يك نهاد نظارتي با ارائه گزارشي از سامانه يكپارچه مالياتي كه توسط شركت فرانسوي بول راه‌اندازي شده بود، نوشت: با وجود اين سامانه مصرف كاغذ در سازمان مالياتي افزايش يافته و تنها به ۲۷درصد پرونده‌هاي مالياتي در اين سامانه رسيدگي مي‌شود.
به گزارش «فارس»، نظام جامع مالياتي يكي از اركان سيستم اقتصادي كشور محسوب مي‌شود كه از سال 89 وارد فاز اجرايي شد و يكي از مهم‌ترين پايه‌هاي آن ايجاد نظام يكپارچه اطلاعات مالياتي بوده كه اهدافي نظير افزايش رضايت مؤديان و درآمدهاي مالياتي را در كنار كاهش فرار مالياتي و پايين‌آوردن هزينه وصول درآمد مالياتي به همراه ديگر اهداف دنبال مي‌كند. در دولت‌های يازدهم و دوازدهم طرح جامع مالياتي و اجراي پروژه بزرگ نرم‌افزار يكپارچه مالياتي (ITS) به عنوان يكي از ابرپروژه‌هاي وزارت اقتصاد تعريف شد تا نظام مالياتي به سمت سيستمي‌شدن و شفافيت بيشتر با رويكرد پايدارسازي درآمدها حركت كند.
طرح جامع مالياتي زيربرنامه‌هاي متعددي دارد كه بخشي از آنها اجرا شده و بخشي نيز در حال اجراست؛ يكي از مهم‌ترين ابعاد آن راه‌اندازي نرم‌افزار يكپارچه بوده كه در نهايت پياده‌سازي آن به‌دست شركت فرانسوي بول افتاد.
قرار بود اين طرح در سال‌هاي 95 و 96 توسعه و تكميل شود، اما اخبار و اتفاقات نشان مي‌دهد كه نه تنها اين طرح تكميل نشده، بلكه در گام‌هاي اوليه نيز همچنان با مشكلات عديده‌اي روبه‌رو است. سازمان مالياتي كه شعار شفافيت و عدالت را سرلوحه كار خود قرار داده تاكنون راجع به پيشرفت اين طرح و ابهامات نرم‌افزار يكپارچه گزارشي ارائه نكرده و مسئولان نيز حاضر به پاسخگويي نيستند.
در اسفند سال ۱۳۹۶ يكي از نهادهاي نظارتي گزارشي از پياده‌سازي سامانه يكپارچه مالياتي ارائه كرده كه نشان مي‌دهد سامانه از نواقص و اشكالات جدي برخوردار است.
اين گزارش خطاب به كرباسيان وزير امور اقتصادي و دارايي بوده و نشان مي‌دهد براي اجراي يكي از ۳۷پروژه طرح جامع مالياتي موسوي به نرم‌افزار يكپارچه مالياتي تا اواخر سال ۹۶ بيش از ۱۲۰ميليارد تومان هزينه شده است. در عين حال ابزار فلكس به عنوان هسته اصلي نرم‌افزار ياد شده از موضوعات ديگر است كه سورس كد آن در اختيار سازمان مالياتي نيست. اين در حالي است كه پيش‌تر تقوي‌نژاد رئيس‌كل سازمان مالياتي در جمع خبرنگاران گفته بود، سورس كد نرم‌افزار فلكس را دريافت كرده‌ايم. اين گزارش به شرح مفصل و مشروحي از عملكرد سامانه يكپارچه مالياتي در ادارات امور مالياتي پرداخته است و مشخص شده گزارش‌هاي حسابرسي با آنچه حسابرسان به صورت دستي ثبت كرده‌اند، همخواني ندارد. حسابرسان به صورتي دستوري اظهارنامه مؤدي را در سامانه قديمي ثبت و محاسبه كرده و رقم نهايي درآمد مشمول ماليات را وارد سامانه يكپارچه مالياتي مي‌كنند.
روش سليقهاي براي محاسبه ماليات
نكته جالب اين بخش آن است كه نرم‌افزار ايريس (ERIS) سامانه نمي‌تواند درآمد مشمول ماليات مؤدي را محاسبه كند و كاربران سيستم از روش معكوس يعني روش سنتي و قديمي با استفاده از اظهارنامه مؤدي و با مدل‌هاي سليقهاي و ابداعي آن را اصلاح مي‌كنند. اين گزاره‌ها نشان مي‌دهد نه تنها نرم‌افزار در بخش‌هاي ابتدايي فرآيند مالياتي دچار نقصان بوده، بلكه محملي براي باقي‌ماندن عدم شفافيت، برخوردهاي سليقهاي و حتي بروز مفسده در ماليات ستاني را به همراه دارد.
