جوان آنلاین: جمهوری آذربایجان از متحدان رژیم‌صهیونیستی است، متحدی که حتی بعد از جنگ غزه نیز روابط راهبردی و نزدیکی را با این رژیم دنبال می‌کند. اخیراً سفیر رژیم‌صهیونیستی در آستانه پایان مأموریت خود در باکو به تعریف از روابط باکو – تل‌آویو پرداخت و با تأکید بر روابط دو طرف در دوره بعد از جنگ غزه گفت که جمهوری آذربایجان با وجود فشار‌های خارجی از جمله از سوی ایران و ترکیه برای تضعیف روابط این کشور با اسرائیل نه تنها هیچ اقدامی نکرد، بلکه بر تعهد راهبردی خود به روابط دوجانبه تأکید و ثابت کرد که شرکای قابل اعتماد در مواقع بحران آشکار می‌شوند. جورج دیک بر مبنای همین روند حمایتی تأکید کرد که آذربایجان نقش یک هاب استراتژیک غیرقابل جایگزین را در منطقه برای اسرائیل ایفا می‌کند.
برای تحلیل نقش جمهوری آذربایجان در حمایت از رژیم اشغالگر باید چند نکته را مود نظر قرار داد.
وابستگی متقابل
نکته اول ماهیت روابط رژیم‌صهینیستی و آذربایجان است. از دیدگاه رهبران تل‌آویو به ویژه بعد از تحولات یک دهه اخیر، جمهوری آذربایجان فقط یک کشور دوست یا یک متحد ساده نیست، بلکه برآورد این رژیم از آذربایجان در سطح یک متحد راهبردی است. شاید دلیلی که باعث پایداری این رابطه در طی ۳۰ سال گذشته بوده، نیاز متقابل دو طرف است. کارشناسان معتقدند که رژیم‌صهیونیستی، آذربایجان را به عنوان یک منبع نفت پایدار انرژی و مسیر امن تجارت با سایر کشورهای آسیای مرکزی و منطقه خزر نگریسته و در مقابل آذربایجان نیز سیستم‌های دفاعی و نظامی رژیم اشغالگر را برای تجهیز ارتش خود مناسب دیده است. داده‌های مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) نشان داد که در دوره ۲۰۱۹- ۲۰۱۵، آذربایجان ۶۰درصد از خرید‌های تسلیحاتی خود را از رژیم‌صهیونیستی تأمین کرده است که نقش اصلی را در پیروزی باکو در جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ علیه ارمنستان داشت، با این حال به نظر می‌رسد که بعد از جنگ ابعاد جدیدی از روابط دو طرف بروز پیدا کرده است. جمهوری آذربایجان همچنین اولین کشور با اکثریت مسلمان است که تعریفی از یهودستیزی را در کتب درسی مدارس پذیرفت که با روایت‌های حامی رژیم‌صهیونیستی در موضع بی‌طرفی در درگیری با فلسطینیان همسویی دارد. آذربایجان پس از عملیات طوفان‌الاقصی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ م و جنگ متعاقب آن در غزه به صورت رسمی رژیم اشغالگر را محکوم نکرد. در عین حال این کشور به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که خواستار آتش‌بس فوری بشردوستانه منجر به توقف خصومت‌ها بین طرفین جنگ بود رأی مثبت داد. در همان اکتبر ۲۰۲۳ شرکت سوکار آذربایجان مجوز اکتشاف و توسعه ذخایر جدید گاز طبیعی در مدیترانه شرقی و ۱۰ درصد از سهام میدان گازی تامار را به دست آورد. با اینکه این امتیاز به دلیل آغاز جنگ در غزه متوقف شد، اما وزارت انرژی رژیم‌صهیونیستی و وزارت اقتصاد آذربایجان ضمن انتشار بیانیه مشترکی در آوریل ۲۰۲۵ بر آن تأکید کردند.
