این جمله را بارها شنیدهایم که جنگهای آینده به خاطر «آب» خواهد بود، اما حقیقت این است با کاهش منابع آبی، خطراتی که امنیت و رفاه آینده جوامع بشری را تهدید میکند بیثباتیهای اقتصادی و اجتماعی و بهخصوص ناامنی غذایی خواهد بود.
مفهوم امنیت غذایی، دسترسی به غذای کافی در حال حاضر و آینده است که با رشد سریع جمعیت جوامع، موجودیت خود را از دست داده است. به همین دلیل ناامنی غذایی میتواند ارزشهای حیاتی و در نتیجه امنیت ملی یک کشور را به مخاطره بیندازد.
شرایط سیاسی و تعاملات بین دول نشان میدهد نه تنها سرنوشت سیاسی کشورهای ضعیف و نیازمند به وسیله کشورهای صنعتی رقم میخورد، بلکه زندگی روزمره آنها به تصمیمات کشورهای سلطهگر گره خورده است و رهایی از این وابستگی و رسیدن به استقلال ملی و پیشرفت اجتماعی جز با توسعه پایدار میسر نیست.
محور توسعه پایدار هم توسعه کشاورزی است و در این مسیر صنعت کشاورزی بدون بهرهگیری از روشهای علمی و دستاوردهای تکنولوژیک نمیتواند به پیشرفت و تأمین نیازها بپردازد.
در ایران اگر قرار است کشاورزی استانها با آن تنوع محصولاتش، روزهای خوشی را تجربه کند حتماً باید به سمت کشاورزی دانشبنیان حرکت کند.
با توجه به تغییر اقلیم رخداده در کشور و وضعیت غذایی دنیا که با جنگهای مختلف به چالش کشیده میشود باید به بحث امنیت غذایی و حوزه کشاورزی اهمیت بیشتری داد.
در چنین اوضاعی لزوم کاربردیتر شدن تحقیقات در حوزه کشاورزی کاملاً مشهود است و اگر قرار است تحولی در صنعت کشاورزی ایران رخ دهد نباید نتیجه تحقیقات علمی روی کاغذ بماند، بلکه باید در عرصههای مختلف کشاورزی و در جهت بهبود فعالیت و بهرهوری از سوی کشاورزان مشاهده شود.
متأسفانه هنوز در حوزه کشاورزی موضوع دانشبنیانها جای خود را پیدا نکردهاند و برای این مهم باید تحقیقات قابلاجرا باشد و بتوان نتیجه آن را در افزایش کمی و کیفی محصولات تولیدی بهرهبرداران در بخشهای گوناگون و اراضی کشاورزی مشاهده کرد.
حالا دیگر وزارت جهاد کشاورزی نمیتواند کارهایش را به بخشنامه و جلسات و همایشها ختم کند، بلکه ترویج، آموزش و تحقیقات اولین و مهمترین برنامه آن است.
طی سالهای اخیر و با انتخاب کشاورزان نمونه معلوم شد ارتباط با مرزهای دانش رمز اصلی موفقیت آنان در افزایش کیفی و کمی تولیدات و محصولات بوده و میتوان رنگ و بوی کشاورزی دانشبنیان را در اقدامات کشاورزان نمونه دید و حس کرد.
نیازسنجی برای تعریف پژوهشهای جدید در حوزه کشاورزی یکی دیگر از ملزوماتی است که تحقیقات را به سمت کاربردی و اثربخشی سوق میدهد.
اگر امروزه بیوتکنولوژی به عنوان استراتژیکترین مفهوم در میان فناوریها، شناخته میشود دلیلش این است که امنیت در قرن بیستویکم چه در حوزه سلامت و چه در حوزه غذایی با فناوری زیستی گره خورده است. روزانه ۱۲هزار نفر از مردم جهان به علت گرسنگی از دنیا میروند. در سال ۲۰۱۷ تعداد افرادی که دچار سوء تغذیه بودند به ۸۲۱ میلیون نفر رسید و پیشبینی شده است تا سال ۲۰۵۰ جمعیت کره زمین به بیش از ۹ میلیارد نفر برسد.
حالا یکی از نگرانیهای جهان پاسخ به این سؤال است که آیا واقعاً میتوان غذای ۹ میلیون انسان را تأمین کرد...؟!