مصرف كاغذ بيشتر از مدل سنتي
يكي از نكات قابل تأمل كه در مديريت و نظام اجرايي سامانه يكپارچه مشاهده شده مربوط به مصرف كاغذ است. بخشي از اين گزارش، نشان مي‌دهد مصرف كاغذ در سامانه يكپارچه مالياتي با نرم‌افزار ايريس در مقايسه با سامانه‌هاي قديمي سازمان بسيار بالاتر است و اوراقي در قالب بايگاني كاغذي از اين سامانه استخراج و نگهداري مي‌شود. يكي از اهداف اين طرح كاهش هزينه‌هاي ماليات‌ستاني بوده و در صورت صحت چنين موضوعي نشان مي‌دهد، نرم‌افزار ايريس نه تنها در فرآيندها نقشي ندارد، بلكه اطمينان نيز به كارايي و امكان پشتيباني و آرشيو الكترونيكي اسناد وجود ندارد، زيرا اسناد به صورت كاغذي بايگاني مي‌شود.
نرم‌افزار نظام مالياتي بديهيات يك نرم‌افزار معمولي را ندارد
در بخش ديگري از اين گزارش كه به حوزه كاري حسابداري مؤديان بازمي‌گردد، مشخص شده است كه صدور گواهي‌هاي مفاصا حساب مالياتي براي مؤدي امكان‌پذير نيست و همچنين دريافت تأييديه مشخصات هويتي مؤديان از سامانه ثبت‌احوال بسيار زمانبر بوده و باعث اتلاف وقت زياد مؤديان و مأموران مالياتي مي‌شود.
از ديگر اشكالات مربوط به سامانه عدم وجود امكان اعتراضات به ماليات بر ارث، عدم امكان اعتراض به ماخذ ماليات صفر و زيان اعلام شده، عدم صدور برگ قطعي براي اظهارنامه‌هاي تأييد شده، همزماني و تداخل در فرآيند حسابرسي متمم و اعتراضات، عدم امكان اعتراض در اظهارنامه‌هاي تكليفي، حقوق، نقل و انتقال املاك است.
شناسايي مؤديان پرريسك شايد وقتي ديگر
براساس اين گزارش يكي از رويكردهاي سازمان مالياتي رسيدگي به مؤديان در سه بخش پرريسك، ريسك متوسط و كم بوده كه با توجه به عدم راه‌اندازي موتور ريسك سامانه مذكور از هوشمندي لازم برخوردار نيست و نمي‌تواند شناسايي درستي با اين دسته‌بندي‌ها داشته باشد. اين گزارش نهاد نظارتي كه پيش‌تر نيز مشكلات و نواقص طرح جامع مالياتي و نرم‌افزار يكپارچه را به وزير اقتصاد و مسئولان مربوطه گوشزد كرده بود، رفع نشده است. كندي سرعت و طولاني بودن زمان رفع ايراد فرآيندها و بازگشت مجدد نواقص قبلي در سامانه از ديگر موارد است.
ماليات درگير خوان اول نظام سنتي- مدرن
يكي از نقاط ضعف اين سامانه عدم برقراري ارتباط با سامانه استخراج اطلاعات خريد‌و‌فروش بوده كه به صورت هوشمند قادر به استخراج اطلاعات مؤدي در حال رسيدگي نيست.
اطلاعات موجود نشان مي‌دهد، تنها حدود 27درصد از بار پرونده‌هاي مالياتي در سامانه يكپارچه مالياتي رسيدگي مي‌شود و اگر تمام پرونده‌ها در اين سامانه بارگذاري شود، تجهيزات جوابگوي اين حجم از اطلاعات نيست، بنابراين با ابهامات فراواني روبه‌رو است.
پيشنهادات ارائه شده بر اخذ سورس كد ابزار فلكس از سوي پيمانكار خارجي توسط مسئولان تأكيد دارد و توصيه شده است اگر تعهدات شركت بول انجام نشد ضمانت‌نامه(سپرده نقدي به مبلغ 2 ميليون و 700 هزار يورو نزد خزانه) ضبط شود. با وجود ابهامات و مشكلات عديده كه در بخش‌هاي مختلف مالياتي گزارش شده است، وزير اقتصاد بايد تصميم بگيرد، چگونه مي‌خواهد پرونده طرح جامع مالياتي را تعيين تكليف كند.
