جوان آنلاین: تلاش امریکا برای ارائه چهره‌ای تهدیدآفرین از روسیه در راستای کارزار همه‌جانبه واشینگتن علیه مسکو در دوره پساجنگ سرد صورت گرفته است، با این حال در برهه کنونی به ویژه پس از آغاز جنگ اوکراین، امریکا بر مقابله با روسیه تمرکز قابل توجهی پیدا کرده است. حمله روسیه به اوکراین زمینه و به عبارت بهتر بهانه لازم را به امریکا داده است تا بلوک غرب را علیه روسیه متحد کند و کارزاری بین‌المللی علیه مسکو به راه اندازد. هدف دولت بایدن تضعیف حداکثری روسیه از طریق اعمال همه تحریم‌های ممکن و در تمامی عرصه‌ها و در عین حال تقویت نظامی هر چه بیشتر اوکراین با هدف به شکست کشاندن عملیات نظامی روسیه در این کشور است. این مسئله بار‌ها از زبان مقامات ارشد امریکایی گفته شده است. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا در می ۲۰۲۲ در سخنانی گفت: حمایت ما سبب شد اوکراینی‌ها به جنگ ادامه دهند و آن را به شکستی استراتژیک برای روسیه تبدیل کنند. نکته قابل توجه اینکه جنگ اوکراین باعث شد روند همگرایی فراآتلانتیکی بین امریکا و اروپا که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق امریکا به شدت تضعیف شده بود، روند افزایشی بی‌سابقه‌ای به خود بگیرد، به نحوی که اکنون اتحادیه اروپا مواضعی مشابه امریکا علیه روسیه اتخاذ کرده است.
موضع‌گیری کرملین
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین اخیراً در مصاحبه‌ای اعلام کرد تنش‌ها بین امریکا و روسیه در بالاترین سطح خود قرار دارد و روابط بین مسکو و واشینگتن در دولت «جو بایدن» به پایین‌ترین سطح خود و به نقطه فروپاشی رسیده است. پسکوف با ابراز تأسف از وضعیت روابط مسکو- واشینگتن درباره نقش ایالات‌متحده در جنگ اوکراین گفت: امریکا به طور مستقیم در جنگ اوکراین نقش دارد، اگرچه اظهاراتی خلاف آن را مطرح می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده تمایل امریکا به افزایش سطح مشارکت خود در این درگیری است. وی واشینگتن را به «رفتار خصمانه آشکار» نسبت به روسیه متهم کرد و افزود که ایالات‌متحده چندین دهه را صرف اعمال فشار بر روسیه و پایمال‌کردن منافع آن کرده است. پسکوف همچنین بیان کرد: اظهارات اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه درباره قابل پیش‌بینی‌بودن جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا در مورد کامالا هریس، معاون بایدن و نامزد دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری نیز صدق می‌کند. پوتین در موضع‌گیری بی‌سابقه‌ای از پیروزی کامالا هریس، معاون جو بایدن و نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ امریکا آشکارا حمایت کرد؛ اقدامی که موجب انتقاد دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ امریکا شده است. او صراحتاً اعلام کرد: «پوتین از کامالا هریس حمایت کرد. نمی‌دانم دقیقاً در این مورد چه بگویم. نمی‌دانم به من توهین شده یا او به من لطف کرده است.»
تشدید تنش‌ها
پس از بروز جنگ اوکراین و مواضع و اقدامات حمایتی بسیار گسترده امریکا و متحدانش در راستای حمایت نظامی و تسلیحاتی از اوکراین روابط روسیه و ایالات‌متحده وارد روند تنش‌های روزافزون شده است. تنش‌های نظامی و امنیتی بین روسیه و امریکا با توجه به اقدامات خصمانه واشینگتن علیه مسکو به خصوص مجوز حمله اوکراین به خاک روسیه با استفاده از تسلیحات امریکایی تشدید شده است. در عین حال روسیه در واکنش به تشدید مواضع خصمانه ناتو به سرکردگی امریکا قصد تقویت بیش از پیش نیرو‌های هسته‌ای استراتژیک خود را دارد.
