دارو یکی از حوزه‌هایی است که نمی‌توان برای مدیریت آن با تصمیمات یکباره اقدام کرد و به نتیجه رسید. ماجرای کمبود‌های دارویی هم موضوعی است که از اوایل سال مطرح شده‌بود و بسیاری از فعالان صنعت دارویی کشور درباره آن هشدار داده‌بودند. با وجود این، ناهماهنگی بین دستگاه‌های مختلف و سوء‌مدیریت از سوی وزارت بهداشت و سازمان برنامه بودجه در اختصاص بودجه و بانک‌ها در تأمین نقدینگی مورد نیاز برای صنعت داروسازی همه دست به دست هم داد و در نهایت منجر به این شد که مردم برای پیدا کردن ساده‌ترین دارو‌ها همچون سرم و شربت سرماخوردگی و استامینوفن هم به چالش بر بخورند و در بازار آزاد این دارو‌ها را با قیمتی چند برابر قیمت واقعی تهیه کنند. به طوری که یک شربت استامینوفن تا ۱۰۰ هزار تومان و یک سرم که قیمت حداکثر ۱۵ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومانی دارد تا ۱۰۰ هزار تومان خرید و فروش شود. بخشی از این ماجرا، اما به یک چالش قدیمی باز می‌گردد؛ چالش تجویز‌های غیرمنطقی دارو که سال‌هاست گریبانگیر نسخه‌هایی است که در کشورمان پیچیده می‌شود. بر این اساس، از یک سو به واسطه تجویز‌های غیرمنطقی و زیاد آنتی‌بیوتیک‌ها و از سوی دیگر باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌ها در محصولات دام و طیور، کشور ما هم مانند اغلب کشور‌های دنیا با چالش مقاومت میکروبی مواجه است. بدین معنا که دیگر به دلیل تجویز و استفاده بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها، میکروب‌های مقاوم به این دارو‌ها توانسته‌اند رشد پیدا کنند و تکثیر شوند و دیگر آنتی‌بیوتیک‌های ساده برای درمان عفونت‌ها جواب نمی‌دهد و هر بار باید انواع قوی‌تر از آنتی‌بیوتیک برای بیماران تجویز شود. از سوی دیگر به گفته وزیر بهداشت و معاونت تحقیقات و فناوری تعداد دارو‌های موجود در یک نسخه در کشورمان دو برابر میانگین جهانی است. همین مسئله هم می‌تواند مدیریت بازار داروی کشور را با چالش مواجه کند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ نشان داده که روند تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها در نسخ در فاصله ۱۷ ساله از حدود ۳۰ درصد به ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده‌است. همچنان که طبق گزارش سال ۲۰۱۴ سازمان جهانی بهداشت، ایران یکی از کشور‌هایی است که حداقل پنج باکتری مقاوم به دارو در آن گزارش شده‌است و این میزان حدود سه برابر بیشتر از کشور‌های OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) است.
به گفته رئیس دبیرخانه دیده‌بانی سلامت مؤسسه ملی تحقیقات سلامت، مهم‌ترین شکل مصرف غیرمنطقی دارو در این مطالعه، تجویز و مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتیکواستروئید‌ها در تجویز پزشکان عمومی و متخصصان است و در اکثر مقالات بررسی‌شده، تجویز نامطلوب به شکل تجویز بیش از حد مورد نیاز بوده‌است.
از سوی دیگر، تقریباً در تمام گروه‌های سنی به ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها درصد تجویز بالایی دارد و استفاده از آن در ایران به صورت تجربی انجام می‌شود. علاوه بر این، طبق مطالعاتی که ارزیابی تجویز آنتی‌بیوتیک را در بخشهای جراحی بررسی کرده‌اند، تا ۹۰ درصد این تجویز‌ها غیرمنطقی بوده‌است. در مطالعه‌ای ملی در سال ۲۰۱۹ که با بررسی ۹۲ میلیون نسخه اتفاق افتاده، متوسط اقلام تجویزی در نسخ بین ۷/۲ تا ۶/۳ دارو در هر نسخه بوده‌است که این میزان بالاتر از استاندارد WHO یعنی ۳/۱ الی ۲ قلم داروست. همچنین میانگین تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها در نسخ رنج بین ۴۰ تا ۶۰ درصد داشته‌اند که بالاتر از استاندارد است. میانگین تجویز کورتیکواستروئید‌ها هم بین ۱۵ تا ۳۵ درصد گزارش شده‌است.
طبق مطالعه دیگری، متوسط اقلام تجویزی در نسخ ۹۳/۲ است که بالاترین آن مربوط به پزشکان عمومی با ۳۵/۳ قلم دارو است. در بین نسخ متخصصان، بالاترین اقلام در نسخ کاردیولوژیستها با ۸۴/۳ قلم دارو است. همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها در ۳۹ درصد نسخ تجویز شده‌است.
در عین حال مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹، روند ۱۷ ساله تجویز اقلام در نسخ دارویی را بررسی کرده‌است و نشان می‌دهد که روند تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها در نسخ به طور فزایندهای مشاهده شده و در فاصله ۱۷ ساله از حدود ۳۰درصد به ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده‌است. همچنین در این مقاله مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران سه برابر کشور‌های OECD است.
بر اساس گزارش سال ۱۴۰۰ سازمان غذاو دارو، رمدسیویر، آموکسی‌سیلین، کلوپیدوگرل و استامینوفن چهار داروی ژنریک پرفروش در سال هستند، همچنین برند‌های سینورا، آموکسی‌سیلین، رمدسیویر و رسیژن بیشترین سهم از فروش ارز کشور را در بازار دارویی ایران دارند. با وجود اتمام این آمار و ارقام، اما مطرح کردن چنین موضوعاتی در بحبوحه کمبود‌های دارویی، نمی‌تواند مردم را اقناع کند. اصلاح نسخه‌های پزشکان و منطقی کردن تجویز دارو، موضوعی است که به نظارت بر عملکرد پزشکان باز می‌گردد و مردم در این زمینه نقشی ندارد. درک مردم از بازار دارو، کمبود‌هایی است که این روز‌ها حس می‌کنند، آمار تجویز‌های دارو در کشورمان که با استاندارد‌های جهانی مطابقت ندارد.
