رژه نیرو‌های مسلح همواره یکی از مهم‌ترین عرصه‌های نمایش دستاورد‌های تجهیزاتی نیرو‌های مسلح بوده است. رژه روز بزرگداشت ارتش در ۲۹ فروردین ۱۴۰۱، اولین رژه در دوران دولت سیزدهم هم بود که با توجه به رویکرد‌های این دولت انقلابی در توجه به عناصر قدرت داخلی، قطعاً حمایت‌های مختلف از نیرو‌های مسلح خصوصاً در مباحث بودجه‌ای سبب رشد بیش از پیش این نیرو‌ها برای جبران مشکلات رخ داده در مسیر توسعه در هشت سال گذشته هم می‌شود. رژه روز ارتش، اما از دیدگاه تجهیزاتی و ادوات حاضر در چند محور جالب‌توجه بود. لازم به ذکر است که رژه امسال همچون سال گذشته به علت وجود بیماری کرونا صرفاً به صورت خودرویی و عبور ادوات و تجهیزات برگزار شد و از رژه نیرو‌های پیاده صرف نظر شده‌بود. محور‌های مهم تجهیزاتی قابل ذکر در رژه امسال شامل حضور ۵۰ فروند پهپاد در رده‌های مختلف، نمایش برخی تجهیزات جدید پدافند هوایی و نمایش موشک بالستیک نقطه‌زن در اختیار نیروی زمینی ارتش بود.
پهپادهای جدید ارتش کدام‌ها هستند؟
در رژه ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ بر خلاف سال‌های قبل که پهپادهای هر نیرو در بین تجهیزات همان نیرو حضور پیدا می‌کرد، در اولین گروه تجهیزات عبوری از مقابل جایگاه و به صورت یک مجموعه یکپارچه از پهپادهای هر چهار نیروی هوایی، زمینی، دریایی و پدافند هوایی ارتش به نمایش گذاشته شدند. اولین مورد، پهپاد راهبردی و برد بلند کمان ۲۲ بود که برای اولین‌بار در اسفند ۱۳۹۹ معرفی شد. این پهپاد بزرگ‌ترین نمونه طراحی و ساخته شده در ارتش و یکی از سه پهپاد بزرگ ساخت ایران هم هست. در واقع پس از پهپاد شاهد ۱۴۹ غزه با دهانه بال ۲۱ متر، کمان ۲۲ با دهانه بال حدود ۱۷ تا ۱۸ متر و سپس شاهد ۱۲۹ با دهانه بال ۱۶ متر قرار دارند. کمان ۲۲ با قابلیت حمل ۳۰۰ کیلوگرم محموله و مداومت پروازی بیش از ۲۴ ساعت قابلیت اجرای مأموریت‌های شناسایی و مراقبت طولانی‌مدت، عملیات رزمی با استفاده از بمب‌ها و موشک‌های نقطه‌زن و پشتیبانی و اقدامات متقابل الکترونیکی و جنگ الکترونیک را دارد. کمان ۲۲ برای اولین‌بار در این رژه در معرض دید عموم قرار گرفت و فیلم پرواز آزمایشی موفق این پهپاد هم در برنامه‌های خبری رسانه ملی پس از پایان رژه به نمایش درآمد که نشان‌دهنده عملیاتی شدن این پهپاد در آینده نزدیک است.
پهپاد دیگر نیروی هوایی ارتش، کمان ۱۲ نام دارد که در رده راهکنشی (تاکتیکی)، اما با برد بلند محسوب می‌شود. این پهپاد با مداومت پروازی ۱۲ ساعت قابلیت حمل چهار بمب نقطه‌زن قائم یا موشک هوشمند الماس را جمعاً به وزن کمتر از ۱۰۰ کیلوگرم دارد. برای اولین‌بار در این رژه شش فروند از این پهپاد که در بهمن سال ۱۳۹۷ برای اولین بار رونمایی شد، به طور همزمان در معرض دید قرار گرفت.
