کاهش ۲۲درصدی سرقت در هشت ماهه امسال در تهران، تنها یک عدد خشک در گزارشهای اداری نیست؛ نشانهای است از اینکه مجموعهای از اقدامات هماهنگ، اجتماعی و انتظامی میتواند واقعاً امنیت شهری را بهبود بخشد. تهران با همه پیچیدگیهای جمعیتی و وسعت جغرافیاییاش، امروز نمونهای روشن از پیوند پیشگیری اجتماعی و مداخله انتظامی است، پیوندی که در عمل نتیجه داده است. یکی از اصلیترین دلایل کاهش سرقت، حضور مرتب پلیس در محلات، پاکسازی مناطق جرمخیز و تداوم طرحهای پیشگیرانه در خیابانها، پارکها و مراکز تجمع بوده است. افزایش گشتهای روزانه و استفاده از نیروهای واکنشسریع در نقاط حساس، سرعت عمل پلیس در شناسایی و مقابله با مجرمان را بالا برده است.
کاهش سرقت تنها با مهار سارقان ممکن نیست؛ چرخه سرقت زمانی میشکند که مالخرها نیز تحت نظارت قرار گیرند. برخورد با انبارهای خرید و فروش اموال مسروقه، انهدام چند شبکه حرفهای و شناسایی مخفیگاههای تردد مجرمان، نقش مهمی در افت آمار داشته است. استفاده از نیروهای ویژه در نقاط پرخطر، برگزاری جلسات آموزشی منظم درباره شیوههای جدید سرقت و رعایت اصول حرفهای در کنترل مجرمان سابقهدار، از دیگر میخهای محکم این ساختار پیشگیرانه است. این آموزشها باعث شده پلیس با رفتار و ترفندهای تازه سارقان چند قدم جلوتر بایستد.
باید در نظر داشت هیچ طرح امنیتی بدون حضور مردم کامل نمیشود. افزایش همکاری شهروندان با پلیس، گزارشدهی سریع و توجه به هشدارهای امنیتی در فضاهای حقیقی و مجازی، حلقه مهمی از این زنجیره بوده است.
از سوی دیگر، آموزش عمومی- بهویژه در مدارس و شبکههای اجتماعی- به ارتقای مسئولیت فردی و حساسیت اجتماعی کمک کرده است.
صنوف با نصب دوربینهای مداربسته و مشورت با کارشناسان انتظامی، سهم قابلتوجهی در ایمنسازی محیطهای کسبوکار داشتهاند. در کنار آن، کدگذاری قطعات خودرو و افزایش امنیت فنی وسایل نقلیه، یکی از مهمترین دلایل کاهش سرقتهای مرتبط با خودرو به شمار میرود. از موضوعات دیگر که در کاهش آمار سرقت مؤثر بوده، سامانههای نظارت تصویری در ورودیهای شهر، نقاط پرتردد و مناطق حاشیهای است که پلیس را در رصد رفتوآمدهای مشکوک توانمند کرده است. هرچند برخی مناطق هنوز نیازمند تجهیز فوری هستند، اما همین میزان توسعه نیز تأثیر محسوسی در پیشگیری داشته است.
سرقت، صرفاً یک مسئله انتظامی نیست؛ ریشهها و پیامدهای اجتماعی دارد. از اینرو، جلسات منظم میان نهادهای فرهنگی، آموزشی، رسانهها و شوراهای محلی، برای تولید محتوای آگاهیبخش و تقویت فرهنگ پیشگیری، بخشی از این روند تأثیرگذار بوده است. از تولید کلیپهای آموزشی گرفته تا برنامههای رسانهای با موضوع خودحفاظتی، همه در تغییر رفتار جمعی نقش داشتهاند. ارتقای روشنایی معابر، جمعآوری معتادان متجاهر، کنترل ترددهای غیرقانونی و همچنین تأکید بر ایجاد فرصتهای شغلی برای جوانان، مؤلفههایی هستند که با کاهش زمینههای جرمخیزی همراه شدهاند.
کاهش چشمگیر سرقت در تهران حاصل یک اقدام واحد نیست؛ نتیجه یک منظومه هماهنگ است. پلیس، دستگاههای اجرایی، رسانهها، اصناف، مدارس و مهمتر از همه شهروندان، هر یک نقشی در این روند ایفا کردهاند. امنیت پایدار زمانی بهدست میآید که فرهنگ پیشگیری در جامعه نهادینه شود؛ وقتی مردم، نهادها و نیروهای انتظامی کنار هم بایستند، حتی در شهری با ابعاد تهران نیز میتوان منحنی جرم را به عقب راند.
