همسايه خيلي خوبي بود هم خودش و هم خانمش آدم‌هاي خيلي خوبي بودند. توي محله همه به آنها احترام مي‌گذاشتند. معتبر محل بودند و پيش همه عزت و احترام داشتند. قرار بود چند هفته بعد مراسم ازدواج پسرشان را برگزار كنند، اما يك اتفاق، يك اتفاق تلخ، يك اتفاق باور‌نكردني و سخت باعث شد تا يك محله در شوك فرو‌بروند. هيچ كس نمي‌توانست باور كند اما خبر صحت داشت. آقاي فريدوني و همسرش توي تصادف...
شدت تصادفات به گونه‌اي بود كه هر دو نفر در دم جان باخته بودند و حالا عكس قاب گرفته پدر و مادر روي طاقچه اتاق با روبان مشكي بغضي شده كه اين روزها سخت به گلوي بچه‌ها چنگ مي‌اندازد.
كارشناس راهنمايي و رانندگي آقاي فريدوني را مقصر حادثه اعلام كرده است و علت حادثه هم خواب‌آلودگي راننده خودروي سواري يعني آقاي فريدوني اعلام شده است.
برادر آقاي فريدوني در مراسم ختم تعريف مي‌كرد شب قبل از برگشتن برادرم از مسافرت تلفني با آنها صحبت كردم و به او گفتم امشب را استراحت كن فردا صبح راه بيفتيد اما او مي‌گفت شب جاده خلوت‌تر است. بعدش هم راهي نيست، الان راه بيفتيم 5 صبح مي‌رسيم. بعد هم گفته است كه بايد زودتر برگردند، آخر دو سه هفته ديگر مراسم ازدواج پسرش است و بايد «سور و سات» عروسي را فراهم كند. اما انگار تقدير به گونه ديگري رقم خورد و آقاي فريدوني اين همسايه دوست‌داشتني در يك حادثه تلخ همه ما را ترك كرد و رفت. در حالي كه فقط 50كيلومتر ديگر به مقصد داشت اما چشم‌هاي خسته و پلك‌هاي سنگين او ديگر تحمل باز ماندن را نداشت و براي يك لحظه روي هم افتاد و شد آنچه كه نبايد مي‌شد. آقاي فريدوني رفت به همين سادگي و خيلي هم زود اما من هر موقع از كنار منزل اين همسايه دوست‌داشتني كه هنوز پرده‌هاي سياه تسليت بر روي در و ديوار منزل‌شان جا خوش كرده رد مي‌شوم به اين فكر مي‌كنم كه اگر آقاي فريدوني آن شب را استراحت مي‌كرد و صبح زود قبراق و سرحال راه مي‌افتاد شايد الان زنده بود و اين اتفاق تلخ هيچ وقت رخ نمي‌داد.
خواب‌آلودگي، بلاي جان راننده‌ها
اتفاق تلخي كه براي آقاي فريدوني افتاد تنها يك نمونه است. يك نمونه از صدها حادثه تلخي كه هر سال تكرار مي‌شود. متأسفانه به رغم هشدارهاي پليسي و توصيه‌هاي كارشناسان و وقوع صدها حادثه تلخ و دلخراش كه دليلي جز خواب‌آلودگي راننده نداشته است باز هم شاهد هستيم كه برخي از شهروندان با حالتي خواب‌آلود و با چشماني خسته و پلك‌هايي سنگين پشت فرمان نشسته و دل به جاده مي‌زنند. وقوع تصادفات مرگبار و كشته و زخمي شدن هزاران نفر در جاده‌هاي كشور خصوصاً در مواقعي مانند تعطيلات نوروز دل هر انساني را به درد مي‌آورد و هميشه همه آرزو مي‌كنيم كه اي كاش هيچ گاه شاهد وقوع اين گونه تصادفات نباشيم با اين حال متأسفانه عدم توجه به توصيه‌هاي كارشناسان باعث مي‌شود كه شاهد وقوع تصادفات دلخراش در جاده‌ها و محورهاي مواصلاتي كشور در مقاطع و زمان‌هاي مختلف خصوصاً در تعطيلات نوروز يا تعطيلات تابستان باشيم. اين همه درحالي است كه راهنمايي و رانندگي بارها و بارها در اين خصوص هشدارهاي لازم را داده و از طريق رسانه‌ها به خصوص صدا وسيما و با ساخت تيزرها و كليپ‌هاي مرتبط وقوع اين گونه حوادث دلخراش گوشزد شده و توصيه‌هاي ايمني مرتبط با اين موضوع نيز گوشزد شده است.
