جوان آنلاین: دارویی که بنا بود «قاتق نان» باشد، حالا به «قاتل جان» بیماران تبدیل شدهاست! ماجرای گرانیهای سرسام آور، حالا به دارو و درمان رسیده و آنچنان بر جان بیماران چنگ انداخته که هزینههای یک سرماخوردگی ساده هم میتواند بخش قابلتوجهی از حقوق ناچیز یک کارگر را به خود اختصاص دهد. در این میان وضع برای بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن و کسانی که ناگزیر از مصرف مادامالعمر برخی داروها هستند، سختتر هم شده به گونهای که با نگاهی به جدول افزایش قیمت داروها میتوان دریافت قیمت برخی اقلام دارویی تا ۲۷۰ درصد رشد داشتهاست. داروهای موجود در این فهرست دارویی، داروهای معمولی هستند که خیلی وقتها برای بیماریهای سادهای همچون سرماخوردگی و آنفلوآنزا استفاده میکنیم! از همه مهمتر اینکه با وجود رشد متناوب و بدون توقف قیمت دارو، پوشش بیمهای این داروها هیچ تغییری نمیکند تا بازنده ماراتن گرانیها بیمارانی باشند که هر روز بیشتر از دیروز تحت فشارهای اقتصادی ناگزیرند دارو و درمان را به تأخیر بیندازند یا روز به روز سبد زندگیشان کوچکتر شود تا بتوانند از پس هزینههای دارو و درمان بربیایند.
گرانیهای لحظه به لحظه دیگر برایمان به عادت تبدیل شده و انتظارات تورمیمان به گونهای شکل گرفته که با هر بار مراجعه به بازار خودمان را برای خرید مایحتاج زندگی به قیمتی بالاتر از روز قبل آماده کردهایم، اما ماجرای دارو و درمان فرق میکند. اینجا گاهی وقتها پای مرگ و زندگی در میان است و حتی در شرایط اقتصادی روبهراهتر هم، همیشه درصدی از افراد بهواسطه هزینههای کمرشکن سلامت به زیر خط فقر سقوط میکردند. حالا، اما خط فقر دایرهاش آنقدر گستردهشده که خیلیهایمان به سختی میتوانیم از این دایره سر بیرون بیاوریم. در این میان، اما اوضاع برای آنهایی که گرفتار دارو و درمان هستند، سختتر است، به خصوص اینکه تورم در حوزه سلامت و دارو به شکلی افسارگسیخته روی سلامتی بیماران تاخت و تاز میکند.
ریشههای گرانیهای شدید دارو
«به دلیل تغییر ارز ترجیحی به نیمایی قیمت این داروها افزایش پیدا کردهاست.» این را فردوس نصیریزاده، مدیرعامل یکی از شرکتهای دارویی میگوید. به گفته وی برخی از اقلام دارویی بنا به سیاستهای ارزی که بانک مرکزی و متعاقباً سازمان غذا و دارو در پیش گرفتهاند، دیگر ارز مرجع دریافت نمیکنند و ارز مرجع آنها به ارز نیمایی تبدیل شدهاست، بنابراین این اقلام مشمول افزایش قیمت میشوند و بیماران ناچار به مصرف آنها هستند. این موضوع جزو سیاستهای سازمان بودهاست و کماکان ارز مرجع به مواردی اختصاص مییابد که یا نیاز به مصرف طولانیمدت ندارند یا داروهایی هستند که افزایش قیمت آنها به حدی خواهد بود که لازم است تحت پوشش بیمه قرار بگیرند.
افزایش قیمت دارو فرآیندی پایدار و همیشگی!
بر اساس مصوبه هیئت وزیران، در صورت افزایش نرخ کالاهای سلامت به دلیل حذف ارز ترجیحی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است مابهالتفاوت نرخ جدید با مبلغ پایه ۲۸هزارو۵۰۰ تومان را به حساب سازمان برنامه و بودجه کشور واریز کند. سازمان برنامه و بودجه نیز حداکثر تا پانزدهم ماه بعد، با اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نسبت به تخصیص اعتبار به ذینفعان اقدام خواهد کرد. این تصمیم در راستای حفظ قدرت خرید خانوارها و تأمین مالی کالاهای اساسی حوزه سلامت اتخاذ شدهاست. دولت در این مصوبه مشخص نکرده این مبلغ به شرکتهای دارویی میرسد یا مردم استفادهکننده از داروهایی که ارز ترجیحی آن حذف میشود. با تمام اینها مهدی پیر صالحی، رئیس سازمان غذا و دارو معتقد است مجموع افزایش قیمت دارو در کشور کمتر از نرخ تورم عمومی کشور بودهاست! وی درباره رشد قیمتهای دارویی اینگونه توضیح میدهد: «افزایش و اصلاح قیمت دارو یک اقدام مقطعی نیست، بلکه یک فرایند پایدار و همیشگی است و متناسب با افزایش قیمتهایی که در نهادههای دارویی اتفاق میافتد، اصلاح قیمت دارو نیز انجام میشود.»