حداقل هشت پهپاد انتحاری برد بلند آرش محمول بر خودروی ارس هم در بین پهپادهای نیروی هوایی ارتش دیده می‌شد. این پهپاد که نمونه تهاجمی و انتحاری از پهپاد کیان ۲ است، در برد ۱۳۰۰ کیلومتر در رزمایش‌های اخیر به پرواز درآمده و با موفقیت هدف خود را یافته و آن را منهدم کرده‌است. پهپادهای آرش در پایگاه‌های هوایی مختلف ارتش عملیاتی شده و آماده اجرای مأموریت در کمترین زمان ممکن است. این پهپاد دارای یک نمونه پرتاب شونده از محفظه پرتاب روی یک کامیون هم است. کیان ۲ نمونه بزرگ‌تر از کیان ۱ بوده که در نیروی پدافند هوایی ارتش توسعه یافته و در مجموع سه فروند از این دو نوع پهپاد هم در رژه اخیر حضور داشتند.
پهپادهای انتحاری برد بلند آرش
پهپادهای موتور جت کرار و ناصر هم از دیگر موارد حاضر در این رژه بودند. ناصر نمونه بازسازی و عملیاتی‌شده از یک پهپاد قدیمی هدف پرنده است که کار شبیه‌سازی اهداف سریع در ارتفاع‌های مختلف را برای تمرین سامانه‌های پدافندی انجام می‌دهد. کرار هم یک پهپاد چند منظوره با مأموریت‌های هدف، تهاجمی بمب‌افکن، رهگیر هوایی و انتحاری است که در سال‌های اخیر به تنوع گسترده‌ای از تسلیحات هوا به سطح و همچنین موشک آذرخش در نقش هوا به هوا مجهز شده‌است. این پهپاد ارزشمند طراحی و ساخته شده در شرکت هسا از زیرمجموعه‌های سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع است که برای اولین‌بار در تابستان ۱۳۸۹ رونمایی شد و در نیرو‌های مختلف ارتش و سپاه در حال استفاده است.
پهپادهای ابابیل ۳ و ابابیل ۳ بهینه‌سازی شده که از آن به نام اطلس هم یاد می‌شود، در این رژه حضور داشتند. این پهپاد در سال‌های اخیر به موشک نقطه‌زن الماس مجهز شده‌است که گزارش معرفی این موشک جدید و پیشرفته در شماره ۶۴۲۰ روزنامه جوان به چاپ رسید. ابابیل ۳ به عنوان یک پهپاد سبک قابلیت حمل ۲ تیر از این موشک ۵/۱۱ کیلوگرمی را دارد. در مأموریت شناسایی این پهپاد به مداومت پروازی هشت ساعت دست پیدا می‌کند.