خواب‌آلودگي، سرعت و سبقت غيرمجاز
بر اساس اعلام نظر پليس و كارشناسان، خواب‌آلودگي دركنار سرعت غيرمجاز و سبقت غيرمجاز سه عامل مهم در وقوع تصادفات مرگبار است به گونه‌اي كه سردار اسكندر مؤمني رئيس سابق پليس راهور كشور نيز در بازديد از طرح نوروزي پليس در تعطيلات نوروز 94 در جمع خبرنگاران، اظهار داشت: خستگي و خواب‌آلودگي، سرعت و سبقت غيرمجاز سه عامل اصلي سوانح رانندگي در نوروز 94 است. وي در اين گفتوگو با بيان اينكه 42 درصد تصادفات اين ايام مربوط به واژگوني خودرو به دليل خستگي و خواب‌آلودگي رانندگان بوده است، افزود: توجه بيشتر به رانندگي نكردن در هنگام خستگي و خواب‌آلودگي، داشتن سرعت مجاز و پرهيز از سبقت‌هاي غيرمجاز 70درصد ميزان سوانح در اين بخش را كاهش مي‌دهد.
به گفته وي، اگر رانندگان تنها 5 كيلومتر از سرعت خود بكاهند تا 15 درصد تصادفات كاهش خواهد يافت.
وي همچنين از رانندگان خواست درصورتي كه مسير استان‌هاي شمالي به ويژه گلستان را براي سفر يا بازگشت از سفر انتخاب مي‌كنند، مراقبت عابرين پياده و موتورسيكلت‌سوارها باشند، زيرا 72 درصد تصادفات در جاده‌هاي اين مناطق به دليل نزديكي شهرها و تراكم بالاي جمعيتي، برخورد با عابران پياده و موتورسواران است.
تصادفات مرگبار در 30 كيلومتري مقصد
نكته تأسف‌بار اينجاست كه اكثر تصادفات جرحي و فوتي ناشي از خواب‌آلودگي راننده در فاصله 30كيلومتري شهرهاي مقصد رخ مي‌دهد و اين موضوع نشان‌دهنده اين است كه فرد براي رسيدن به مقصد تمام تلاش خود را كرده است اما ناگهان و به دليل اينكه استراحت كافي وخواب لازم نداشته است در نزديكي شهرهاي مقصد دچار خستگي شده و به خواب مي‌رود و اتفاق بسيار تلخي براي وي رخ مي‌دهد.
براساس آنچه پليس راهنمايي و رانندگي اعلام كرده 60درصد تصادفات رانندگي در ۳۰ كيلومتري ورودي و خروجي شهرهاي بزرگ رخ مي‌دهد.
آمار سالانه نشان مي‌دهد ۶۰ درصد تصادفات در اين فواصل به علت تراكم وسايل نقليه اعم از موتورسيكلت، خودرو، دوچرخه و عابر پياده رخ مي‌دهد.
اين موضوع در خصوص وسايل حمل و نقل عمومي نگراني‌هاي بيشتري را به دنبال دارد چراكه يك راننده اتوبوس گاه مسئول جان 40 مسافر است كه بايد آنها را به سلامت به مقصد برساند.
اجراي يك طرح خوب
در حالي كه مشغول تهيه اين گزارش و به دنبال اطلاعاتي براي تكميل شدن گزارش بودم متوجه شدم كه يك طرح بسيار خوب و يك پروژه فرهنگي با عنوان «هنگام خواب‌آلودگي رانندگي نكنيم» از سوي كانون اتومبيلراني و جهانگردي درحال اجراست كه هدف اجراي اين طرح كاهش سوانح رانندگي و ترافيكي است. حسين قلي‌زاده، مدير امور بين‌الملل كانون جهانگردي و اتومبيلراني در اين باره با اشاره به اينكه خواب‌آلودگي علت درصد بالايي از سوانح و حوادث رانندگي در ايران است مي‌گويد: بايد به راهكارهايي در خصوص كاهش سوانح رانندگي دست يابيم و اين پروژه، در راستاي تحقق اهداف سازمان ملل متحد، براي اجراي برنامه دهه تلاش براي ايمني راه‌ها و كاهش حوادث ناشي از سوانح جاده‌اي و بنا بر ابلاغ فدراسيون بين‌المللي اتومبيلراني (FIA) از سوي كانون جهانگردي و اتومبيلراني جمهوري اسلامي ايران، طراحي‌شده است.