به گفته وی هر زمان که هزینههای یک دارو افزایش پیدا کند، پیش از آن با بیمهها هماهنگ شده و تحت پوشش بیمه قرار میگیرد. پیرصالحی درباره تدابیر صورت گرفته برای اینکه بار افزایش قیمت دارو مردم را از پا در نیاورد، میگوید: «مبلغ ۸۵ همت برای جبران مابهالتفاوت دارو و تجهیزات پزشکی در نظر گرفتهشده که تاکنون حدود ۵۰ همت آن پرداخت شدهاست. مابقی نیز انشاءالله تا پایان سال پرداخت خواهد شد.»
تورم عمومی قیمت دارو را بالا برده
محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره دلایل روند افزایشی قیمتها در بازار دارویی کشور افزایش قیمت داروها را به دلیل شرایط تورمی و رشد نرخ ارز میداند و معتقد است: «اصلاح قیمت دارو و تجهیزات پزشکی یک ضرورت است تا تولیدکنندگان بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند و نیاز دارویی مردم بهطور پایدار تأمین شود. اگر این اصلاح انجام نمیشد، بسیاری از صنایع دارویی کشور امروز امکان ادامه فعالیت نداشتند، بنابراین افزایش قیمتها نه یک انتخاب، بلکه شرط تداوم تولید و جلوگیری از کمبود دارو است.» وی درباره چرایی رشد چند باره قیمتها در چند ماه گذشته هم اینگونه توضیح میدهد: «تغییر چندباره قیمتها نتیجه نوسانات شدید اقتصادی و ارزی است که تولیدکنندگان را تحت فشار قرار دادهاست. در صورت عدم اصلاح قیمت در مقاطع مختلف، صنایع دارویی دچار بحران میشدند. این تغییرات بهطور مستقیم بر بیمهها اثر گذاشته و باعث تأخیر در پوشش هزینهها شده، اما هدف اصلی این اصلاحات حفظ جریان تولید و تأمین دارو برای مردم بودهاست.» از نگاه سخنگوی سازمان غذا و دارو در شرایط تورمی و تحریمهای ارزی، وعده ثبات کامل قیمتها امکانپذیر نیست. در صورت پرداخت بهموقع مطالبات، تأمین ارز و اجرای درست قراردادها، زنجیره تأمین بهطور طبیعی ذخایر و ثبات نسبی ایجاد خواهد کرد، بنابراین ثبات قیمتها وابسته به همکاری دولت، مجلس و سایر ارکان تصمیمگیر است و تنها در صورت تحقق این شرایط میتوان انتظار داشت افزایش قیمتها در بازههای مشخص انجام شود.
هشدار درباره کاهش ذخایر استراتژیک دارو
ریشههای این ماجرا، اما انگار عمیقتر از این حرفهاست. همچنانکه اواسط آذر امسال سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیئتمدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران از بدهی عجیب زنجیره تأمین دارو خبر داده و گفته بود: «شرکتهای پخش دارو تا پایان آبان ۱۵۷ هزار میلیارد تومان از مجموع بازار دارویی کشور طلب دارند که اگر تأمین نشود، مشکلاتی به ویژه در سه ماه پایان سال رقم خواهد زد.» همان زمان هم شهرام کلانتری، رئیس انجمن داروسازان ایران هشدار داد که با وجود تلاشهای سازمان غذا و دارو، قفسهها و انبار داروخانهها در ماههای اخیر لاغرتر شده و در حال از دست دادن ذخایر استراتژیک موجود هستیم.
صنعت دارو در آستانه فروپاشی
انگار بحران در صنعت داروسازی کشورمان جدیتر از این حرفهاست. همچنانکه همایون سامهیحنجفآبادی رئیس کمیته داروی کمیسیون بهداشت مجلس معتقد است تحریم، تورم و فشار ارزی، صنعت دارو را در آستانه فروپاشی قرار دادهاست. به گفته وی متأسفانه وضعیت حوزه دارو روزبهروز در حال بدتر شدن است و شرایط موجود نشان میدهد، اگر تصمیمات اساسی و پیشنگرانه اتخاذ نشود، با بحرانهای جدیتری مواجه خواهیم شد. سامه یح تصریح میکند: «واقعیت این است که باید سالها پیش برای چنین روزهایی برنامهریزی میکردیم و متأسفانه رویکرد غالب در کشور، واکنشی بودهاست به این معنا که معمولاً زمانی به فکر حل مشکل میافتیم که بحران شکل گرفته در حالی که امکان پیشبینی شرایط و تقویت زیرساختهای دارویی کشور از گذشته وجود داشتهاست.»
