جوان آنلاین: تحقق حرکت به سمت سامانه‌محوری در حوزه معاملات مسکن و فعال بودن سامانه خودنویس در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه باعث شد، مردم هیچ خلاء و مشکلی در ثبت معاملات ملکی خود نداشته باشند زیرا سامانه خودنویس ۲۴ ساعت شبانه‌روز با پشتیبانی برخط و همیشگی، توانست جایگزین تعطیلی مشاورین املاک شود.
یکی از موضوعاتی که همواره در بازار مسکن کشور شاهد آن بودیم، معضلی به نام واسطه‌ها در معاملات ملکی بوده است که بسته به کشش بازار و منطقه معاملاتی ملک، درصدی از مبلغ کل معامله ملکی چه در حوزه اجاره و چه در حوزه خرید و فروش مسکن را از مردم طلب می‌کردند؛ این وضعیت منجر به تحمیل هزینه اضافی دلالان به مردم شده بود و به همین دلیل، مجلس در قانون جهش تولید مسکن مصوب کرد مسیر جایگزینی برای مردم در زمینه حذف واسطه‌ها از بازار مسکن ایجاد شود.
از همین رو نیز ایجاد سامانه خودنویس را می‌توان یکی از مهم‌ترین تحولات ساختاری در بازار مسکن کشور دانست که با هدف اصلی حذف واسطه‌ها، ایجاد شفافیت و کاهش هزینه‌های معاملاتی طراحی و اجرا شده است. این سامانه، ضمن حفظ ساختار قانونی و حقوقی قرارداد‌های ملکی، مردم را قادر می‌سازد تا به طور کاملاً رایگان و بیشترین امنیت حقوقی، به عقد قرارداد‌های خرید، فروش یا اجاره مسکن بپردازند؛ تحولی که می‌تواند آثار بسیار مثبتی در تعدیل قیمت‌ها، کاهش انحصار و مقابله با سوداگری در بازار مسکن داشته باشد.
سامانه خودنویس، بستری دیجیتال و کاملاً رایگان است که با همکاری وزارت راه‌و‌شهرسازی، مرکز توسعه دولت الکترونیک و قوه قضائیه ایجاد شده و هدف آن ارائه خدمت تنظیم قرارداد‌های ملکی بدون دخالت مشاوران املاک است. در این سامانه، افراد حقیقی (اعم از مالکان، مستأجران، خریداران و فروشندگان) می‌توانند بدون نیاز به مراجعه حضوری به بنگاه‌ها، قرارداد خود را بر اساس الگوی استاندارد و حقوقی تنظیم کنند و با درج اطلاعات ملک، طرفین معامله، مبلغ و زمان قرارداد، به صورت آنلاین، قرارداد رسمی و دارای کد رهگیری دریافت کنند.
مزیت کلیدی این سامانه در این است که تمام فرآیند تنظیم و ثبت قرارداد از ابتدا تا انتها، رایگان، غیرحضوری و شفاف انجام می‌شود. مردم نه تنها از پرداخت حق کمیسیون بنگاه‌های املاک و واسطه‌ها معاف می‌شوند، بلکه قرارداد خود را در بستری ثبت می‌کنند که به طور مستقیم به سامانه جامع املاک و اسکان کشور و سایر نهاد‌های نظارتی متصل است و در نتیجه احتمال بروز تخلف، اختلافات آینده یا سوءاستفاده‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین اثرات سامانه خودنویس، حذف انحصار سنتی‌ای است که مشاوران املاک بر بازار مسکن داشته‌اند. بسیاری از قرارداد‌های اجاره یا خرید و فروش در سال‌های گذشته، عملاً فقط از طریق بنگاه‌های املاک قابل انجام بود و مردم مجبور بودند با هزینه‌های بالا، به این واسطه‌ها مراجعه کنند. در بسیاری از شهرها، کارمزد‌هایی که مشاوران املاک مطالبه می‌کردند، نه تنها فراتر از تعرفه‌های مصوب قانونی بود، بلکه در برخی موارد معادل اجاره یک ماه کامل یا درصد چشمگیری از کل مبلغ معامله را تشکیل می‌داد.