اقدامات تحریک‌آمیز و دارای ماهیت تهاجمی ایالات‌متحده علیه روسیه با مجوز دادن به کی‌یف برای حمله به خاک روسیه با موشک‌های امریکایی در راستای تضعیف هر چه بیشتر آن به خصوص در ابعاد نظامی و نیز وارد آوردن خسارات بیشتر به زیرساخت‌ها و تأسیسات نظامی و صنعتی روسیه در مناطق دور از جبهه‌های جنگ با اوکراین صورت گرفته است. امریکا و ناتو که تاکنون بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار کمک‌های نظامی و تسلیحاتی به اوکراین ارسال کرده‌اند، همچنان خواهان تداوم جنگ خونین اوکراین با هدف تضعیف هرچه بیشتر روسیه هستند، ضمن اینکه بلوک غرب به سرکردگی امریکا از زمان آغاز جنگ اوکراین بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های همه‌جانبه را با هدف به زانودرآوردن روسیه علیه آن اعمال کرده‌اند. از سوی دیگر ناتو نیز کنش‌های جنگ‌طلبانه خود را در قبال روسیه افزایش داده است. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو با تأکید بر ضدیت این ائتلاف نظامی غربی با روسیه و چین خبر داد که تحرکات اعضای ناتو برای آماده‌باش هسته‌ای آغاز شده است. در این راستا ناتو در حال مذاکره با کشور‌های عضو است تا کلاهک‌های هسته‌ای خود را برای مقابله احتمالی با روسیه و چین در حالت آماده‌باش قرار دهند.
نگاه به روسیه در اسناد استراتژیک
در سند استراتژی دفاع ملی امریکا که اواخر اکتبر ۲۰۲۲ از سوی پنتاگون منتشر شده است، روسیه مسبب خطرات جدی و مستمر در زمینه‌های مهم معرفی و به تهدید‌های هسته‌ای آن علیه امریکا و شرکای آن، تهدید موشک‌های کروز دوربرد، عملیات سایبری و اطلاعاتی، حملات ضدفضایی، تسلیحات شیمیایی و بیولوژیکی، جنگ زیردریایی و کارزار‌های گسترده علیه دموکراسی‌ها اشاره شده است. در بخشی دیگر درباره روسیه هم آمده است: «تهدیدی که مسکو ایجاد کرده هم به تازگی با تهاجم بیشتر و بی‌دلیل روسیه به اوکراین پررنگ‌تر شده است. وزارت دفاع از بازدارندگی قوی تجاوز روسیه علیه منافع ملی حیاتی ما از جمله متحدان‌مان حمایت خواهد کرد.» در این سند همچنین خاطرنشان شده است چین و روسیه با وجود منافع متفاوت و وجود بی‌اعتمادی تاریخی در حال نزدیک‌تر‌شدن به یکدیگر هستند.
مقامات ارشد امریکایی و ناتو بر این گمان هستند که پیروزی روسیه در جنگ اوکراین آن هم در مجاورت ناتو به معنای بی‌اعتباری این سازمان نظامی و گسترش هر چه بیشتر نفوذ و قدرت منطقه‌ای و بین‌المللی روسیه خواهد شد و معادلات امنیتی، نظامی و سیاسی را در اروپا به ضرر غرب تغییر خواهد داد، ضمن اینکه واشینگتن به جنگ اوکراین به مثابه فرصتی مهم برای تضعیف هر چه بیشتر توانمندی نظامی روسیه و نیز اضمحلال قدرت ملی این کشور رقیب امریکا می‌نگرد، با این حال تداوم این جنگ صرفاً به معنای خسارات انسانی و مادی هر چه بیشتر برای روسیه، اوکراین و اضمحلال اوکراین به عنوان یک کشور بزرگ اروپایی آن هم در راستای اهداف کلان ایالات‌متحده است. در مقابل مسکو بار‌ها هشدار داده است با توجه به سیر تحولات در اوکراین، روسیه و غرب وارد جنگی نیابتی شده‌اند و تداوم این وضعیت می‌تواند به جنگ مستقیم روسیه و ناتو منجر شود.
روسیه نیز در مقابل اقدامات تهاجمی ناتو و امریکا واکنش نشان داده است. در آخرین موضع‌گیری در این زمینه از جانب مسکو، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اخیراً اعلام کرد قصد دارد سه‌گانه هسته‌ای روسیه شامل بمب‌افکن‌های استراتژیک، زیردریایی‌های مجهز به موشک‌های هسته‌ای و موشک‌های هسته‌ای قاره‌پیما را توسعه دهد.
