حادثه‌ای که دو روز قبل تبعه غیرمجاز افغان در شهرستان کرمان رقم زد و در جریان آن ۱۰ نفر را به قتل رساند و یک نفر را هم مجروح کرد، بار دیگر چرایی رها کردن اتباع غیرمجاز در کشور را مورد پرسش قرار داد. اگر شهروندی تصمیم بگیرد دروازه خانه‌اش را چند متری عریض‌تر کند، به محض دست گرفتن بیل و کلنگ مأموران شهرداری از راه می‌رسند و مانع کار او می‌شوند، اما مشخص نیست در کشور چه ساختاری حاکم است که میلیون‌ها تبعه غیرمجاز در شهر‌ها و روستا‌ها به راحتی کار و زندگی می‌کنند، بدون اینکه کسی مانع فعالیت‌شان شود!
واکنش نسبت به حضور اتباع افغان در کشور با بروز برخی اتفاق‌های ناگوار مطرح می‌شود. از جمله فروردین ماه امسال حادثه تروریستی تبعه غیرمجاز افغان در حرم رضوی که به شهادت سه طلبه منجر شد، واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت. روزنامه «جمهوری اسلامی» در واکنش به حادثه اعلام کرد که براساس آمار‌های میدانی، جمعیت افغان‌ها در ایران به ۸ میلیون نفر رسیده و هر روز حدود ۱۰ هزار نفر به صورت غیرقانونی و قانونی وارد مرز‌های ایران می‌شوند. این روزنامه درباره تغییر ترکیب جمعیتی برخی استان‌ها و ورود وابستگان طالبان به ایران در پوشش مهاجران هشدار داد.
در مورد آمار رسمی هم اظهار‌نظر‌های مختلفی مطرح است. خرداد ماه امسال وزیر امور خارجه شمار اتباع افغان در ایران را ۵ میلیون نفر اعلام کرد. تابستان سال گذشته و همزمان با تسلط طالبان بر افغانستان سیل مهاجران به کشور شدت گرفت. بعد از آن بود که وزارت کشور از آغاز طرح سرشماری اتباع خبر داد. اوایل تیرماه امسال وزیر کشور اعلام کرد ٢میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در طرح شناسایی اتباع خارجی مشارکت کردند. وی تأکید کرد اتباعی که برای ثبت‌نام اقدام نکردند، حضورشان در کشور غیرقانونی است و برابر قوانین اقامت غیرقانونی با آنها رفتار می‌شود.
در مورد جرائمی که از سوی اتباع صورت می‌گیرد، هیچ مرجع آماری وجود ندارد، اما اخباری که به صفحه حوادث راه پیدا می‌کند، نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از جرائم در استان‌های مهاجر‌پذیر به این گروه از اتباع تعلق دارد. ارتکاب جرائم از سوی اتباع پیامد‌های ناگواری برای جامعه به همراه دارد که همواره نسبت به آن هشدار می‌دهیم؛ از جمله اینکه یک فرد بعد از ارتکاب جرم، از محلی که در آن کار یا زندگی می‌کند، به راحتی به شهر دیگری می‌رود و با هویت تازه مشغول کار می‌شود. این فرد در بدترین حالت اگر پلیس را در یک قدمی خود ببیند، خودش را به مرز‌های شرقی می‌رساند و از کشور خارج می‌شود و مدتی بعد با هویتی دیگر دوباره وارد کشور می‌شود و به حیات مجرمانه‌اش ادامه می‌دهد. از سال گذشته و همزمان با سیل مهاجران غیرمجاز به کشور، جرائم بسیاری در کشور علیه کودکان مطرح شد که مرتکبان آن اتباع غیرمجاز بودند که شناسایی و بازداشت نشدند. در حال حاضر هم نگرانی‌های بسیاری از سوی افکار عمومی در این‌باره مطرح است. نگرانی درباره اینکه ورود تفکرات افراطی آن‌گونه که در حادثه حرم رضوی اتفاق افتاد، جامعه را تحت‌تأثیر قرار دهد و پیامد‌هایی متوجه کشور کند که جبران آن ممکن نباشد. نگرانی دیگر درباره تغییراتی که درباره ترکیب‌های جمعیتی مطرح است و در حال حاضر در نقاط مختلفی از پایتخت هم مشهود است. نگرانی عمده دیگر درباره شکاف‌هایی است که مشخص نیست چرا در ساختار‌های امنیتی ایجاد شده و تا کجا می‌خواهد ادامه پیدا کند.
