صفحه اینستاگرامی «ترجمان» در پی قطعی شش‌ساعته شبکه‌های اجتماعی مربوط به شرکت فیس‌بوک با استناد به چند مطلب که در انتها بدان‌ها اشاره شده است، نوشت: دو روز پیش فیس‌بوک، اینستاگرام و واتساپ که هر سه متعلق به ابرشرکت فیس‌بوک هستند، یکی از بزرگ‌ترین قطعی‌های تاریخشان را تجربه کردند. میلیون‌ها کاربر حدود شش ساعت توان دسترسی به صفحه‌هایشان را نداشتند و طی این مدت شوخی‌ها و نگرانی‌های بسیاری شکل گرفت. آدام موسری، رئیس اینستاگرام در توئیتر نوشت: «مثل یک روز برفی» است.
این اختلال اگرچه بعد از چند ساعت رفع شد، ۶ میلیارد دلار از ثروت مارک زاکربرگ کاست و تردید‌هایی حتی درباره آینده این شرکت به وجود آورد. اما اگر دیگر هیچ‌وقت نمی‌توانستیم به اینستاگرام سر بزنیم چه می‌شد؟ از این اتفاق خوشحال می‌شدید یا ناراحت؟
منسوخ شدن پلتفرم‌های شبکه اجتماعی اتفاق نادری نیست. برخی می‌گویند عمر مفید بهترین شبکه‌های اجتماعی هم بیش از ۱۰ سال نیست و بعد از آن باید منتظر رقبای جدیدی بود که عرصه را از قدیمی‌ها بربایند. این فرایند از سال ۲۰۱۹ عملاً برای اینستاگرام آغاز شده است. طبق پژوهش گسترده تانکوکسکا، نرخ رشد این پلتفرم در این سال‌ها بسیار جزئی بوده است و بیشتر نوجوانان ترجیح می‌دهند به جای اینستاگرام در تیک‌تاک فعالیت کنند. پژوهش دیگری درباره نفرت‌انگیز‌ترین شبکه اجتماعی نشان داد کاربرانی که دلشان می‌خواهد اینستاگرام را پاک کنند، بیشتر از هر پلتفرم دیگری است.
البته این به معنی زوال قدرت ابرسرمایه‌دارانی مثل زاکربرگ نیست؛ چراکه احتمالاً خیلی زود خودشان آن برنامه‌ها را در دست می‌گیرند. از طرف دیگر، بعید است با خاموشی اینستاگرام، فرهنگ «به اشتراک‌گذاری» در اینترنت از میان برود. به تعبیر تیلور لورنز، روزنامه‌نگار آتلانتیک، ممکن است آنچه در اینستاگرام می‌بینیم دیگر زیبا به نظر نرسد، اما مردم هنوز به دنبال زیبایی‌اند.
با این حال، اگر اینستاگرام خاموش شود، احتمالاً بخشی از «خرده فرهنگ» آن برای همیشه به فراموشی سپرده خواهد شد. شاید در پلتفرم بعدی دیگر گذاشتن موسیقی روی فیلمی از رانندگی شبانه‌تان منسوخ شود یا عکس گرفتن از کفش‌هایمان دیگر بامزه به نظر نرسد. با این حال، مد‌های تازه‌ای برای به اشتراک گذاشتن آفریده خواهد شد؛ بنابراین ابرسرمایه‌دارانی که مالک پلتفرم‌های بزرگ شبکه اجتماعی مانند اینستاگرام هستند و کاربران معمولی، در مجموع آسیب مهلکی از خاموشی اینستاگرام نخواهند دید [پدر و مادر‌ها را هم اضافه کنید که احتمالاً از چنین اتفاقی خوشحال خواهند شد.]در مقابل، به نظر می‌رسد دو گروه بیشترین ضرر‌ها را خواهند کرد: «کسب‌وکارهایی» که از طریق این شبکه به مشتریانشان دسترسی دارند و «اینفلوئنسرها.»
طبق تخمین استاتیستا حدود ۷۰ درصد کل کسب‌وکار‌های جهان در اینستاگرام صفحه دارند. بسیاری از آن‌ها بیرون از این پلتفرم نه فروشگاهی دارند، نه شبکه‌ای برای دسترسی به مشتریانشان. می‌توان پیش‌بینی کرد که خیلی از آن‌ها چند هفته بعد از خاموشی اینستاگرام ورشکست خواهند شد. با این حال، شبکه‌های تازه‌ای از راه خواهند رسید و می‌توان دوباره شروع کرد.
ماجرای اینفلوئنسرها پیچیده‌تر است. خیلی از اینفلوئنسرها فقط در یک شبکه اجتماعی پرطرفدار می‌شوند، چون در همراهی با فرهنگ خاص آن تبحر دارند؛ بنابراین بسیار محتمل است که در پلتفرم‌های جدید برای همیشه از میدان رقابت کنار زده شوند. یک‌بار در تحقیقی از جمعی از اینفلوئنسرها اینستاگرامی پرسیدند اگر اینستاگرام بسته شود، چه می‌کنند؟ شوخی یا جدی، «خودکشی» هم در میان جواب‌ها دیده می‌شد.
در ساعت‌هایی که اینستاگرام از دسترس خارج شده بود چه احساسی داشتید؟ به نظر شما روزی می‌رسد که اینستاگرام نیز مثل فیس‌بوک محبوبیتش را بین کاربران ایرانی از دست بدهد؟
پی‌نوشت: آنچه خواندید خلاصه و گزیده‌ای از چند گزارش است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: «زیبایی اینستاگرام رو به پایان است» (The Instagram Aesthetic Is Over) نوشته تیلور لورنز (Taylor Lorenz) در آتلانتیک. گزارش وب‌سایت سان (www. the-sun. com) از اختلال در فیس‌بوک، اینستاگرام و واتساپ، نوشته ژورف گمپ (Joseph Gamp). گزارش وب‌سایت استاتیستا درباره نرخ رشد کاربران اینستاگرام در امریکا بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ و مطلب «آیا اینستاگرام در حال مردن است؟» (Is Instagram Dying) نوشته نوئل نلسون و جیمز زبیزینسکی (Noelle Nelson and James Zbyszinski) در وب‌سایت اسپات‌لایت.
