هوشمندسازی فروش نان که حکماً با جلسات متعدد فنی یک‌دوجین آدم متخصص و مشاور و معاون و مدیر از چند وزارتخانه تصمیم‌گیری شده است، با ترفند‌های ساده خبازان دور زده می‌شود و صف‌های نان همچنان یکی از نقاط ناراضی‌تراش باقی می‌ماند.
حالا طبق اعلام وزیر اقتصاد، بخش آرد و نان از مجموعه حذف ارز ترجیحی به این وزارتخانه واگذار شده که این تغییر معنادار است.
در یکی از ترفند‌ها نانوایان بسته‌های نان پخت سنتی را که به اسم نان قزوینی و نان خراسانی است و اتفاقاً محبوبیت هم دارد و بیشتر در نانوایی‌های روستایی با آرد آزاد پخت می‌شود، به مشتری عرضه می‌کنند و بهای آن را با کارتخوان هوشمند حساب می‌کنند. مثلاً بسته ۲۵ هزارتومانی نان خراسانی را که شاید از روستاییان ۲۰ هزارتومان خریده باشند، به عنوان فروش پنج نان سنگک کارت می‌کشند. برخی نانوایی‌ها چیز‌های دیگری هم می‌فروشند از کلوچه و نان‌قندی و نان‌شیرمال تا عسل (با این عنوان که مال کوه‌های اطراف روستای خودمونه!). تا زعفران (که از تولید به مصرف است!) همه را با کارت هوشمند (که اتفاقاً اینجا دیگر کاملاً خنگ است و تشخیص نرخ عسل و کلوچه را از نرخ نان نمی‌دهد) حساب می‌کنند.
حالا نانوا اولاً چیزی را که اجازه فروشش را ندارد یا اجازه فروشش را با کارت هوشمند ندارد، با قیمت خوب می‌فروشد و سودی از آن می‌برد. در مرحله بعد به جای همه این فروش‌ها از دولت آرد سهمیه‌ای می‌گیرد، اما چون به اندازه آن نان طبخ نمی‌کند، اضافه آن را که با این ترفند به دست آورده به قنادی‌ها و نان باگتی‌ها می‌فروشد. به چه قیمتی؟ حتماً گران‌تر از نرخی که از دولت می‌گیرد و ارزان‌تر از نرخی که قنادی‌ها از دولت آرد آزاد می‌خرند. فساد بعدی آنجاست که قنادی‌ها این آرد را با قیمت ارزان‌تر خریده‌اند، اما این را به حساب زرنگی و بده‌بستان خود با نانوایی‌ها می‌گذارند و نرخ شیرینی را با همان آرد آزاد محاسبه می‌کنند.
علاوه بر این در بیشتر سنگکی‌ها فقط با پاشیدن کمی کنجد در یک‌طرف نان که می‌توان تعداد کنجد‌ها را به‌راحتی شمرد، نان ۳ هزارتومانی را ۵ هزار تومان و با پاشیدن همان مقدار کنجد در دوطرف. نان ۳ هزارتومانی را ۱۰ هزارتومان می‌فروشند. اغلب سنگکی‌ها روی همه نان‌ها همین چند کنجد زبان‌بسته را می‌پاشند و اگر کسی نان ساده خواست به او نمی‌دهند تا در صف، خسته از انتظار مجبور به خرید نان گران‌تر شود! یعنی یک کار بسیار غیراخلاقی و بسیار مستبدانه؛ و اگر مسئولان بدانند که همین تفاوت ۲ هزارتومانی برای خیلی از مشتری‌ها اهمیت دارد می‌توانند بفهمند که چه جفایی در حق فقرا می‌شود. دولت و سازمان‌های نظارتی هم کاملاً از این ترفند‌ها آگاه و در مقابل آن ساکت‌اند و فقط گاهی یک هیاهوی مختصری به اسم مقابله با تخلفات نانوایی‌ها از خود بروز می‌دهند. این‌گونه است که هم نان و درآمد نانوا حرام می‌شود و هم نان به کام مردم، حرام!
ترفند دور زدن سامانه‌های جدید هوشمند با سکو‌های فروش اینترنتی پیچیده‌تر هم شده است. نرخ نان در این سامانه عملاً به حال خود رها است. سنگک ۳۰ هزار تومانی هم در سکوی اینترنتی دیده می‌شود. این نان نجومی باعث صف‌های طویل جلوی نانوایی هم شده است؛ به این شکل که نانوا به‌جای آنکه سنگک ۵ هزار تومانی را با کارتخوان‌های هوشمند به مردم در صف ایستاده بفروشد، همان نان را به شش برابر قیمت در سکوی اینترنتی می‌فروشند! به‌خاطر این سود نجومی از یک سنگک (یا بربری یا تافتون)، نانوایی‌ها ترجیح می‌دهند سفارش‌های اینترنتی را نوبت بدهند تا سفارش‌های حضوری را. حالا حساب‌و‌کتاب آرد سهمیه سنگک ۳۰ هزار تومانی در سکوی اینترنتی و سامانه‌های برخط تعبیه شده چه می‌شود، کسی دیگر و فعلاً خبری ندارد!
مسئله صف‌تکی و صف چندتایی هم دقیقه‌ای نیست که صدای مردم را در صف نان درنیاورد. گاهی کسی که سه تا نان می‌خواهد و ۲۰ دقیقه در صف ایستاده باید از چند نفر که تازه از راه رسیده‌اند و فقط یک نان می‌خرند یا حتی زن‌وشوهر هستند و با هم در صف تکی می‌ایستند، عقب بیفتد و این صدای اعتراض او را بالا می‌برد و بقیه ماجرا.
وضع پخت نان هم همچنان با کیفیت نامناسب در بسیاری از نانوایی‌ها ادامه دارد. شاطر خوب کم است و کسی از این شغل استقبال نمی‌کند و شاطر ضعیف نصف نان را خمیر می‌کند و نصف دیگر را سوخته!
بار‌ها گفته شده که هیچ مسئول و مدیر دولتی و نماینده مجلس و مدیر قضایی در صف نان نمی‌ایستد و این یکی از افتراق‌های مسئولان با مردم است و این دقیقاً همان جا‌هایی است که مردم مسئولان را قضاوت می‌کنند. مردم در صف نان مسئولان را می‌سنجند و مسئولان در صف‌های دیگری هستند و گمان می‌کنند مردم آن‌ها را در پشت تریبون‌ها و هنگام شعار‌ها قضاوت می‌کنند.
نان مردم را سامان بدهید. طرح‌های هوشمندسازی شما از پس هوشمندسازی مردم برنمی‌آید! خنگ‌بازی هم حدی دارد. باید مسئولیت‌پذیر بود و در این موارد اجازه سوءاستفاده به صنوف را نداد.