سامانه خودنویس با حذف این واسطه‌ها و ارائه امکان عقد قرارداد مستقیم و رایگان بین طرفین، گامی مهم در جهت مردم‌سپاری قرارداد‌های ملکی برداشته است که منجر به تحقق حکمرانی و مشارکت مردم در بخش‌های مختلف بازار مسکن خواهد شد. این اقدام نه تنها هزینه‌های مبادله را کاهش می‌دهد، بلکه باعث ایجاد رقابت سالم در بازار معاملات مسکن نیز می‌شود. دیگر نیازی نیست مردم هزینه اضافی بپردازند تا به امتیاز دریافت کد رهگیری قانونی دست یابند زیرا اکنون این خدمت به صورت رایگان در دسترس همه قرار دارد.
شفافیت در بازار مسکن
سامانه خودنویس همچنین با اتصال مستقیم به سامانه املاک و اسکان، نقشی کلیدی در شفاف‌سازی بازار مسکن ایفا می‌کند. با ثبت تمامی قرارداد‌ها در این سامانه، آمار دقیق معاملات، نرخ‌های واقعی اجاره و خرید، موقعیت مکانی املاک و دیگر شاخص‌های کلیدی اقتصادی به صورت برخط در اختیار نهاد‌های حاکمیتی، پژوهشگران و سیاستگذاران قرار می‌گیرد.
در نبود چنین سامانه‌هایی، بسیاری از معاملات ملکی در کشور به صورت غیررسمی و خارج از چارچوب قانونی انجام می‌گرفت که موجب اختلال در بازار، گسترش سوداگری و دشواری در سیاستگذاری و نظارت بود. اما اکنون، سامانه خودنویس با ایجاد امکان خوداظهاری از سوی مردم، اطلاعات قابل اعتمادی را در اختیار دولت قرار می‌دهد که می‌توان بر اساس آن، سیاست‌هایی نظیر مالیات بر خانه‌های خالی، کنترل اجاره‌بها و حتی توسعه مسکن اجتماعی را به نحو مؤثرتری اجرا کرد. مهم‌ترین نتیجه سامانه خودنویس را در جنگ ۱۲ روزه شاهد بودیم؛ زمانی که رهبر انقلاب اعلام کردند، مردم به زندگی روزمره بپردازند و نیرو‌های نظامی پاسخ رژیم صهیونیستی را خواهد داد. تحقق حرکت به سمت سامانه‌محوری در حوزه معاملات مسکن و فعال بودن سامانه خودنویس در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه باعث شد، مردم هیچ خلاء و مشکلی در ثبت معاملات ملکی خود نداشته باشند زیرا سامانه خودنویس ۲۴ ساعت شبانه‌روز با پشتیبانی برخط و همیشگی، توانست جایگزین تعطیلی مشاورین املاک شود و مردم بدون نیاز به مراجعه به مشاورین املاک یا واسطه‌ها، توانستند معاملات ملکی خود را انجام دهند.
بنابراین سامانه خودنویس یک تحول بزرگ و کلیدی و در راستای احقاق حقوق مردم را در بازار مسکن ایجاد کرده است که بستر لازم برای خوداظهاری مردم و حذف واسطه‌ها در معاملات ملکی را فراهم کرده است که کاملاً رایگان بوده است و در این زمینه مردم می‌توانند بدون هیچ هزینه اضافی‌ای، به اخذ کد رهگیری رایگان از طریق سامانه خودنویس اقدام کنند. ثبت قرارداد رایگان ملکی بدون نیاز به مراجعه به واسطه‌ها و همچنین اعطای قدرت اختیار به مردم در راستای عقد قرارداد‌های حوزه مسکن از مهم‌ترین ویژگی‌های سامانه خودنویس است.