نیروی زمینی و توان تهاجم پهپادی مضاعف
نیروی زمینی ارتش که در سال‌های اخیر با تجهیز به پهپاد مهاجر ۶ شاهد رشد کیفی قابل‌توجهی در عرصه پهپادی شده و توان اجرای مأموریت‌های تهاجمی با تسلیحات نقطه‌زن را به دست آورده، یک محصول جدید به نام ابابیل ۵ ساخت صنعت دفاعی را برای اولین‌بار در این رژه به نمایش گذاشت. پیش از آن باید ذکر شود که نیروی زمینی ارتش از دو دهه پیش کاربر پهپادهای مهاجر ۲ و ۴ و انواع ابابیل ۲، یسیر و صاعقه ۱ و ۲ در نقش‌های هدف پرنده و شناسایی و مراقبت هوایی بوده‌است. این نیرو با تبدیل پهپاد صاعقه به یک پرنده انتحاری به نام رعد ۸۵ رسید و بعداً نمونه انتحاری دیگری با برد ۲۵۰ کیلومتر هم به سازمان رزم خود افزود. مهاجر ۲ و ۴ و رعد ۸۵ در این رژه هم حضور داشتند، اما پس از ساخت مهاجر ۶ توسط صنعت دفاعی در سال ۱۳۹۶ که تحول مهمی در عرصه پهپادهای رزمی و شناسایی در کشور محسوب می‌شود، نیروی زمینی ارتش هم مشتری آن شده و تعدادی از این پهپاد‌ها را در مناطق عملیاتی مختلف خود به خدمت گرفت. گزارش معرفی این پهپاد هم در شماره ۶۴۲۰ روزنامه جوان در ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ به چاپ رسیده‌است. جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش با تجهیز مهاجر ۶ به سامانه‌های کشف سیگنالی برای رصد رادار‌های دشمن و نیز اخلالگر راداری هواپایه، مهاجر ۶ را به یک پهپاد پشتیبانی الکترونیکی از صحنه نبرد هم تبدیل کرد. مهاجر ۶های حاضر در رژه اخیر هم به موشک‌های هوشمند الماس و هم به بمب‌های نقطه‌زن قائم مجهز بودند. دست‌کم چهار فروند مهاجر ۶ در رژه دیده شد.
ابابیل ۵ پهپاد جدید ایران
برای اولین‌بار در رژه روز ارتش پهپادی به نام ابابیل ۵ مشاهده شد. سه فروند از این پرنده در رژه حاضر بودند که هر یک حامل سلاح هم بود. موشک الماس و انواع بمب‌های قائم همراه پهپاد جدید مشاهده شد، اما نکته جالب حمل شش تیر بمب قائم توسط یکی از ابابیل ۵های حاضر در رژه بود. به طور کلی ابابیل ۵ را می‌توان نمونه بزرگ‌تر مهاجر ۶ به حساب آورد، زیرا تفاوت‌های ساختاری اندکی بین این دو وجود دارد، اما به گفته برخی رسانه‌ها دهانه بال ابابیل ۵ حدود ۴۰ درصد بزرگ‌تر از مهاجر ۶ است که قطعاً تأثیر بسزایی در افزایش قابلیت‌های پروازی آن دارد؛ از جمله توان حمل شش بمب قائم و قاعدتاً مداومت پروازی بالاتر. مشخصاً این پهپاد هم از بال و بدنه ساخته‌شده از مواد ترکیبی غیرفلزی بهره می‌برد که ضمن کاهش وزن، بازتاب راداری آن را هم کمتر می‌کند.
پهپاد ناشناخته ایرانی، اما مشهور در جهان
یکی دیگر از شگفتی‌های رژه امسال روز ارتش مشاهده‌شدن یک پهپاد جدید با ظاهری مشابه پهپاد مشهور اسرائیلی هاروپ بود. این پهپاد که مأموریت اصلی آن انتحاری است، در بین محصولات رژیم صهیونیستی جزو پر فروش‌ترین‌ها قرار دارد و در جنگ اخیر قره باغ هم مکرراً توسط جمهوری باکو مورد استفاده قرار گرفت. پهپاد ایرانی مشابه هاروپ به تعداد چهار فروند و برای اولین‌بار در رژه مشاهده شد و احتمالاً در همان نقش انتحاری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ترکیب طراحی پیشرفته این پهپاد و زیرسامانه‌های بومی می‌تواند از آن یک پرنده تهاجمی موفق برای ارتش بسازد. نوع طراحی این پهپاد سبب می‌شود بتواند به تعداد زیاد روی یک کامیون در پرتابگر‌های جعبه‌ای حمل و به کار گرفته‌شود.
پهپاد جنگ الکترونیک امید هم که بنا بر اطلاعات موجود نمونه از پهپاد مهاجر ۴ نوین یا صادق و مخصوص عملیات‌های جنگ الکترونیک است، در بین پهپادهای نمایش داده‌شده ارتش وجود داشت. این پهپاد برای اولین‌بار در رزمایش مشترک ذوالفقار ۱۴۰۰ ارتش جمهوری اسلامی ایران معرفی شد که قابلیت پرواز از یگان‌های شناور و ایجاد اخلال روی رادار‌های ساحلی را دارد.