وي مي‌افزايد: نهادهاي بين‌المللي از ما خواسته‌اند تا راهكارهايي براي كاهش سوانح ترافيكي ارائه دهيم.
وي با ارائه جزئيات بيشتر درباره پروژه ياد شده، ادامه مي‌دهد: اين طرح در حدود 40 هزار راننده را پوشش مي‌دهد كه در فاز اول، آموزش رانندگان اتوبوس‌هاي بين شهري مسير تهران- مشهد را در برنامه كاري خود دارد كه در اين مرحله، رانندگان پس از طي دوره‌هاي آموزشي كانون و دريافت گواهينامه معتبر، مجاز به رانندگي در جاده خواهند بود و بر اساس هماهنگي‌هاي صورت گرفته با راهداري در صدد هستيم تا از رانندگي افرادي كه اين گواهينامه را دريافت نكرده‌اند جلوگيري شود چراكه يك راننده اتوبوس مسئول جان ده‌ها مسافر در جاده است.
18 هزار كشته تصادفات جاده‌اي
در هر حال آنچه مسلم است اين كه شمار قربانيان تصادفات جرحي و فوتي بر اثر خواب‌آلودگي راننده بسيار زياد است به گونه‌اي كه بر اساس آماري كه آبان ماه سال گذشته اعلام شد سالانه شاهد 18 هزار كشته و 310 هزار مجروح بر اثر حوادث جاده‌اي هستيم.
همچنين آمارها مي‌گويد هر دو ساعت سه نفر از هموطنان‌مان در تصادفات جاده‌اي جان خود را از دست مي‌دهند كه اين موضوع بسيار نگران‌كننده است. افزون بر اين ميزان مجروحين و مصدومان حوادث رانندگي و نيز خسارت‌هاي مالي و افزايش پرونده‌هاي ارجاعي به دستگاه قضايي و... را مي‌توان از ديگر آثار و نتايج ناخوشايند تصادفات جاده‌اي ذكر كرد.
رانندگي و سبك زندگي
اين همه درحالي است كه موضوع اصلاح سبك زندگي يكي از موضوعاتي است كه همواره در سال‌هاي اخير از سوي كارشناسان، مسئولان، رسانه‌ها، انديشمندان، اساتيد دانشگاه، محققان، پژوهشگران و نخبگان اجتماعي گوشزد مي‌شود. موضوعي كه حتي مورد تأكيد مقام معظم رهبري نيز قرار دارد و ايشان در سخنراني معروف خود در جمع مردم استان خراسان شمالي با طرح 20 سؤال مهم با موضوع و محور سبك زندگي ايراني – اسلامي به موضوع رانندگي اشاره مي‌كنند و در يكي از سؤالات خود مطرح مي‌كنند «چرا در فرهنگ رانندگي انضباط لازم رعايت نمي‌شود»؟ اين موضوع نشان مي‌دهد كه نحوه رانندگي ارتباط مستقيمي با سبك زندگي دارد و اصلاح رانندگي مي‌تواند موجب اصلاح سبك زندگي شود و در صورت اصلاح شيوه و سبك رانندگي مي‌توان شاهد كاهش سوانح رانندگي و در پي آن تلفات و خسارت‌هاي مالي و جاني باشيم. بنابر اين كاملاً مشخص است كه شيوه و سبك رانندگي مي‌تواند ارتباط مستقيمي با سبك زندگي داشته باشد و هر چه قدر تلاش‌ها در خصوص اصلاح رفتار ترافيكي بيشتر شود و فرهنگ‌سازي در اين حوزه گسترش يابد به طور حتم شاهد كاهش تصادفات و تخلفات رانندگي و نيز بهبود سبك زندگي در جامعه خواهيم بود.
روش‌هايي براي رانندگي مناسب
حال كه به اين قسمت از گزارش رسيديم بهتر است نگاهي به توصيه‌هاي كارشناسان در خصوص راهكارهاي كاهش تصادفات راهنمايي و رانندگي خصوصاً هنگام خواب‌آلودگي نيز بيندازيم. توصيه‌هايي كه يكي از خبرگزاري‌ها آن را منتشر كرده و از رانندگان خواسته تا هنگام خواب‌آلودگي رانندگي نكنند، چراكه رانندگي در شب هم اصول و قوانين خود را دارد كه بي‌توجهي به آنها مي‌تواند حوادث جبران‌ناپذيري را رقم بزند بر اين اساس به رانندگان توصيه مي‌شود شب قبل از مسافرت به مقدار كافي و خوب استراحت كنند. در مسافرت‌هاي طولاني حتماً در فواصل رانندگي دوساعته مدتي را در مكان مناسبي توقف كرده، حدود 20 تا 30 دقيقه استراحت كنند. قبل از شروع رانندگي از غذاهاي كم‌حجم و سبك استفاده كرده و از مصرف غذاهاي حجيم، چرب، ماست و دوغ اجتناب كنند. سعي كنند در طول شبانه‌روز هيچ‌گاه بيش از حداكثر زمان مجاز (هشت تا 10 ساعت) رانندگي نكنند. رانندگان بايد توجه داشته باشند كه مصرف بسياري از داروها از جمله آرامبخش‌ها، ضدحساسيت‌ها و تركيبات كدئين‌دار موجب خواب‌آلودگي مي‌شود، لذا در صورت مصرف اين داروها از رانندگي بپرهيزند. در صورت ابتلا به بيماري‌هاي جسمي يا رواني حتماً براي رانندگي از پزشك معالج خود اجازه بگيرند. واضح‌ترين علت خستگي، كمبود خواب است. اگر شب قبل از رانندگي هفت يا هشت ساعت نخوابيده باشند، دچار خستگي مي‌شوند. رانندگان در صورت امكان تنها رانندگي نكنند. همراهان به‌عنوان يك هم‌صحبت مي‌توانند راننده را هوشيار نگه دارند. از رانندگي‌هاي طولاني در شب خودداري كنند. چشم‌زدگي نورهاي بيرون و داخل ماشين خطر خواب‌آلودگي را افزايش مي‌دهد. محيط داخل خودرو را طوري تنظيم كنند كه به هوشياري و بيدار ماندن كمك كند. در تابستان با پايين آوردن شيشه‌ها يا استفاده از كولر و در زمستان با ايجاد گرماي متعادل هواي داخل خودرو را تازه نگه دارند. صداي راديو را بالا ببرند و گاه موج راديو را عوض كنند، اما از گوش دادن به موسيقي‌هاي ملايم و خواب‌آور خودداري كنند. رانندگان بايد همچنين به وضعيت نشستن خود توجه كنند. با سر بالا و شانه‌هاي رو به عقب رانندگي كنند. به پشتي صندلي تكيه بدهند. پاها نبايد كامل كشيده شود و توصيه مي‌شود حدود 45 درجه جاي حركت داشته باشد. رانندگان بايد به اندازه كافي استراحت كنند. دست‌كم هر دو ساعت يك استراحت كوتاه داشته باشند. پمپ بنزين، رستوران و استراحتگاه‌هاي بين راه، مكان‌هاي مناسبي براي استراحت‌هاي كوتاه هستند. از ماشين خارج شوند، كمي قدم بزنند و چند حركت كششي انجام دهند. براي ميان وعده‌ها نيز توقف داشته باشند. ساندويچ و ميوه ميان وعده‌اي مناسب براي رانندگي است. از خوردن غذاهاي چرب و سنگين خودداري كنند. مصرف زياد شكلات نيز قندخون را به مدت كوتاهي بالا مي‌برد اما پس از آن ايجاد خستگي مي‌كند.
اگر تمامي اين توصيه‌ها تأثيري نداشت و علايم خطرناك خستگي در شما ظاهر شد، فقط يك راه حل وجود دارد: «خواب». يك محل استراحت مناسب پيدا كنيد. حتي يك چرت 20 دقيقه‌اي شما را سرحال مي‌كند تا به يك مكان مناسب براي استراحت برسيد. اين كار يك اقدام اورژانسي است و نبايد از آن به عنوان يك روش معمول در رانندگي استفاده كرد.