سپهر مهرابی با اشاره به عملکرد مناسب سامانه خودنویس در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه گفت: نکته بسیار مهم و حیاتی، کارکرد بی‌بدیل سامانه خودنویس در شرایط خاص نظیر تعطیلی سراسری کشور، بحران‌های طبیعی یا حتی شرایط جنگی است. در این شرایط که زیرساخت‌های سنتی خدمات حضوری مانند بنگاه‌های املاک، عملاً از کار می‌افتند یا در دسترس نیستند، یک سامانه سراسری، دیجیتال و ۲۴ساعته که مردم بتوانند از طریق آن نیاز‌های حقوقی و معاملاتی خود را رفع کنند از اهمیت حیاتی برخوردار است که این موضوع را در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و تحقق سامانه محوری در حوزه معاملات ملکی با فعال بودن سامانه خودنویس شاهد بودیم.
وی در ادامه افزود: در فصل جابه‌جایی مستأجران که معمولاً هم‌زمان با تابستان و حجم بالای تقاضا برای اجاره است، سامانه خودنویس می‌تواند نقش تنظیم‌گر و تسهیلگر اصلی را ایفا کند. مردم می‌توانند بدون نیاز به مراجعه حضوری، بدون پرداخت کمیسیون و بدون نگرانی از عدم دریافت کد رهگیری، قرارداد خود را تنظیم کرده و امنیت حقوقی کامل داشته باشند. این موضوع در شرایط بحرانی مانند جنگ یا قطعی ارتباطات حضوری نیز به عنوان یک پشتیبان استراتژیک دولت الکترونیک عمل می‌کند. حتی اگر نهاد‌های سنتی از کار بیفتند، زیرساخت دیجیتال سامانه خودنویس به مردم امکان می‌دهد که امور حیاتی و ضروری خود مانند تأمین مسکن، تمدید قرارداد اجاره و ثبت معاملات را به سادگی و امنیت انجام دهند.
مهرابی در ادامه با اشاره به توانمندسازی حقوقی مردم و امنیت قرارداد‌ها با سامانه خودنویس گفت: از منظر حقوقی، یکی از نوآوری‌های بزرگ سامانه خودنویس آن است که برخلاف قرارداد‌های سنتی که در بنگاه‌ها بسته می‌شد و بعضاً فاقد پشتوانه کافی حقوقی بودند، قرارداد‌های ثبت‌شده در این سامانه دارای کد رهگیری یکتا و قابلیت استناد در محاکم قضایی هستند. این یعنی اگر در آینده اختلافی بین طرفین قرارداد پیش آید، هر یک می‌توانند با استناد به قرارداد ثبت‌شده رسمی خود در سامانه از حقوق قانونی خود دفاع کنند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، سامانه خودنویس با آموزش الکترونیک، راهنمایی مرحله‌به‌مرحله و ارائه الگوی قرارداد رسمی، به ارتقای سواد حقوقی مردم کمک کرده است. این یک گام بزرگ در مسیر عدالت دیجیتال است، چراکه پیش از این، تنها افراد مطلع یا با دسترسی به وکلا یا بنگاه‌های معتبر می‌توانستند قرارداد‌های حرفه‌ای تنظیم کنند. ولی اکنون، هر فردی از اقشار مختلف جامعه، حتی در دورترین نقاط کشور، می‌تواند بدون واسطه و با اطمینان حقوقی کامل، قرارداد خود را منعقد کند.
مهرابی در پایان گفت: سامانه خودنویس یک نقطه عطف در مسیر تحقق عدالت اقتصادی، شفافیت و مردم‌سالاری در حوزه مسکن است. این سامانه با حذف واسطه‌ها، کاهش هزینه‌ها، ارتقای شفافیت و فراهم کردن امکان عقد قرارداد‌های قانونی و رایگان، ابزاری مهم برای مردم و دولت در کنترل بازار مسکن، مقابله با فساد و تنظیم صحیح بازار محسوب می‌شود. در شرایط بحرانی یا جنگی نیز سامانه خودنویس نقش حیاتی در تداوم ارائه خدمات خواهد داشت و به عنوان بخشی از زیرساخت دولت الکترونیک، ضامن حفظ آرامش اجتماعی در حوزه مسکن خواهد بود. اگر توسعه، فرهنگ‌سازی و پشتیبانی لازم از آن صورت گیرد، سامانه خودنویس می‌تواند به یکی از پایه‌های اصلی تحول دیجیتال در کشور تبدیل شود.