پدافند هوایی
نیروی پدافند هوایی ارتش هم با چند دستاورد جدید در این رژه حاضر شد. سامانه‌ای که به نام «صیاد تاکتیکی» معرفی شد، یکی از این موارد بود که حاصل استقرار یک رادار و سه پرتابگر جعبه‌ای یا کنیستر موشک‌های صیاد ۲ و ۳ روی یک کامیون نظامی بود. این چینش در مفاهیم سامانه‌های پدافند هوایی به TELAR معروف است که سبب استقلال بیشتر اجزای آتشبار پدافندی از رادار مرکزی آتشبار شده و ضمناً پایداری بالاتری برای آتشبار در برابر جنگ الکترونیک دشمن پدید می‌آورد. سامانه پسیو یا غیرفعال جوشن که از یک رادار غیرفعال پیشرفته و موشک‌های صیاد ۳ استفاده می‌کند هم برای اولین‌بار پس از معرفی در سال گذشته در این رژه حاضر شد. سامانه مجید هم که سال گذشته در همین روز برای اولین‌بار دیده‌شده و در رزمایش مشترک مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ شلیک عملیاتی داشت، در زمره تجهیزات نیروی پدافند هوایی ارتش دیده شد. این سامانه که گزارش معرفی آن در شماره ۶۴۱۴ روزنامه جوان به چاپ رسید، کاندیدای به کارگیری روی شناور‌های دریایی هم در نقش ضد کروز و ضد پهپادهای انتحاری می‌تواند باشد.
شاید مهم‌ترین رخداد مرتبط با پدافند هوایی در رژه اخیر را بتوان مشاهده سامانه موشکی دزفول در اختیار این نیرو دانست. دزفول یک سامانه پیشرفته پدافند هوایی موشکی برد کوتاه ساخت نیروی هوافضای سپاه است که کمتر از شش ماه پیش و در رزمایش پدافند هوایی سال گذشته برای اولین‌بار رونمایی شده و شلیک موفقی را هم به نمایش گذاشت. اینکه یک سامانه جدید ساخت سپاه در مدت زمان چند ماه در اختیار ارتش هم قرار گرفته از جمله مصادیق بارز هم‌افزایی و همکاری برادرانه این دو بازوی قدرتمند انقلاب اسلامی ایران است. برای مطالعه بیشتر راجع به سامانه دزفول می‌توانید به شماره ۶۴۵۹ روزنامه جوان مورخ ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ مراجعه کنید. سامانه دزفول در رژه اخیر روی یک کامیون متفاوت نسبت به نمونه مشاهده شده در سال گذشته نصب شده‌بود که احتمالاً قابلیت‌های خارج از جاده یا آفرود بالاتری دارد. این سامانه به عنوان یکی از ابزار‌های مهم دفاع هوایی لایه آخر تلقی شده و می‌تواند به صورت کاملاً مستقل هم به دفاع از اماکن حساس صنعتی، نظامی و اقتصادی کشور بپردازد.