همزمان روس‌ها درباره تغییر دکترین هسته‌ای خود در واکنش به اقدامات خصمانه ناتو هشدار داده‌اند. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه گفته که مسکو در واکنش به اقدام‌های غرب در قبال جنگ در اوکراین دکترین هسته‌ای خود را تغییر خواهد داد. دکترین هسته‌ای فعلی روسیه که در حکم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور در سال ۲۰۲۰ تعیین شده است، می‌گوید که مسکو ممکن است در صورت حمله هسته‌ای از سوی یک دشمن یا یک حمله متعارفی که موجودیت روسیه را تهدید کند، از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کند. روسیه که معتقد است غرب از اوکراین به عنوان یک نیروی نیابتی علیه آن استفاده می‌کند، اعلام کرده است تغییراتی را در دکترین هسته‌ای خود مد نظر دارد. اظهارات ریابکوف یکی از قاطع‌ترین صحبت‌ها در خصوص این مسئله محسوب می‌شود. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین روسیه نیز پیش از این اعلام کرده بود به روزرسانی دکترین هسته‌ای روسیه بر اساس شرایط فعلی در حال انجام است. بر اساس دکترین هسته‌ای۲۰۲۰ روسیه، رئیس‌جمهوری این کشور زمان استفاده از تسلیحات اتمی را بررسی می‌کند و این زمان به طور کلی در واکنش به حمله هسته‌ای یا سایر تسلیحات کشتار جمعی که موجودیت کشور را در معرض تهدید قرار دهد، تعیین می‌شود.
در واقع روسیه که اکنون با اقدامات تهاجمی ناتو و امریکا در قالب کمک‌های نظامی گسترده به اوکراین، حمایت‌های اطلاعاتی و اعزام نیرو‌های غربی برای کمک به اوکراین، آماده‌باش هسته‌ای ناتو و اخیراً هم با اقدام واشینگتن برای اعطای مجوز به اوکراین برای استفاده از سلاح‌های امریکایی به منظور حمله به خاک روسیه مواجه است، چاره‌ای جز افزایش توان بازدارندگی هسته‌ای استراتژیک خود به مثابه پاسخی به خصومت روزافزون غرب و نیز تضمینی برای حفظ امنیت ملی‌اش نمی‌بیند. به این ترتیب روند تنش‌ها بین روسیه و امریکا رو به افزایش است و تداوم آن مخاطرات زیادی برای امنیت اروپا و در وهله بعدی برای امنیت جهانی ایجاد می‌کند.
امریکا که از افزایش مدام قدرت و نفوذ منطقه‌ای و بین‌المللی دو قدرت غیرغربی، یعنی روسیه و چین نگران است، تمام تلاش خود را برای ارائه چهره‌ای تهدیدآفرین از آن‌ها صورت داده است که می‌توان آن را به طور خلاصه روسیه‌هراسی و چین‌هراسی نامید. واشینگتن از این مسئله در هراس است که روسیه و چین، نظم بین‌المللی لیبرال را که جهان غرب مبدع و حامی بقای آن است، به چالش بکشند و اقتدار چند قرنی غرب بر نظام بین‌المللی را خدشه‌دار سازند، البته سران روسیه و چین بار‌ها بر لزوم تغییر نظام جهانی از وضعیت کنونی به سوی نظام چندقطبی مبتنی بر نقش پررنگ سازمان ملل تأکید کرده‌اند.
در حالی که از دیدگاه امریکا که همواره رویکرد یک‌جانبه‌گرایی را در عرصه جهانی دنبال کرده و به دنبال منافع و اهداف خود به قیمت زیر پا نهادن منافع دیگر کشورهاست، این امر قابل قبول نیست، بنابراین تلاش می‌کند بازیگران جدید جهانی یعنی چین و روسیه را تا آنجا که توان دارد محدود و تضعیف کند. این کار درباره چین با جنگ تجاری و نیز ایجاد ائتلاف‌های مختلف در عرصه آسیا- اقیانوس آرام برای دربرگیری این کشور و در مورد روسیه با تلاش برای تضعیف هر چه بیشتر توانمندی آن با تداوم جنگ اوکراین و تضعیف توانمندی نظامی و اقتصادی آن در حال انجام است. کشور‌های عضو پیمان آتلانتیک‌شمالی (ناتو) از جمله امریکا با حمایت‌های هنگفت نظامی از کی‌یف بر ادامه این جنگ‌افروزی ادامه می‌دهند و با تجهیز اوکراین به سلاح‌های پیشرفته و سنگین‌تر نظامی، آشکارا به دنبال تحمیل شکست راهبردی به روسیه هستند؛ موضوعی که مقام‌های روس تأکید کرده‌اند محقق نخواهد شد.
