سرویس سیاسی جوان آنلاین: فشار گسترده تحریم‌های امریکا و مشکلات مربوط به کرونا سبب شده تا ایران در حوزه ارزی با فشار فزاینده‌ای روبه‌رو شود و ارزش ریال کاهش پیدا کند. در این میان یکی از مهم‌ترین عواملی که سبب تشدید این مشکلات برای ایران شد، بلوکه شدن ثروت ملی ایران در بانک‌های خارجی بود. در این میان و بر اساس اظهارات مقامات بانک مرکزی، کره‌جنوبی اصلی‌ترین نقش را در بلوکه کردن اموال ملت ایران داشته و تاکنون تمام تلاش‌ها برای بازگشت این مبالغ بی‌حاصل بوده است. سؤال اصلی شاید این باشد که امکان پیش‌بینی چنین امری برای مقامات کشورمان وجود نداشت تا از چنین امری جلوگیری کنند؟ واقعیت این است که چنین اقدامی از سوی کره‌جنوبی محدود به این بار نبوده است. این کشور در دور قبلی تحریم‌ها نیز موضعی ضد ایرانی را برای قطع صادرات نفت کشورمان اتخاذ کرده بود.
بر اساس اطلاعات منتشر شده در کتاب بحران ساختگی کره‌جنوبی در سال ۲۰۰۹ نشست محرمانه‌ای در وزارت خزانه‌داری امریکا بود که برای بررسی شرایط قطع صادرات نفت ایران وضع شده بود. در این جلسه راه‌های جلوگیری از وارد شدن شوک به بازار نفت در صورت قطع شدن صادرات نفت ایران مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت طرفین متعهد شدند با اقدامات گام به گام چنین اتفاقی را عملی کنند. نگاهی به آمار‌ها نشان می‌دهد کره‌جنوبی بلافاصله بعد از وضع شدن تحریم‌ها اقدامات لازم برای کاهش نفت ایران را به عمل آورد و نفت وارداتی از کشورمان با نفت عراق و عربستان سعودی جایگزین کرد، البته کره‌جنوبی همچنان به خرید نفت ایران ادامه می‌داد، اما این کار را در قالب تخفیف‌های تحریمی وضع شده بر اساس قوانین وزارت خزانه‌داری امریکا انجام می‌داد، این در حالی بود که ایران از مهم‌ترین مشتریان ایرانی محصولات کره‌ای در منطقه غرب آسیا محسوب می‌شد و لوازم خانگی و تجهیزات الکترونیکی ساخت کره در ایران از محبوبیت بالایی برخوردار بود.
بر اساس گزارش شورای روابط خارجی ایران و به نقل آمار‌های اتحادیه تجارت بین‌المللی کره‌جنوبی مجموعه تجارت ایران و کره‌جنوبی در سال ۲۰۱۱ به ۱۷میلیارد دلار می‌رسد که پس از وضع شدن تحریم‌های ثانویه روند کاهشی به خود گرفت و در سال ۲۰۱۵ میلادی تنها به ۶میلیارد دلار بالغ شد که تراز تجاری ایران در مقابل کره‌جنوبی نیز منفی بود.
بعد از مذاکرات هسته‌ای و به نتیجه رسیدن تفاهم هسته‌ای موسوم به برجام، کلید آغاز دوباره روابط تجاری نیز زده شد. ایران در یک حرکت بزرگ یک قرار چند‌میلیارد دلاری برای خرید هشت کشتی کانتینر بر از صنایع کشتی‌سازی «هیوندای» آغاز کرد و متعاقب آن نیز کره‌جنوبی واردات نفت از ایران را از سر گرفت و حجم روابط تجاری دو طرف به ۱۲میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ رسید. به رغم این جهش مهم با خروج دولت ترامپ از برجام و بازگشت دوباره تحریم‌ها روند معکوس دوباره تکرار شد، البته به ظاهر مسئولات کره‌جنوبی تلاش کردند تا با استفاده از مذاکرات چندجانبه بتوانند مقامات امریکایی را برای ادامه تخفیف‌های تحریمی و ادامه خرید نفت قانع کنند، اما در نهایت این سئول بود که در مقابل فشار مقامات امریکایی تسلیم شد.