توان موشکی نزاجا
نیروی زمینی ارتش در چند سال گذشته وارد روند دقت‌افزایی راکت‌های بزرگ زمین به زمین خود شده‌بود. در ابتدا با همکاری نیروی هوافضای سپاه و سپس در ادامه توسط جهاد خودکفایی نیرو، طرح لبیک برای هدایت‌پذیر و نقطه‌زن کردن راکت‌های نازعات و زلزال آغاز شده و با آزمایش موفق آن‌ها در رزمایش‌های سال‌های گذشته عملاً نیروی زمینی ارتش مجهز به تسلیحات موشکی نقطه‌زن شد. در سال ۱۳۹۹ موشکی به نام فتح توسط صنعت دفاعی کشور معرفی شد که با استفاده از طراحی ظاهری موشک مشهور فاتح ۱۱۰، اما با فناوری‌های جدید در ابعاد و وزن کم و برد ۱۲۰ کیلومتر و قابلیت دقت نقطه‌زنی ساخته شد. این موشک که وزن کمتر از ۸۰۰ کیلوگرم دارد از پرتابگر‌های دو تا شش تایی مستقر روی یک کامیون شلیک شده و در سال گذشته در خدمت نیروی زمینی سپاه در رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۷ هم حاضر شد. تحویل این موشک پیشرفته و بسیار دقیق به نیروی زمینی ارتش گامی مهم در افزایش توان اثرگذاری یگان موشکی این نیرو بوده و در عرصه میدانی می‌تواند سبب انهدام سریع و قطعی واحد‌های دشمن شود. خصوصاً ترکیب اطلاعات دریافتی از پهپادهای شناسایی و قابلیت هدفگیری و شلیک بسیار سریعی که در موشک فتح وجود دارد توان اثرگذاری بسیار ارزشمندی برای نیروی کاربر فراهم می‌کند.
بالگرد‌های نزاجا
یکی از بخش‌های مهم رژه امسال روز ارتش جمهوری اسلامی ایران نمایش بالگرد‌های بهسازی شده این نیرو بود که مجهز به موشک جدید و پیشرفته شفق ۲ یا شفق بهینه شده‌اند. این موشک که بنابر گفته‌ها به برد ۲۰ کیلومتر می‌رسد، در انواع هدایت لیزری و حرارتی ساخته‌شده و به بالگرد‌های ارتش توان دورایستایی قابل‌توجهی می‌دهد تا خارج از برد سامانه‌های پدافند هوایی صحنه عملیات دشمن اقدام به شکار تجهیزات و ادوات و حتی خود آتشبار‌های پدافند هوایی دشمن نماید. این موشک روی بالگرد‌های کبرا و نیز بالگرد‌های بهینه‌شده ترابری ۲۱۴ نصب شده‌است. نکته جالب اینکه به واسطه داشتن جست‌وجوگر در دماغه موشک، حتی بالگرد‌های کبرایی که به سامانه الکترواپتیک شناسایی هم مجهز نشده‌اند امکان به کارگیری شفق ۲ را دارند و این یعنی ایجاد یک توانمندی جهشی در زمینه موشک‌های هوا به زمین بالگرد‌های رزمی آن هم با کمترین هزینه ممکن. تعدادی از بالگرد‌های تهاجمی کبرا و ترابری ۲۱۴ که به سامانه پیشرفته الکترواپتیک مجهز شده‌اند هم در رژه حاضر بودند. به واسطه این سامانه و نمایشگر‌های پیشرفته نصب‌شده در داخل کابین خلبان، این بالگرد‌ها توانایی پرواز و اجرای مأموریت در تاریکی شب را یافته و در سال گذشته هوانیروز ارتش رزمایشی مستقلی هم بر همین اساس در شب برگزار کرد تا این توانمندی مهم در سطح عملیاتی بالاتری به اثبات برسد.
روند رو به رشد کیفی تجهیزات در اختیار نیرو‌های مسلح و خصوصاً ارتش جمهوری اسلامی ایران در صورت همراه شدن با افزایش کمی که نشانه‌های آن در سال‌های اخیر هم به وضوح دیده شده سبب افزایش تصاعدی توان رزم مطابق با نیاز‌های روز و عرصه نبرد‌های مدرن می‌شود؛ نبرد‌هایی که درگیری‌های لیبی، سوریه، قره باغ و اوکراین نشان داد بسیار متفاوت از گذشته شده و نیرو‌های نظامی نیازمند مطالعه و به روزرسانی‌های مختلفی در تجهیزات و روش‌های رزم هستند.
