بازگشت برجام ماه‌ها قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سوم نوامبر و از سوی دموکرات‌ها به عنوان یکی از اصول سیاست خارجی حزبی عنوان شد و به همین جهت نیز کاندیدا‌های این حزب در مناظرات درون‌حزبی می‌گفتند که در صورت پیروزی در انتخابات و رسیدن به مقام ریاست جمهوری امریکا را دوباره به برجام بازمی‌گردانند. جو بایدن هم یکی از این افراد بود که در آن موقع و حتی بعد که به عنوان نامزد نهایی حزب تعیین شد، این موضع را عنوان می‌کرد. با وجود اینکه بایدن و مشاوران ارشدش از جمله آنتونی بلیکن یا جیک سالیوان وعده بازگشت امریکا را به برجام می‌دادند، اما به روشنی نمی‌گفتند که چگونه این کار را خواهند کرد؛ آیا همانند خروج دونالد ترامپ در دو سال قبل سریع و تنها با فرمان اجرایی رئیس‌جمهور این کار را می‌کنند یا اینکه روشی پیچیده را در پیش خواهند گرفت.
حالا که پیروزی بایدن در انتخابات قطعی شده و در حال چیدن کابینه خود است، برنامه او برای بازگشت به برجام نیز اندک اندک روشن‌تر می‌شود. جیک سالیوان از مشاوران ارشد بایدن است که گفته می‌شود بایدن او را برای مقام مشاور امنیت ملی در نظر گرفته است. روزنامه نیویورک‌تایمز گزارشی از سخنرانی روز چهار شنبه گذشته او در دانشگاه مینه‌سوتا منتشر کرده و سالیوان در این سخنرانی نکات قابل تأملی را از چگونگی بازگشت دولت بایدن به برجام بیان کرده است. نخستین و اصلی‌ترین نکته سخنان او این است که بازگشت دولت بایدن به برجام «کاملاً به ایران بستگی دارد.» این نکته نشان می‌دهد که دولت بایدن به هیچ وجه حاضر نیست مسئولیت خروج امریکا را از برجام به عهده بگیرد و اقدامات خلاف قانون دولت ترامپ را جبران کند و نه تنها قصدی برای جبران گذشته ندارد بلکه می‌خواهد با بهره‌برداری از وضعیت موجود ایران را مجبور به دادن امتیازاتی بکند.
سالیوان به صورتی خلاصه و کلی امتیازات مورد نظر را به این صورت بیان کرده است؛ الف- ایران به تعهدات خود در برجام بازگردد، ب-آماده پیشبرد مذاکرات با حسن نیت برای توافق‌های بعدی باشد. سالیوان به روشنی در مورد امتیاز اول نگفت که آیا دولت بایدن هم حاضر به دادن امتیاز و رعایت تعهدات برجام است یا نه. بنابراین، حتی اگر ایران به تمامی تعهدات خود در برجام بازگردد باز معلوم نیست که بایدن چگونه متعهد به برجام خواهد بود. در خصوص امتیاز دوم نیز مشخص است دولت بایدن به دنبال پیوند دادن برجام به مسائل دیگر به خصوص مسائل منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران است. این امتیازی است که ایران در جریان مذاکرات وین حاضر به تن دادن به آن نشد و حالا بایدن از وضعیت فعلی قصد گرفتن آن را دارد. حالا بایدن از وضعیت موجود قصد بهره‌برداری دارد تا این امتیاز را به صرف بازگشت به برجام و بدون دادن امتیازی از ایران بگیرد. روشن است که بایدن تحریم‌ها را به عنوان اهرم فشاری برای گرفتن این امتیاز حفظ خواهد کرد، هرچند که شاید برای گرفتن ژستی بشردوستانه تخفیف‌هایی جزئی و اندک در تحریم‌ها ایجاد کند. به هر صورت، سخنان سالیوان نشان می‌دهد که به هیچ عنوان نباید انتظار بازگشتی سریع به برجام از سوی بایدن را داشت بلکه به نظر می‌رسد برای بازگشت امریکا به برجام باید انتظار چند نکته را داشت: اول؛ بازگشت امریکا سریع و به محض ورود بایدن به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه نخواهد بود، دوم؛ دولت بایدن به برجام بازنخواهد گشت، مگر اینکه ایران به تمامی تعهدات خود در برجام بازگردد و این موضوع از سوی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شود، سوم؛ دولت بایدن به برجام بازنخواهد گشت، مگر اینکه مطمئن شود مکانیزمی برای شروع مذاکرات در خصوص موضوعات غیرهسته‌ای تعیین و شروع به کار کرده باشد، چهارم؛ امریکا به احتمال زیاد تا زمان تعیین این مکانیزم و اطمینان از فعال شدن آن به تحریم‌های فعلی ادامه خواهد داد. هرچند که موارد اول و دوم قابل انتظار بودند و انتظار بازگشت سریع به برجام و لغو تحریم‌ها به محض ورود بایدن به کاخ سفید انتظاری به دور از واقع بود، اما موارد دوم و سوم هیچ ارتباطی به برجام و بازگشت امریکا به آن ندارد و با اندک تأملی در آن معلوم می‌شود که بایدن همان قالب کلی دولت ترامپ را برای ارتباط دادن برجام به موضوعات غیرهسته‌ای در نظر گرفته است. بنابراین، بازگشت به برجام وعده‌ای بود که دموکرات‌ها در ابتدای کار می‌دادند، اما حالا که در انتخابات پیروز شده‌اند این نقاب را برداشته و معلوم شده که منظورشان برجام و بازگشت به آن نیست بلکه همانند ترامپ به دنبال توافقی جدید هستند که اصولاً ارتباطی با برجام ندارد و از تحریم‌ها هم به عنوان اهرم فشاری خود استفاده می‌کنند.