کره‌جنوبی چگونه واردات نفت را از ایران قطع کرد
بر اساس گزارش شورای روابط خارجی ایران و طبق آمار‌های «اداره اطلاعات انرژی امریکا» واردات نفت کره‌جنوبی از ایران در سال ۲۰۱۹ تقریباً به صفر رسیده است. بر این اساس «شیل نفت» تولیدی امریکا از سوی کره‌جنوبی به عنوان جایگزین نفت ایران برگزیده شد و صادرات نفت امریکا از صفر بشکه در سال ۲۰۱۶ به ۶۱۸ هزار بشکه در سال ۲۰۱۸ رسید. این رقم در سال ۲۰۲۰ به دلیل رکود ناشی از کرونا ۵۵۲ هزار بشکه بود. به این ترتیب روشن است که واردات نفت کره از سوی کره‌جنوبی بلافاصله به سمت صفر میل کرد.
این اتفاق در حوزه صنعت و مبادلات پولی نیز روی داد. کره‌جنوبی پیش از این علاوه بر حوزه صادرات کالا‌های ساخته شده در حوزه توسعه بخش‌های زیرساختی ایران نیز حضور جدی داشت. طبق داده‌های اتحادیه تجارت بین‌المللی کره‌جنوبی در سال ۲۰۱۷، ۲ هزار و ۶۷۱ شرکت کره‌ای روابط تجاری با ایران داشته‌اند. پس از تحریم‌های امریکا همه این شرکت‌ها ایران را ترک کردند. در حوزه بانکی ۱۲ بانک ایرانی از جمله بانک ملت و پارسیان در قالب قرارداد بانک مرکزی وارد همکاری با اگزیم بانک کره‌جنوبی شدند. پس از تحریم ایران توسط امریکا، بانک‌های کره‌ای همچون ووی بانک، بانک صنعتی کره و اگزیم بانک همکاری خود را با ایران قطع کردند. در سال ۲۰۱۹ میلادی نیز به صورت رسمی بانک مرکزی کره طی بیانیه‌ای اعلام کرد دیگر قادر به واردات نفت و پرداخت پول حاصل از آن نیست.
این تحریم به قدری سفت و سخت در حوزه پولی و بانکی توسط کره‌ای‌ها رعایت شد که با وجود بحران سنگین کرونا این کشور تنها اجازه صادرات نزدیک یک‌میلیون دلار دارو را به ایران صادر کرد و حتی اجازه صادرات پلاستیک مورد نیاز صنایع‌سازی دارو‌سازی ایران توسط شرکت ال. جی نیز توسط امریکایی‌ها داده نشد.
تجربه‌ای برای تفاهمنامه ۲۵ ساله ایران و چین
نکته مهم در روابط ایران و کره‌جنوبی و مشکل به وجود آمده این است که آیا امکان پیش‌بینی چنین رفتاری با توجه به سابقه قبلی از سوی سئول وجود نداشت. به طور حتم دولت تدبیر و امید تمایل داشت در کوتاه‌ترین فرصت ممکن صادرات نفت ایران را به حداکثر خود پس از امضای برجام برساند و کره‌جنوبی هم مشتری دست به نقدی محسوب می‌شد، اما آیا نباید احتیاط بیشتری در باز کردن شیر نفت به سمت این کشور به عمل می‌آمد.
جالب این است که ایران همین اشتباه را در امضای قرارداد‌های نفتی با اروپا نیز مرتکب شد و بلافاصله پس از لغو برجام شرکت‌های اروپایی قرارداد‌های خود را با ایران لغو کردند و از کشورمان خارج شدند، نمونه چنین اقدامی را از سوی شرکت توتال در ماجرای پارس‌جنوبی نیز شاهد بودیم. شاید اگر دولت تدبیر و امید با احتیاط بیشتری با کشور‌های تابع بلوک غرب وارد معامله می‌شد، چنین اتفاقی به وجود نمی‌آمد. این تجربه پرهزینه شاید برای دولت بعدی الگوی خوبی برای برقراری روابط متوازن‌تر اقتصادی باشد، البته می‌توان نشانه‌های این تجربه را از هم اکنون در دولت مشاهده کرد که نمونه آن آغاز فرآیند امضای تفاهمنامه همکاری ۲۵ ساله با چین باشد؛ قراردادی که می‌تواند نقطه آغاز یک رابطه متوازن‌تر اقتصادی با دنیا باشد تا شاید تجربه بلوکه شدن اموال ایران در کره‌جنوبی بار دیگر تکرار نشود.
ارتباط ما با جهان ازیک موضع قدرتمند است اگر کره جنوبی دست از دارایی‌های ملت ایران برندارد ابتدا با هشدار و سپس با پاسخی سنگین روبرو خواهد شد ... 
