جوان آنلاین: بر خلاف ادعای وزارت بهداشت در خصوص کمبود بودجه و زیرساخت برای افزایش ظرفیت پذیرش آموزش پزشکی و به‌رغم تلاش این وزارتخانه برای توقف افزایش ظرفیت‌ها و فراتر از آن حرکت روی دنده معکوس و کاهشی کردن ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی از سال آینده، طبق مدارک رسمی حالا سؤال اینجاست که با توقف افزایش ظرفیت‌ها و حتی کاهشی‌شدن آن قرار است این بودجه اضافی در کجا هزینه شود؟ اصلاً چرا مسئولان وزارت بهداشت اعم از وزیر و معاونت آموزشی وی به رغم افزایش هفت برابری بودجه آموزش پزشکی مدعی شده‌اند برای افزایش ظرفیت‌ها یک ریال هم دریافت نکرده‌اند؟ از همه مهم‌تر اینکه با توقف روند افزایش تربیت پزشک و حتی کاهشی شدن آن قرار است چه بلایی سر سلامت کشورمان بیاید؟ آن هم جامعه‌ای که رو به سالمندی گذاشته و روز به روز نیازش به مراقب از سلامت و حضور و نقش‌آفرینی پزشکان بیشتر می‌شود.
در حالی که تصور می‌کردیم با نشستن یک پزشک بر کرسی ریاست جمهوری و با درک بهتر از شرایط سلامت کشور اوضاع بهداشت و درمان بهتر شود تا اینجای کار روی دنده معکوس حرکت کرده‌ایم! نمونه‌اش همین ماجرای افزایش ظرفیت‌های پذیرش آموزش پزشکی که با روی کار آمدن دولت چهاردهم عملاً نسخه‌اش پیچیده شد!
طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار بود برای جبران کمبود پزشک در کشور، تا سال ۱۴۰۵ هر سال حداقل ۲۰ درصد ظرفیت پذیرش پزشکی کشورمان افزایش یابد حالا نه فقط این مسیر متوقف شده بلکه آنطور که وزیر بهداشت می‌گوید قرار است در مسیر معکوس حرکت کنیم و ظرفیت پذیرش رشته پزشکی نه فقط افزایش پیدا نکند، بلکه کاهشی شود!
حرکت روی دنده معکوس!
محمد رضا ظفرقندی، وزیر بهداشت با تأکید بر اینکه امسال آخرین سال اجرای مصوبه افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی بود، می‌گوید: «باید سراغ کاهش ظرفیت پذیرش دانشجویان برویم.»
از نگاه وی وزارت بهداشت باید دو اقدام را در زمینه ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی داشته‌باشد؛ اول اینکه مسیر پذیرش دانشجویان کاهشی شود؛ دوم اینکه اعتبارات این حوزه افزایش یابد.
اما آیا واقعاً مانع افزایش ظرفیت‌های پزشکی، بحث اعتبارات و زیر ساخت‌هاست؟ یا افزایش ظرفیت‌ها می‌تواند منافع برخی از گروه‌ها و جریان‌ها را به هم بزند و تهدید کند؟
ادعای عدم‌تحقق بودجه آموزشی
فروردین ماه امسال بود که سید جلیل حسینی معاون آموزشی وزارت بهداشت در نشستی خبری گفت: «افزایش ظرفیت پزشکی از ۸هزار به ۱۶هزار نفر باعث بروز مشکلاتی در دانشگاه‌ها شده‌است و کلاس‌های درس و حتی خوابگاه‌های دانشجویی شلوغ هستند. وزارت بهداشت بودجه ۳۷همت برای این افزایش ظرفیت پزشکی درخواست داده که تا این لحظه محقق نشده‌است.» همین صحبت‌ها چند ماه بعد یعنی مهرماه دوباره از سوی مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت تکرار شد. حمید اکبری، مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت اعلام کرد که هنوز ۷هزار میلیارد تومان از ۳۷هزار میلیارد تومان اعتبار مصوب برای طرح افزایش ظرفیت پزشکی هم تأمین‌نشده و این موضوع نگرانی‌ها را درباره افت کیفیت آموزش و اعتبار بین‌المللی دانشگاه‌های علوم پزشکی افزایش داده‌است.
وی با تأکید بر اینکه قانون مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی پیرامون بحث افزایش ظرفیت پزشکی برای سال جاری، ۱۰۰ درصد اجرا شده، گفت: «هم اکنون دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی با حجم زیاد دانشجو، اما بدون امکانات و زیرساخت‌های کافی مواجهه هستند.»
به گفته وی تأمین امکاناتی از قبیل فضای کلاس، آزمایشگاه، بیمارستان، تخت بیمارستان پزشکی و یونیت دندانپزشکی نیازمند بودجه کلان ۳۷ همتی است، اما از ۳۷ همتی که در این زمینه اعلام شده، هنوز ۷ همت هم تأمین نشده‌است!
همچنین محمدرضا ظفرقندی، وزیربهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم گفته بود که ما ۳۷ همت بودجه برای افزایش ظرفیت پزشکی درخواست کردیم که حتی یک ریال هم پرداخت نشده‌است.
اما شواهد و مدارک ارائه‌شده در قوانین بودجه سنواتی نشان می‌دهد که بودجه بخش آموزش دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت هفت برابر شده‌است!
رشد ۶۰۰ درصدی بودجه آموزش
مجلس از سال ۱۴۰۱ و مبتنی بر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بودجه آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت و درمان کشور را هفت برابر کرده‌است. بر این اساس، بودجه تأمین و تجهیز فضا‌های آموزشی و کمک آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت از ۶۸۶ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به ۵ هزار و ۵۶۳ میلیارد تومان در سال جاری رسیده و طی این چهار سال بیش از ۶۰۰ درصد رشد داشته‌است!
