در سالی که آن را پشت سر می‌نهیم، از صدمین سالروز تأسیس حوزه علمیه قم عبور می‌کنیم. در این باره، برنامه‌های فرهنگی متنوعی پیش‌بینی شده که انتشار آثار تحلیلی در باره آن، در زمره آنهاست. بخشی از این دست آثار، توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر می‌شود که «تحولات فکری حوزه علمیه قم» در عداد آنهاست. این کتاب توسط مرجان برهانی و حجت‌الله علی‌محمدی نشر یافته و مرکز فوق آمده، به انتشار آن همت گماشته است. سایت رسمی این مرکز، در معرفی این تحقیق به نکات پی‌آمده اشارت برده است:
«همزمان با یکصدمین سال باز تأسیس حوزه علمیه قم، کتاب تحولات فکری حوزه علمیه قم (۱۳۵۷- ۱۳۰۱)، توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی روانه بازار نشر شد. مسئله اصلی این کتاب، مطالعه و بررسی هر یک از مقاطع مربوط به حوزه علمیه قم از ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷ شمسی، با محوریت زعمای حوزه به منظور نشان دادن تحولات آن است. این کتاب در پنج فصل تألیف شده و در ابتدای هر فصل، ضمن اشاره به زندگی‌نامه زعمای حوزه در آن مقطع، تحولات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی حوزه علمیه قم بررسی شده است. در فصل اول به تفصیل، تاریخچه حوزه علمیه در جهان اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در فصل دوم، تحولات حوزه علمیه قم در دوره آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (شیخ مؤسس) را بررسی می‌کند. به تعبیر نویسنده، ویژگی‌های مهم حوزه علمیه در این زمان، نوپا بودن آن است و بیشترین تلاش زعیم حوزه، صرف احیا و تلاش برای رونق بخشیدن به آن بود. در این دوره آیت‌الله حائری کوشید تا برای ارتقای حوزه نوپا، آن نهاد را از تنش‌های سیاسی دور نگاه دارد و با حزم و دوراندیشی، رژیم پهلوی را در براندازی آن ناکام گذارد. در فصل دوم کتاب، در کنار تحولات سیاسی، تحولات فرهنگی و اقتصادی این دوره نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم تحولات حوزه علمیه قم در دوره مراجع ثلاث، مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل نیز نویسنده، موضوعات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مرتبط با حوزه را مورد کنکاش قرار داده است. فصل چهارم به تحولات حوزه علمیه قم در دوره زعامت آیت‌الله العظمی بروجردی پرداخته است. در این دوره آیت‌الله بروجردی با پذیرش زعامت حوزه، برای سرعت بخشیدن به تعالی آن نهاد مؤثر، اصلاحات مهمی را در دستور کار خود قرار داد. حوزه علمیه در این مقطع با محوریت زعیم خود، در عرصه‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی، بین‌المللی، سیاسی و اقتصادی به رونق و توسعه دست یافت. در فصل پنجم، تحولات حوزه علمیه قم در دوره نهضت امام خمینی مورد بررسی قرار گرفته است. حوزه قم در دوره نهضت، به رشدی قابل توجه دست یافت. در این دوره، فکر و اندیشه طلاب و فضلا، به شدت تحت تأثیر نگاه تحول‌گرای امام خمینی قرار گرفت و پس از تبعید ایشان، شاگردانش این مسیر را پی‌گرفتند. حوزه علمیه قم که روزگاری با هدف اهتمام به امور دینی تأسیس و سپس احیا شده بود، توانست منشأ تحولی عظیم در کشور قرار گیرد و سیر تحولات سیاسی و اجتماعی را به گونه‌ای دیگر رقم زند. کتاب تحولات فکری حوزه علمیه قم (۱۳۵۷- ۱۳۰۱)، تألیف مرجان برهانی و حجت‌الله علی‌محمدی در ۳۵۲ صفحه، توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است. شما می‌توانید این کتاب را با قیمت ۱۲۰ هزارتومان، از فروشگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی واقع در خیابان انقلاب، خیابان ۱۲ فروردین، نبش مجتمع ناشران تهیه کنید یا از صفحه منشورات مرکز در سایت اینترنتی آن، سفارش دهید...».
