سرمقاله سردبیر

دو واقعیت دولت بایدن که روحانی باید بداند

درباره امروز امریکا واقع‌بینانه‌ترین سخن آن است که دولت مستعجل یکی از شرور‌ترین رؤسای جمهور امریکا که برای ملت ایران از بدترین‌ها بود، به سرآمد و دولت تحریم‌ساز و جنگ‌آفرین بایدن جای او را گرفت. اگر این واقع‌بینی به کار ماه‌های پایانی دولت آقای روحانی نیاید، خسارتی روی خسارت‌های گذشته بار خواهد شد.

ظاهر امر آن است که چنین نگاهی در دولت وجود ندارد. اگر بر اساس واقعیت‌ها قضاوت کنیم، تیم بایدن که از برجامی‌های سابق هستند، هیچ یک با صراحت و به صورت دقیق چیزی درباره برجام نمی‌گویند و این یعنی پیچیدگی و کلافی که به این آسانی باز نخواهد شد. ما برجامی را امضا کردیم که نه حقوقدانی و نه زبان‌دان بودن مذاکره‌کنندگان به کار آن نیامد و معلوم شد تحصیلکردگان حقوق و زبان در امریکا همه چیز را در آنجا به درستی نیاموخته‌اند و نه معنی برخی واژه‌های اصلی قرارداد را فهمیده‌اند و نه پیش‌بینی درست حقوقی از سرنوشت محتمل آن داشته‌اند. با این حال دولت جدید امریکا حتی به همان برجام گول‌زنک قدیم هم راضی نیست و در سخنان غیردقیق و مبهمی که در روز‌های اخیر می‌گویند، انتظار سکوسازی از برجام را برای دستاورد‌های بهتر دارند.

آنتونی بلینکن، گزینه بایدن برای وزارت خارجه مدت‌ها قبل زمانی که مشاور او بود، در نشست مجازی کمیته یهودیان امریکا گفت: «اگر بایدن به کاخ سفید برود، تمامی تحریم‌ها علیه ایران، از جمله تحریم‌های اعمالی ترامپ را حفظ می‌کند و اگر ما به توافق برگردیم، همراه با متحدانی که در موضع ما قرار می‌گیرند، از برجام سکویی خواهیم ساخت تا به مذاکره بر سر توافقی طولانی‌مدت‌تر و قوی‌تر بپردازیم.»

او حالا که قرار است وزیر خارجه امریکا شود هم به همین سکوسازی از برجام پایبند است و می‌گوید: «اگر ایران به برجام برگردد ما نیز بازمی‌گردیم، اما آن سکویی خواهد بود برای رسیدن به توافقی طولانی‌تر.»
نظیر این سخنان را جک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن و دیگر برجامی‌های کابینه بایدن با کمی ابهام بیشتر به زبان آورده‌اند و این یعنی تقریباً هیچ!

اما این تنها واقعیت دولت بایدن نیست. ویژگی دیگر تیم بایدن که باید با واقع‌بینی در دولت آقای روحانی به آن نگریسته شود، جنگ‌افروز بودن آنان است. «رند پال»، سناتور جمهوریخواه دیروز به همین بلینکن یادآور شد که هیچ کس مثل تو و بایدن و هیلاری کلینتون، دنبال جنگ‌افروزی در خاورمیانه نبوده است. پال در شورای روابط خارجی امریکا گفت: «شما مثل بایدن و هیلاری کلینتون، حامی مداخله نظامی در خاورمیانه بوده‌اید، از جنگ عراق تا لیبی و سوریه. با آنکه قبلاً شما و بایدن می‌گفتید ورود امریکا به جنگ عراق به خاطر اطلاعات غلط بوده است، اما اینکه همان اشتباه را در لیبی و سوریه تکرار کردید، نشانه آن است که درسی از عراق نگرفتید، چرا که بعد از لیبی سراغ سوریه رفتید و همان جنگ‌افروزی را تکرار کردید و منطق شما این بود که اگر بیشتر فشار می‌آوردیم، اسد را ساقط می‌کردیم و می‌توانستیم تغییر رژیم واقعی در سوریه داشته باشیم. با آنکه نتیجه تغییر رژیم‌ها در عراق و لیبی را دیده بودید.»

خلاصه آنکه یک سناتور امریکایی به یک مقام دولت بایدن می‌گوید از شما جنگ‌افروزتر در تاریخ امریکا یافت نمی‌شود و البته این را برای دلسوزی نسبت به عراق و سوریه نمی‌گوید بلکه صرفاً از باب آنکه این جنگ‌ها دستاورد مورد نظر را نداشته است، غصه می‌خورد. شاهد این ادعا حرف‌هایی است که این سناتور امریکایی درباره رابطه با عربستان می‌زند: «من از عربستان متنفرم. البته ارتباطم را با آن‌ها قطع نمی‌کنم! اما چرا هم دموکرات‌ها و هم جمهوریخواهان حامی این رژیم (حمایت از فروش تسلیحات) بوده‌اند. در حالی که بعد از قتل خاشقجی نباید به عربستان و امارات سلاح می‌فروختیم.»

به نظر می‌رسد اگر آقای روحانی نتواند دریابد که یک دولت طرفدار جنگ‌های بی‌حاصل و تحریم‌های هوشمند در امریکا به سرکار آمده است، افسوس او از وضعیتی که در دو سال گذشته و پس از خروج امریکا از برجام خورد، بسیار بیشتر خواهد بود و خسرانی که به مردم ایران وارد خواهد آورد، افزون‌تر.