با این اوصاف در می‌یابیم گزینه کمبود منابع و زیرساخت‌ها برای افزایش ظرفیت‌های پزشکی مردود است. همچنانکه رستگار یوسفی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه افزایش ظرفیت پزشکی یک ضرورت ملی بود، می‌افزاید: «ما سال‌ها با کمبود پزشک در بسیاری از مناطق مواجه بودیم، با وجود این مصوبه، متأسفانه وزارت بهداشت و برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی همچنان در برابر اجرای آن مقاومت می‌کنند و استدلالشان این است که بودجه کافی برای افزایش ظرفیت دریافت نکرده‌اند، درحالی‌که اسناد رسمی خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.»
مانع‌تراشی و ادعای خلاف واقع
این نماینده مجلس با اشاره به گزارش‌های ارائه شده از طرف شورای‌عالی انقلاب فرهنگی می‌افزاید: «طبق مدارک رسمی، بودجه آموزشی و کمک‌آموزشی وزارت بهداشت طی چهار سال گذشته، هفت برابر شده‌است، بنابراین اینکه برخی مسئولان می‌گویند افزایش ظرفیت بدون بودجه مصوب بوده، کاملاً غلط است. جداول مربوط به ردیف‌های بودجه‌ای به‌روشنی نشان می‌دهد که افزایش قابل‌توجهی در اعتبارات دانشگاه‌های علوم پزشکی رخ داده‌است.»
به گفته یوسفی سه محور اساسی در این موضوع وجود دارد؛ نخست اینکه افزایش ظرفیت پزشکی مصوبه مجلس است و دستگاه اجرایی موظف به اجرای آن است. دوم اینکه برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی برخلاف قانون، در مسیر اجرای این مصوبه مانع‌تراشی می‌کنند. سوم اینکه ادعای نبود بودجه ادعایی غیرواقعی است، زیرا اعتبارات آموزشی و تجهیزاتی دانشگاه‌ها چندین برابر شده‌است.
عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس با انتقاد از عدم تناسب تعداد پزشک با جمعیت در مناطق مختلف کشور تصریح می‌کند: «در بسیاری از نقاط کشور همچنان نسبت پزشک به بیمار رعایت نشده و مناطق محروم از کمبود جدی پزشک رنج می‌برند. حتی جدول‌هایی که کمیسیون آموزش درباره توزیع نیرو تهیه کرده‌بود، نشان می‌دهد هنوز مشکلات ساختاری در تأمین پزشک برای این مناطق وجود دارد، البته مسئله دوطرفه است. از یک‌سو باید وزارت بهداشت اعتبارات مصوب را به درستی جذب و در مسیر توسعه فضای آموزشی هزینه کند و از سوی دیگر، دولت و مجلس باید نظارت کنند که این اعتبارات دقیقاً در همان حوزه هزینه شود، اما اینکه به‌طور کلی گفته شود بودجه‌ای پرداخت نشده، پذیرفتنی نیست.»
ناترازی در تأمین پزشک
تصمیم دولت برای کاهش ظرفیت پذیرش پزشک آن هم با وجود شرایط کشور و پیری جمعیت تکرار تصمیم اشتباهی است که امروز تاوانش را به شکل کمبود جدی پزشک در کنار توزیع ناعادلانه آن می‌پردازیم!
طی دهه‌های ۷۰ تا ۹۰ ظرفیت پزشکی و دندانپزشکی نه‌تنها توسعه نیافت، بلکه کاهش پیدا کرده و موجب فرصت‌سوزی و تضییع استعدادها، انباشت جمعیت پشت کنکور و همچنین ناترازی در تأمین پزشک در پاسخ به تفاضای مردم شده‌است.
در حال حاضر بخش قابل‌توجهی از شهرستان‌های ما مسئله اختلال در دسترسی به پزشک و دندانپزشک دارند؛ برای مثال بیش از ۲۰۰ شهرستان کشور که جمعیت بالای ۵۰ هزار نفر دارند، حتی یک دندانپزشک ندارند، این در حالی است که سالانه از ۵۰۰ هزار شرکت‌کننده گروه تجربی تنها ۳ درصد در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی قبول می‌شوند.
از سوی دیگر بر اساس نتایج پیش‌بینی‌های جمعیتی درگاه ملی آمار، جمعیت ۶۰ سال و بالاتر در ایران از سال ۱۴۰۰ تا سال ۱۴۳۰، از حدود ۹ میلیون نفر به ۲۶ میلیون نفر یعنی بیش از ۵/۲ برابر خواهد رسید با وجود چنین شرایطی ظرفیت پایین تربیت پزشک و دندانپزشک کشور را در مواجهه با بحران سالمندی در افق میان‌مدت با مشکل روبه‌رو خواهد کرد.
با تمام این تفاسیر معلوم نیست چرا وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی به مسئله افزایش ظرفیت‌های پزشکی نگاه صنفی دارند. البته شاید هم معلوم است! چالش خالی ماندن تا ۹۰ درصدی ظرفیت‌های تخصص و کمبود جدی پزشکان متخصص به خصوص در رشته‌هایی مانند اطفال، اورژانس و بیهوشی هم از نا‌متناسب بودن ورودی و خروجی دانشجوی پزشکی حکایت دارد، چراکه پیش نیاز ورود به دوره دستیاری گذراندن دوره پزشکی عمومی است. پس با کاهش ظرفیت‌های پذیرش دوره عمومی در عمل شانس پر شدن صندلی‌های دوره تخصص هم کمتر و کمتر خواهد شد. دود این تصمیمات صنفی، اما در چشم همه فرو می‌رود.
وزارت بهداشت زبانی جز زبان زور نمی فهمد و باید آموزش پزشکی را از این وزارت گرفت 
