کد خبر: 1115886
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۴۰۱ - ۲۱:۰۰
نقدی و درآمدی بر خاطره نگاری‌های مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی
اثری که هم اینک در معرفی آن سخن می‌رود، به خوانشی انتقادی از خاطرات مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی پرداخته است
شاهد توحیدی

اثری که هم اینک در معرفی آن سخن می‌رود، به خوانشی انتقادی از خاطرات مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی پرداخته است. این مجموعه شامل ۱۰ مقاله درباره یادمان‌نگاری‌های فوق است که همگی در دوران حیات آن فقید، در فصلنامه ۱۵ خرداد درج شده است. بنیاد تاریخ پژوهی ایران معاصر ناشر این کتاب، در دیباچه خویش بر آن چنین آورده است:
«خاطره‌نگاری رجال سیاسی، در همه جوامع مرسوم است و نقش آن در سامان دادن حافظه تاریخی و تتمیم پژوهش‌های سیاسی، قابل انکار نیست. در حقیقت خاطرات رهبران، مبارزان و رجال سیاسی، یک سرمایه ملی است که به خودی خود می‌تواند مشعل فروز راهروی پیچ در پیچ تاریخ قرار گیرد. اما شوربختانه این تمام ماجرا نیست و هیچ تاریخ‌نگار منصفی نمی‌تواند و نباید، آسیب‌ها و چالش‌های فراراه خاطره‌نگاری را نادیده بیانگارد، یا در مواردی از نقش مخرب آن در تاریخ‌نگاری غفلت ورزد. رجال سیاسی نوعاً در نگارش خاطرات خویش، براساس غریزه ذاتی حب‌نفس، خود را در مدار همه تحولات تصور می‌کنند و باز به جهت برخورداری از درک تاریخی و اطلاع از میزان تأثیرگذاری خاطرات در شکل‌گیری ذهنیت اجتماعی نسبت به خود، تلاش می‌کنند نقش منفی یا بخش‌های غیرقابل قبول در کارنامه سیاسی خود را سانسور یا وارونه روایت نمایند. در واقع خاطره‌نگاران براساس یک عهد نانوشته با نفس خویش، به شدت دچار روایت‌های کاریکاتوری، خودسانسوری و قهرمان‌سازی می‌شوند و گرچه همواره استثنائاتی نیز وجود داشته، اما این نقیصه موجب می‌شود که بازخوانی انتقادی خاطرات سیاسی، همواره به عنوان یکی از محور‌های تحقیقاتی جدی، در عرصه تاریخ‌نگاری قلمداد شود. چه اینکه اگر چنین نباشد، تسامح در مسلم پنداری گزاره‌های ادعایی راویان، ممکن است روایتی متناقض، مخدوش و مغلوط از تاریخ به دست دهد که ذهن‌های مخاطبان حقیقت‌جو را فرسنگ‌ها از واقعیت‌ها دور سازد. دقیقاً همین دغدغه موجب می‌شود که به رغم ضرورت تقدیر از تمام افراد و نهاد‌های متولی ضبط و تدوین و انتشار خاطرات مربوط به وقایع انقلاب اسلامی، همواره خوانش انتقادی خاطرات منتشره را به عنوان یک بستر علمی جدی مورد نظر قرار دهیم. جناب آقای اکبر بهرمانی مشهور به هاشمی‌رفسنجانی، مردی است که همزمان با آغاز نهضت امام خمینی، در میدان مبارزات سیاسی وارد شد و به زودی خود را به رأس هرم مبارزاتی نزدیک ساخت و تقریباً تا چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره در مسئولیت‌های سیاسی عالی قرار داشت. روایت‌های او از وقایع مربوط به تحولات سیاسی نهضت و نظام، قطعاً برای همه تاریخ‌پژوهان انقلاب اسلامی، از اهمیت بالایی برخوردار است و دقیقاً به همین دلیل، اگر عمداً یا سهواً مطالب خلاف واقع در این خاطرات وارد شده باشد، اثر تخریبی آن در مخدوش‌سازی حافظه تاریخی محققین و جهت‌دهی ناروا به پژوهش‌های تاریخی، قابل محاسبه نخواهد بود. نوشتار حاضر، مجموعه ۱۰ مقاله در نقد خاطرات سیاسی مرحوم هاشمی‌رفسنجانی است که همگی در سال‌های حیات وی، در فصلنامه تخصصی پانزده خرداد منتشر شده است. در گردآوری این مجموعه تلاش بر آن بوده که بخش‌هایی متنوع خاطرات مرحوم هاشمی مورد نقد واقع شود، تا مخاصبان ارجمند و حقیقت‌جو، با سنخ نقد‌های متنوع وارد بر آثار ایشان آشنا شود؛ لذا این مجموعه، تنها پیش‌درآمدی بر نقد مجموعه خاطرات سیاسی آقای هاشمی است و به هیچ وجه نمی‌توان و نباید بدان اکتفا گردد. وجه امتیاز این مجموعه، تمرکز بر مستندنگاری و بازخوانی علمی روایت‌های مرحوم هاشمی است...»

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار