جوان آنلاین: یشرفت فناوری استراتژیک و کلیدی هوافضای کشور، ایران را در صدر معدود کشورهای پیشرو در این حوزه قرار داده است. ایران با قرار گرفتن در جمع ۱۰کشور برتر دارای فناوری فضایی، توانایی بومی طراحی، ساخت، پرتاب و بهرهبرداری از ماهواره را داراست. این دستاورد، ایران را در زمره معدود کشورهایی قرار داده است که به طور کامل از چرخه فناوری فضایی برخوردارند.
حضور ماهوارههای ملی در مدار، توانایی ارتباطات مستقل و پایش دقیق را برای کشور به ارمغان میآورد. این دستاورد نهتنها امنیت اطلاعاتی را بهطور چشمگیری ارتقا میدهد، بلکه امکان ردیابی و نظارت بر محیط منطقهای با بالاترین دقت را نیز برای ایران فراهم میسازد.
این فناوری کلیدی میتواند به تقویت تواناییهای فنی ملی، تضمین استقلال و در نهایت تقویت مؤلفههای قدرت کشور منجر شود، از این رو نگرانیها و تکاپوهای جدی برای کشورهای غربی برانگیخته و آنها را وادار به اعمال محدودیتهای متعدد برای جلوگیری از پیشرفت کشور کرده است.
از سوی دیگر، رشد روزافزون علوم فضایی و ضریب آن در تأمین و حفاظت اطلاعات راهبردی، تقویت امنیت ملی و رفع تهدیدات خارجی سبب شده است این حوزه نقش تعیینکنندهای در جنگهای آینده داشته باشد، از این رو ایران با بومیسازی فناوری فضایی میتواند موقعیت و ثبات سیاسی خود را در عرصه جنگهای آینده حفظ و با حفظ بازدارندگی، امنیت خود را تضمین کند.
علاوه بر آن، توسعه صنعت فضایی به دلیل رکن راهبردیاش میتواند به نقشآفرینی فزاینده ایران به رغم تلاشهای امریکا برای انزوای کشور منجر شود. بر همین اساس، رونمایی متوالی از دستاوردهای صنعت فضایی بازتابی از پیشرفت و به تعبیر بهتر پیروزی کشور بر تمام فشارها و محدودیتها در چارچوب جنگهای اقتصادی، سیاسی و میدانی است.
در همین راستا، پرتاب سه ماهواره ایرانی «ظفر۲»، «پایا» و نسخه ارتقایافته «کوثر» با استفاده از پرتابگر سایوز و آغاز مأموریت تصویربرداری زیر پنج متر ماهواره ایرانی «طلوع۳»، از یک جهش دیگر در این صنعت راهبردی خبر میدهند؛ ماهوارههایی که قرار است نقش مهمی در تقویت توان سنجشازدور، مدیریت منابع و توسعه خدمات فضایی کشور ایفا کنند. ماهواره «ظفر۲» نسخه ارتقایافته ماهواره «ظفر»، با اتکا بر توان علمی و مهندسی دانشگاههای کشور طراحی و ساخته شده است. این ماهواره به تجهیزات تصویربرداری پیشرفته و سامانههای مخابراتی روزآمد مجهز است و مأموریت اصلی آن شامل پایش زمین، گردآوری دادههای محیط زیستی و تقویت قابلیتهای بومی در تصویربرداری فضایی میشود.
ماهواره «پایا» با نقش سنجشی خود، ابزاری حیاتی در پایش منابع طبیعی، توسعه کشاورزی هوشمند، مدیریت بحران و پایش بلایای طبیعی خواهد بود. دادههای این ماهواره میتواند در اختیار دستگاههای اجرایی، مراکز تخصصی و شرکتهای دانشبنیان قرار گیرد تا به تصمیمسازی دقیقتر در حوزه مدیریت سرزمین یاری رساند.
محرم غیاثوند، مدیر پروژه «طلوع ۳» یا همان پایا در مورد دستیابی ایران به تصویربرداری نزدیک چنین توضیح داد: «ماهواره طلوع۳ مجهز به دو سنجنده تصویربرداری است که قادر به ثبت تصاویر در دو طیف سیاه و سفید و رنگی هستند و قدرت تفکیک آنها پنج متر است. با استفاده از الگوریتمهای هوش مصنوعی، دقت تصاویر به سه متر میرسد و این برای اولین بار است که ایران به دقت زیر پنج متر در مدار پایین زمین دست پیدا میکند.»
هدف مأموریت ماهواره «کوثر» کشاورزی دقیق است. این مأموریت با استفاده از تصاویر ماهوارهای، تحلیل سلامت گیاهان و سایر ارزیابیهای ضروری در مزارع را ممکن میسازد، همچنین این ماهوارهها با بهرهگیری از فناوری اینترنت اشیا، به هوشمندسازی فرایندهای کشاورزی کمک میکنند، بهویژه در مناطق دورافتادهای که به دلیل فاصله از شبکههای زمینی، از پوشش ارتباطی مناسبی برخوردار نیستند.
دکتر حسین شهرابی، مدیر پروژههای ماهواره کوثر ضمن خبر از آغاز پویش «پیام امید ما از فضا» در قالب وجود انتقال پیام مردم از فضا به زمین گفت: «این پویش با هدف افزایش مشارکت عمومی در فعالیتهای فضایی و ایجاد تجربهای منحصربهفرد برای علاقهمندان این حوزه طراحی و اجرا شده است.
در چارچوب این پویش، ماهواره کوثر پس از استقرار موفق در مدار عملیاتی، امکان دریافت و پخش پیامهای ثبتشده کاربران را فراهم میکند و به بستری برای انتقال پیامهای مردمی از فضا به زمین تبدیل میشود.»
غرب عاجزتر از دیروز
امریکا برای جلوگیری از پیشرفت کشور در صنایع و فناوریهای کلیدی و استراتژیک، چون صنعت هستهای، موشکی و علوم نانو، بیوتکنولوژی، هوافضا و سلولهای بنیادی اقدامات محدودکننده بسیاری انجام داده است، اما رونمایی تصاعدی از دستاوردها و سازههای فضایی که همپای دانش فضایی برخی کشورهای غربی است، این گزاره را تأیید میکند که فشارهای غرب علیه ایران ناکارآمد بوده است.
با وجود همه این فشارها، ایران در حوزه صنعت فضایی قادر به دستیابی و خودکفایی در بخشهای مهم و کاربردی شده تا جایی که در زمره بهترینهای جهان قرار گرفته است. طبق اعلام کارشناسان داخلی، ایران در زمینه فناوری موتورهای سوخت جامد و نازل متحرک پیشرفته جزو معدود کشورهای صاحبفناوری است. با توجه به این دانش پیچیده که هیچ کشوری آن را در اختیار ایران قرار نمیدهد، ایران در رتبه پنجم جهانی و با احتساب نازل متحرک پیشرفته، رتبه چهارم جهانی قرار دارد.
بسیاری از تحلیلگران امریکایی معتقدند اعمال محدودیتهای امریکا که از سوی ترامپ و دولتهای پیش از آن به سیاست فشار حداکثری رسید، هیچ اثرگذاریای بر پیشرفت و سیاستهای ایران نداشته است.
اخیراً یک اندیشکده ایتالیایی در مقالهای به برنامه ایران در صنعت هوافضا پرداخت و نوشت: «ایران میتواند برنامه فضاییاش را به یک دستاورد ملی با هزینه مقرونبهصرفه تبدیل کند که توانایی رقابت در بازار جهانی را داشته باشد.» این اندیشکده با اشاره به گذر ایران از تحریمها و انزوا به خودکفایی ایران اذعان کرد: «برنامه فضایی ایران اکنون همه چیز را دربر میگیرد؛ از تولید ماهواره و توسعه پرتابگر گرفته تا بهرهبرداری از پایگاههای پرتاب و ایستگاههای زمینی رهگیری و دریافت داده و همزمان نیز زیرساختهای پرتاب نیز در حال گسترش است.»
به گفته اندیشکده امریکن اینترپرایز، برنامه فضایی ایران هم موجب افتخار ملی و هم ابزاری راهبردی با ابعاد سیاسی، امنیتی و احتمالی اقتصادی تلقی میشود و میتواند در آینده به منبع سودآوری برای ایران تبدیل شود. ایران ممکن است با ارائه خدمات پرتاب به کشورهایی که تمایلی به همکاری با قدرتهای فضایی سنتی (غرب، روسیه، چین) ندارند، در این بازار نقشآفرینی کند و رقیب آنها به شمار آید.
به دلیل نقش فزاینده فناوری فضایی در تقویت موضع و ارتقای جایگاه کشورها در جهان، بسیاری از تصمیمگیران سیاسی در غرب در تلاش هستند با اتهامات تکراری کارزار جدیدی علیه پیشرفتهای فضایی ایران راهاندازی کنند. آنها میگویند هر پیشرفت در توان پرتاب فضایی ایران، فاصله فناورانه تا دستیابی به موشک بالستیک قارهپیما را کاهش میدهد، به همین دلیل نگرانیهای مداوم اشاعه هستهای را دامن میزند، از این رو باید ذیل قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل زیر ذرهبین قرار گیرد؛ اقدامی که البته در یک فرایند تکراری مشابه صنعت موشکی یا هستهای قرار میگیرد و در آینده دوباره مقامات امریکایی را وادار به اعتراف مجدد در مورد ناکارآمدی سیاستهایشان میکند.
