جوان آنلاین: طیبه بابایی در مجله الکترونیکی «زاویه» از مسابقه فضایی میلیاردر‌ها در تسلط بر ارتباطات جهان نوشت. خلاصه‌ای از این گزارش در ادامه از نظر می‌گذرد: ایلان ماسک، میلیاردر بزرگ امریکایی که صاحب یکی از تأثیرگذارترین پلتفرم‌های اجتماعی جهان بوده و بیش از نیمی از بازار خودرو‌های الکتریکی ایالات متحده را در اختیار دارد، در سال ۲۰۰۲ و در راستای تلاش برای تسلط بر فضا شرکت اسپیس ایکس را تأسیس کرد. شرکتی که در پنج سال گذشته بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ ماهواره استارلینک را پرتاب کرده است. این میزان بیش‌از نیمی از کل ماهواره‌های فعال در مدار زمین را تشکیل می‌دهد. وبگاه گاردین اخیراً طی گزارشی تحلیلی به شرایط حاکم بر فضا و رقابت تنگاتنگ بازیگران بر سر تسخیر این عرصه نوظهور پرداخته است.
به عقیده کارشناسان، این ماهواره‌ها از آن رو که می‌توانند، دسترسی به اینترنت را در هر نقطه از جهان فراهم کنند، توانایی این را نیز دارند که ماسک را بر ارتباطات جهانی مسلط سازند و به او توانایی مداخله در طیف گسترده‌ای از تحولات جهانی، مانند درگیری‌های نظامی را بدهند.
البته دانستن این موضوع نیز خالی از لطف نیست که ایلان ماسک با وجود نفوذ بی‌سابقه در عرصه ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای، در شرف پیداکردن رقیبی قدرتمند است. جف بزوس، بنیان‌گذار آمازون و سومین مرد ثروتمند جهان نیز تلاش خود را برای حضور در مسابقه فضایی برای تسخیر مدار زمین آغاز کرده است. اکنون این خطر وجود دارد که فضای نزدیک زمین تحت سلطه دو تن از ثروتمندترین مردان جهان قرار گیرد.
به عقیده کارشناسان، جنگ در اوکراین نمونه خوبی از جنبه‌های منفی تسلط یک بازیگر خصوصی مانند ایلان ماسک بر فضاست. نیرو‌های اوکراینی در سپتامبر ۲۰۲۲، قصد داشتند حمله‌ای غافلگیرکننده به وسیله هواپیما‌های بدون سرنشین را علیه کشتی‌های روسی مستقر در کریمه سازماندهی کنند. مقامات اوکراینی در مناطقی که سرویس‌های مخابراتی مرسوم از بین رفته یا مختل شده بود، به خدمات اینترنتی اسپیس ایکس روی آورده و درخواست اضطراری برای فعال‌کردن سرویس ماهواره‌های استارلینک به ماسک ارسال کردند. ماسک در آن مقطع زمانی این درخواست را نپذیرفت و اعلام کرد که نگران است روسیه در پاسخ، دست به حمله اتمی بزند و بدین ترتیب حمله اوکراین خنثی شد.
شرکت ماسک که بیش از ۵/۱ میلیون کاربر در سراسر جهان دارد، خواهان دریافت مجوز برای ارسال مجموعأ ۴۲هزار ماهواره به مدار زمین است. بزوس نیز قصد دارد تا سال ۲۰۲۹ تعداد ۳ هزار و ۲۳۶ ماهواره را به فضا پرتاب کند و به همین ترتیب، به‌زودی مسابقه توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای آغاز می‌شود.
برای کنترل تأثیر اسپیس ایکس و سایر شرکت‌ها یا افراد خصوصی بر این حوزه برخی مقررات وجود دارد. برای مثال، امضای یک معاهده موسوم به «فضای ماورای جو» (Outer Space Treaty)، از سوی همه قدرت‌های فضایی جهان در سال ۱۹۶۷ و در سازمان ملل متحد، چارچوبی قانونی برای این قبیل فعالیت‌ها ایجاد کرد.
علاوه‌بر موضوع نفوذ وب یا تسلط بر مدار زمین نگرانی دیگری که مطرح می‌شود، ظرفیت فضاست. اخیراً هند مجبور شد، مأموریت فرود روی ماه، موسم به چاندرایان۳ را از بیم برخورد با ماهواره‌های دیگر به تأخیر اندازد. پوسته‌های مداری (orbital shells) مختلف مانند جاده‌ها ظرفیت محدودی برای تردد دارند.
البته مشکل فقط ماهواره‌های فعال در مدار زمین نیست. بنابر اعلام آژانس فضایی اروپا، بیش از ۳۰ هزار قطعه زباله فضایی بزرگ‌تر از ۱۰ سانتیمتر در حال چرخیدن به دور زمین هستند که بیش از نیمی از آن‌ها در مدار پایینی، جایی که شرکت‌ها و دولت‌ها برای اشغال آن رقابت می‌کنند، قرار دارند. ناسا پیش‌تر گزارش داده بود که انجام برخی آزمایش‌های علمی به دلیل حجم بالای زباله‌های فضایی دشوار است.
جاه که خود را یک محیط‌بان فضایی توصیف می‌کند، این روند را خطری جدی برای امنیت زمین تلقی کرده و توصیه می‌کند که اقدامات بیشتری برای ردیابی و دفع زباله‌های در حال چرخش به دور زمین صورت گیرد. وی در ادامه مدعی می‌شود که در بحبوحه تلاش روزافزون ماسک، جف بزوس و سایر رقبای وی برای پرکردن ظرفیت فضا، نیازی مبرم به استفاده از الگوی برخی جوامع بومی امریکای شمالی در خصوص نحوه تعامل با محیط به عنوان خط مشی آینده وجود دارد.
او در این خصوص گفت که بسیاری از مردم بومی امریکای شمالی، از طریق تعامل سازنده با محیط‌زیست موفق به حفظ حیات خود شده‌اند. آن‌ها همواره معتقدند که در یک بحران وجودی هستند و باید خود را با منابع محدود منطبق ساخته و ضمن استفاده از آن‌ها به پایداری و آینده نسل‌های بعدی فکر کنند.»
