در دیدار مسئولان دستگاه دیپلماسی و سفرای جمهوری اسلامی با رهبر معظم انقلاب در میان موضوعات بسیار مهمی همچون فهم درست از نرمش قهرمانانه، توجه به اصول عزت، حکمت و مصلحت و تفاوت «دیپلماسی درست» با «دیپلماسی التماسی» که معظم‌له بیان کردند، یکی از محور‌هایی که رهبر انقلاب بر آن تأکید داشتند بحث دیپلماسی با همسایگان و کشور‌های اسلامی بود. اکنون بیش از ۲۰ ماه است که دولت سیزدهم سکان اجرایی کشور را به دست گرفته و این مدت زمان مناسبی برای سنجش عملکرد دولت است، اما آنچه تقریباً تاکنون هر روز مورد سنجش و قضاوت قرار می‌گیرد، حوزه عملکرد دولت در اقتصاد و رفع نیاز‌های مردم در حوزه معیشت و رفاه است و کمتر به عملکرد دولت در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی دولت سیزدهم توجه شده است. این در حالی است که دولت سیزدهم در راستای راهبرد‌های تحولگرایانه خود در این ۲۰ ماه دوازده سفر خارجی که غالب این سفر‌ها به کشور‌های همسایه بوده، داشته است. همچنین ۱۴ سفر سران کشور‌های دیگر به ایران در این مدت انجام شده است و امضای تفاهم‌نامه‌های جامع و بلندمدت با کشور‌هایی نظیر چین، روسیه، ترکیه و آخرین آن‌ها اندونزی به ویژه در خصوص تبادل تجاری خارج از چرخه دلار و استفاده از پول ملی در جهت افزایش تعاملات جمهوری اسلامی ایران و افزایش تبادلات تجاری کشور نشان از یک دیپلماسی فعال دارد. هرچند تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیار است و نقد‌های جدی به دستگاه دیپلماسی کشور وارد است، اما دولت و دستگاه سیاست خارجی برخلاف دولت گذشته که همه توان خود را بر ارتباط با کشور‌های اروپایی متمرکز کرده بود و حاصل رفت و آمد ده‌ها هیئت تجاری از کشور‌های عمدتاً غربی پس از توافق برجام به کمتر از ۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در کشور انجامید، با فعال کردن معاونت اقتصادی در وزارت خارجه پیوند معناداری بین اقتصاد و سیاست ایجاد کرده است و امروز با همه ضعف‌هایی که دستگاه دیپلماسی کشور دارد دیگر شاهد یک دستگاه منفعل و صرفاً گزارش‌دهنده هر روز صبح سفرای خود از آخرین وضعیت و تحولات محل مورد ماموریت آن‌ها با یک تحلیل مختصر نیستیم.
در این ۲۰ ماه فعالیت دولت سیزدهم، دستگاه دیپلماسی با راهبرد‌های زیر توانسته به موفقیت‌های مهم و قابل توجهی دست پیدا کند که نوید‌دهنده روز‌های خوب در آینده خواهد بود. ۱. خروج از سیاست تک‌ساحتی برجامی با هدف ایجاد توازن در سیاست خارجی. ۲. اولویت‌دادن به دیپلماسی اقتصادی در دستگاه سیاست خارجی که انتفاع اقتصادی را برای کشور به ارمغان آورد. ۳. تمرکز بر توسعه صادرات غیر نفتی و ظرفیت منحصربه‌فرد ترانزیتی در کشور. ۴. نگاه ویژه به آسیا با اولویت همسایگان و کشور‌های اسلامی. ۵. حمایت قاطع از محور مقاومت و لکنت زبان نداشتن در مواجهه با سؤالات طرف غربی بر خلاف دولت گذشته. ۶. کنشگری فعال با مشارکت در ائتلاف‌های سودمند منطقه‌ای همچون اتحادیه اقتصادی اوراسیا، شانگ‌های و بریکس و.... ۷. پیشبرد همزمان استراتژی «بی‌اثرکردن تحریم‌ها» و مذاکره برای «رفع تحریم‌ها». ۸. هماهنگی بیشتر «دیپلماسی» و «میدان» و پرهیز از بیان مواضع اختلافی که نشان از تفاوت نگاه مسئولان دیپلماسی با مدیریت نظامی میدان را برساند.
سیاست خارجی خوب و دستگاه دیپلماسی کارآمد، رکنی اساسی برای اداره موفق یک کشور است. سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی کشوری موفق است که در شش شاخص توانسته باشد به درستی عمل کند که دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم در برخی از این شاخص‌ها عملکرد قابل دفاع و در برخی دیگر توفیق کمتری داشته و نمی‌توان از عملکرد آن دفاع قابل توجهی داشت. این شاخص‌ها عبارتند:
۱. توانایی تبیین اقناع‌کننده منطق رویکرد‌های کشور در مسائل مختلف. در روند شناسی برخی اتفاقات می‌توان اذعان کرد که دستگاه دیپلماسی ما در مواردی نتوانسته اقناع‌کننده منطق رویکرد جمهوری اسلامی باشد.
۲. حضور اثرگذار و جهت‌بخش در پدیده‌ها، حوادث و جریان‌های مختلف سیاسی-اقتصادی جهان. ۳. رفع و کاهش سیاست‌ها و تصمیمات تهدیدآمیز علیه کشور. ۴. تضعیف کانون‌های خطرآفرین. ۵. تقویت دولت‌ها و مجموعه‌های متحد و همراه با ایران و توسعه عمق راهبردی کشور. ۶. قدرت تشخیص لایه‌های پنهان در تصمیمات و اقدامات منطقه‌ای و جهانی.
مسلم است که در برخی از این شاخص‌ها دستگاه دیپلماسی ما موفق و در برخی دیگر عملکرد مناسبی نداشته است. اما در مجموع، با رصد اقدامات دولت سیزدهم و سفر‌ها و دیدار‌هایی که در این ۲۰ ماه از عمر دولت صورت گرفته و توافق‌ها و قرارداد‌هایی که بین ایران با کشور‌های همسایه و کشور‌های قدرتمند همسو همچون چین، روسیه، اندونزی و... امضا شده است، نشان از موفقیت دولت سیزدهم در سیاست خارجی دارد که نقش دستگاه دیپلماسی در این زمینه حرف اول را می‌زند.
