام خمینی (ره) راه او را ادامه دهند.
حسینی بوشهری تأکید کرد: به باور بسیاری از بزرگان، کار مرحوم آیت‌الله حائری یزدی در بازتأسیس حوزه علمیه قم، از حیث اثرگذاری کمتر از انقلاب اسلامی نبود، چراکه اگر حوزه در آن دوران سخت توسط او احیا و حفظ نمی‌شد، نه حوزه‌ای باقی می‌ماند و نه انقلابی شکل می‌گرفت. وی با اشاره به نقش مرزبانی اعتقادی و دینی علما در طول تاریخ افزود: علمای شیعه حافظان دین، اعتقاد و حتی استقلال سرزمینی ملت‌ها هستند و با ایجاد سد‌های مستحکم در برابر جریان‌های باطل، مانع نفوذ شیطانیان در جان و ایمان مردم می‌شوند. وی با تمجید از شخصیت احیاگر و مردمی آیت‌الله حائری یزدی ادامه داد: حوزه علمیه قم ریشه‌ای دیرین دارد و سابقه آن به عصر ائمه اطهار (ع) بازمی‌گردد، اما در دوران معاصر، آیت الله حائری با بینش عمیق و مدیریت قوی خود این نهاد علمی را احیا کرد.
حسینی بوشهری با اشاره به شرایط سخت حوزه در دوران رضاخان، یادآور شد: در آن مقطع که بسیاری از نهاد‌های دینی تحت فشار بودند، مرحوم آیت‌الله حائری توانست با تدبیر و درایت، حوزه را از تلاطم‌ها عبور دهد و آن را به مرکزی زنده و پویا تبدیل کند. وی افزود: تفوق علمی آیت‌الله حائری در حوزه‌های نجف، کربلا و سامرا زبانزد بود و فقهای آن دیار به او اعتماد داشتند، در ایران نیز وی شخصیتی شناخته‌شده و اثرگذار بود که نقش بسزایی در تحول حوزه داشت.
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم مردمی‌بودن، تواضع و سادگی در زندگی شخصی را از دیگر ویژگی‌های مهم مرحوم حائری دانست و گفت: این ویژگی‌ها، الگویی اخلاقی برای همه طلاب و اساتید امروز است. وی همچنین با اشاره به پیام مقام معظم رهبری به همایش بازتأسیس حوزه علمیه قم، آن را حاوی نکاتی راهبردی و ارزشمند توصیف کرد و گفت: این پیام افق روشنی را برای آینده حوزه ترسیم کرده و باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
نمای نزدیک
حوزه پایگاه اصلی تمدن‌سازی در جهان معاصر
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه حوزه‌های علمیه میراث‌دار بیش از هزار سال تاریخ علم و معنویت اسلامی هستند، گفت: این نهاد ریشه‌دار ثمره مجاهدت علمای سلف و شهدای راه حق از جمله ۴ هزار شهید روحانی و شهدای مقاومت است.
آیت‌الله علیرضا اعرافی در همایش بین‌المللی یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی افزود: حوزه امروز باصلابت به مسیر خود ادامه می‌دهد و همچنان پایگاه اصلی فرهنگ، جهاد تبیین و تمدن‌سازی اسلامی در جهان معاصر است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به جایگاه برجسته مراجع بزرگ گذشته از جمله آیت‌الله حائری، آیت‌الله بروجردی و آیات ثلاث در احیای مجدد حوزه، عنوان کرد: این شخصیت‌های سترگ، پایه‌های علمی و ساختاری حوزه را در عصر ظلمت پهلوی بنا نهادند و در امتداد نهضت امام خمینی (ره)، پرچم علم و مقاومت را برافراشتند. امروز نیز حوزه‌های علمیه نجف، خراسان و قم در پرتو هدایت آنان، درخشنده و فعال‌اند. عضو مجلس خبرگان رهبری تأکید کرد: برآمدن حوزه مبارک قم در طلیعه قرن چهاردهم هجری شمسی، در هنگامه‌ای صورت گرفت که منطقه غرب آسیا گرفتار توطئه‌ها و مصائب سهمگین بود. در آن دوران، دولت‌های استعماری با طراحی‌های عمیق نظامی، سیاسی، فرهنگی و رسانه‌ای، تلاش کردند جغرافیای غنی و حیاتی این منطقه را به سلطه خود درآورند. رئیس همایش بین‌المللی صدمین سالگشت بازتأسیس حوزه‌های علمیه، با اشاره به نمونه‌هایی از این دخالت‌های استعماری گفت: در عراق حکومتی دست نشانده انگلیسی و سپس رژیمی پادشاهی تحمیل شد؛ در شامات، انگلیس و فرانسه با تفرقه مذهبی و حکمرانی خاندان‌های وابسته، نظام طایفی ایجاد کردند؛ در ایران نیز قزاقی بی‌ریشه و منفعل را با تدبیر بیگانگان بر تخت سلطنت نشاندند و در فلسطین، طرح کوچ یهودیان برای تأسیس رژیم صهیونیستی آغاز شد.
عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به همایش، آن را منشور راه آینده حوزه‌ها دانست و گفت: پیام راهبردی امام امت، یادآور جایگاه محوری حوزه قم در عصر جدید است؛ حوزه‌ای که با شعار ۱۰۰سال شکوه و خدمت با ۱۲ قرن پیشینه تاریخی، اکنون در جایگاه تمدنی خود می‌ایستد و رسالت تاریخی خود را با امید و بصیرت دنبال می‌کند. این پیام مسیر تمدن‌سازی، جهاد تبیین و نقش آفرینی جهانی روحانیت را ترسیم کرده است.
