وحید شقاقی شهری، کارشناس اقتصادی درباره ضرورت قطع وابستگی اقتصادی به دلار به «جوان» می‌گوید: «محوریت دلار پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد. با توجه به مخالفت کشور‌های دنیا نسبت به سیطره دلار در اقتصاد جهانی، پس از جنگ جهانی دوم عملاً برای نمایندگان کشور‌ها چاره‌ای جز پذیرش دلار به عنوان ارز جهانی نبود. دلیل آن نیز به وضوح مشخص بود چراکه جنگ جهانی دوم آسیا و اروپا را درنوردیده و خود آسیا نیز به دلیل این جنگ خسارات بسیاری را متحمل و حجم قابل توجهی طلا به امریکا رسیده بود.»
وی می‌افزاید: «پس از جنگ جهانی دوم، امریکایی‌ها با وجود مخالفت برخی کشور‌ها سهم معاهده برتون وودز (Bretoon woods) را تضعیف کردند و رابطه‌ای بین طلا و دلار ایجاد شد، اما پس از سال ۱۹۷۱ رابطه بین دلار و طلا را هم برهم زدند و عملاً دلار بدون پشتوانه طلا مسیر خود را طی کرد.»
این کارشناس اقتصادی می‌افزاید: «تا سال ۲۰۰۰ سهم دلار در بین ارز‌های جهانی برجسته است، به طوری که بیش از ۸۰ درصد مبادلات جهانی با دلار است، اما از سال ۲۰۰۰ به بعد کم‌کم مسئله «دلارمحوری» خدشه‌دار شد.» شقاقی‌شهری ادامه می‌دهد: «در سال‌های اخیر به دنبال توسعه و افزایش قدرت اقتصادی چین، روسیه و هند و به ویژه پس از تشکیل پیمان بریکس (پنج کشور برزیل، روسیه، چین، هند و آفریقای‌جنوبی) به دلارمحوری خدشه بیشتری وارد شد، به طوری که قدرت اقتصادی چین افزایش یافت و از منظر تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید، اقتصاد چین از اقتصاد امریکا پیشی گرفته است.»
وی بیان می‌کند: «در حال حاضر تولید ناخالص داخلی چین نسبت به قدرت برابری خرید، ۲۶ تریلیون دلار است، در حالی که برای امریکا ۲۴ تریلیون دلار است، پس با افزایش قدرت اقتصادی چین و در کنار آن بحث قدرت اقتصادی هند و مواجهه جهان غرب با روس‌ها، کم‌کم بحث عبور از دلار مطرح شد.»
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: «چندین پروژه در خصوص بحث عبور از دلار توسط چینی‌ها مطرح شد، از جمله اینکه بحث پترو یوآن را مطرح کردند، به این معنا که پترو دلار را شاهد نباشیم و مبادلات نفتی مبتنی بر یوآن باشد. چینی‌ها تلاش کردند پیمان‌های پولی دوجانبه یا چندجانبه را با روسیه، ترکیه و بعضی از کشور‌های دیگر منعقد سازند و این گونه بود که با افزایش قدرت اقتصادی عربستان، چین، روسیه، برزیل و هند، آرام‌آرام بحث عبور از دلار یا کاهش سیطره دلار در اقتصاد جهانی مطرح شد.» شقاقی‌شهری عنوان می‌کند: «روس‌ها با چینی‌ها در دو سال گذشته نیز معادل ۴۰۰ میلیارد دلار، پیمان پولی مبتنی بر روبل و یوآن منعقد کردند و این پیمان‌های پولی بین برخی کشور‌ها هم توسعه یافته است و به عنوان زنگ خطر برای اقتصاد امریکا تلقی می‌شود چراکه اگر دلار از اقتصاد امریکا ستانده شود، اقتصادش شکننده خواهد بود.»
وی بیان می‌کند: «اگر کشور ما به دنبال کاهش وابستگی به دلار است، باید چندین اقدام عملی انجام دهد: از جمله اینکه باید شرکای تجاری را متنوع سازد، از سوی دیگر محصولات تجاری و صادراتی باید متنوع باشد، نقشه ارزی کشور باید توسعه یابد و از تمرکز نقشه ارزی کشور جلوگیری شود، باید راهبرد وابستگی متقابل در تجارت دنبال شود، یعنی اگر ایران به دنبال تجارت با ترکیه است، باید به میزان صادرات به ترکیه واردات داشته باشد تا یک توازن تجاری بین ایران و شرکا برقرار باشد.»
این کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند: «آنچه ما نتوانسته‌ایم در چند سال اخیر پیمان پولی ر ا منعقد کنیم به دلیل عدم‌توازن تجاری بین کشوری بود، یعنی ایران با شرکای تجاری بیشتر کسری داشت، یعنی میزان واردات ایران به مراتب بیشتر از صادرات با کشور هدف بود. به طور مثال واردات ایران از ترکیه بیشتر از صادرات بود و این شکاف را با نفت بستیم و به نفت به دلیل نوسانات زیاد به عنوان یک کالای صادراتی پایدار نگاه نمی‌شود، پس باید توازن تجاری غیرنفتی را با شرکا حفظ کنیم و این منوط به دنبال کردن استراتژی توسعه صادراتی است.»
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: «در کنار بحث تقویت اقتدار اقتصادی یعنی رونق و رشد تولیدی که رهبر معظم انقلاب بار‌ها به آن اشاره داشته‌اند مبنی بر اینکه بدون رشد اقتصادی و رشد تولید، قدرت اقتصادی نمی‌تواند افزایش یابد و نمی‌توانیم به سمت مبادلات اقتصادی پیش برویم، بنابراین باید مجموعه‌ای از فرایند‌ها در کنار هم قرار گیرد و مجموع این موارد در گرو توسعه بخش خصوصی، مشارکت آحاد مردم در اقتصاد با رویکرد صادرات‌محوری و توسعه صادرات غیرنفتی است.»
شقاقی‌شهری عنوان می‌کند: «بدون ایجاد توازن تجاری با شرکا نمی‌توان پیمان پولی منعقد کرد و اگر هم نتوان پیمان پولی را بست، نمی‌توان از دلار عبور کرد و باید منظر کنارگذاشتن دلار در جهان باشیم که امری زمانبر است، اما اگر ایران بخواهد خود اقدام فعالانه انجام دهد، باید تلاش کند با شرکای تجاری‌اش پیمان پولی بسته شود و لازمه پیمان‌های پولی برخورداری از نقشه تجاری و ارزی متنوع است.»
وی می‌افزاید: «متأسفانه ۶۰ درصد صادرات و واردات ایران به تعداد محدودی از کشور‌ها متصل است و این تمرکز تجاری کار را دشوار می‌سازد و باید تلاش کنیم شرکای تجاری و کالا‌های صادراتی متنوع شوند و برای توسعه نقشه تجاری و ارزی کشور تلاش شود و پیش‌شرط این موارد لزوم یک بخش خصوصی رقابتی با یک راهبرد صادرات‌محوری است تا به عنوان زیربنای عبور از دلار عمل کند، همانند کاری که چین، هند و روسیه انجام داده است و باید در اقتصاد و تجارت دست پر باشیم و با رویکرد پیشدستانه از دلار عبور کنیم و با اینکه در آینده جهان از دلار عبور می‌کند و سهم دلار نیز کاهش می‌یابد، اما نباید منتظر حوادث جهانی باشیم و اگر بخواهیم خودمان پیشدستانه عمل کنیم راه‌حل آن این است که در توسعه تجارت و صادرات‌محوری، فعالانه قدم برداریم.»