تصمیم سوکار برای ادامه فعالیت به عنوان اپراتور این پروژه در بحبوحه جنگ تل‌آویو و غزه به نوعی تأکید مجددی بر تعمیق روابط بین دو طرف ارزیابی می‌شود. این اقدام باکو نشان داد که قصد آذربایجان برای تعمیق جایگاه اقتصادی و ژئوپلتیکی خود در غرب آسیا به همراه تقویت اتحاد راهبردی با رژیم‌صهیونیستی جدی است. به علاوه گسترش حوزه عمل یک شرکت آذری به حوزه مدیترانه، به معنای افزایش قدرت نرم این کشور و گشاش چشم‌انداز صادرات گاز بیشتر به جنوب شرقی اروپا بود. اندیشکده بگین – سادات در گزارشی در این باره نوشته است: «زمان‌بندی تعهد سوکار چیزی بیش از تمایل باکو برای شرکت در پروژه‌های بین‌المللی گاز فراساحلی است و این واقعیت را برجسته می‌کند که اختلافات اخیر بین تل‌آویو و آنکارا تصمیمات اقتصادی آذربایجان را شکل نمی‌دهد و همکاری باکو – تل‌آویو را کاهش نمی‌دهد، چراکه آذربایجان با احترام به اتحاد خود با اسرائیل بدون رهاکردن روابط نزدیک فرهنگی و سیاسی خود با ترکیه، مسیر خود را حفظ کرده است.» از این منظر می‌توان گفت، همکاری انرژی آذربایجان با رژیم‌صهیونیستی که عمدتاً در پروژه‌های صادراتی انجام می‌شود، در فضای بعد از پایان جنگ غزه اهمیت راهبردی خود را نشان خواهند داد.
آذربایجان همچنین در سال ۲۰۲۳ سفارت خود در تل‌آویو را نیز افتتاح کرد. در ماه فوریه ۲۰۲۴ رئیس‌جمهور آذربایجان الهام علی‌اف در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با همتای صهیونیست خود اسحاق هرتزوگ دیدار کرد. در آوریل همان سال از وزرای انرژی دو طرف در دیداری که در دبی داشتند، درباره گسترش روابط دوجانبه با محوریت انرژی تبادل نظر کردند. در ماه دسامبر مایکل توچین و برنی کامینتسکی رهبران لابی آیپک برای نخستین مرتبه به آذربایجان سفر و با الهام علی‌اف دیدار کردند. در ماه دسامبر حکمت حاجی‌اف مشاور ارشد رئیس‌جمهوری آذربایجان با مقامات صهیونیست دیدار کرد. حاجی‌اف بعد از اجرای آتش‌بس بین رژیم‌صهیونیستی و حماس در ژانویه ۲۰۲۵ مجدداً با سفر به تل‌آویو با نتانیاهو نخست‌وزیر این رژیم دیدار کرد. مهم‌ترین زمینه حمایتی آذربایجان از رژیم‌صهیونیستی در جنگ غزه، در زمینه تأمین انرژی مورد نیاز این رژیم بوده است. آذربایجان و اسرائیل که مدت‌هاست روابط نزدیکی در زمینه‌های دفاعی و اطلاعاتی دارند، در حال تقویت همکاری در حوزه انرژی هستند. طبق آمار‌های تخمینی، آذربایجان حدود ۴۰ درصد از نیاز‌های نفتی این رژیم را تأمین کرده است. خط لوله باکو – تفلیس – جیحان (TBC) نفت آذربایجان را از طریق گرجستان به بنادر مدیترانه‌ای ترکیه منتقل می‌کند و از آنجا به سراسر جهان، از جمله سرزمین‌های اشغالی ارسال می‌شود. در عین حال همکاری امنیتی نیز بین دو طرف با محوریت اشتراک اطلاعات و همکاری‌های دفاعی در جریان است. ارتقای سطح همکاری‌ها بین دو طرف بعد از هفتم اکتبر حتی گمانه‌زنی را برای پیوستن آذربایجان به توافقنامه ابراهیم ایجاد کرد. در مارس ۲۰۲۵ طرحی در کنست رژیم‌صهیونیستی برای تقویت و تجدید اتحاد راهبردی با آذربایجان ارائه شد. این طرح افزودن نام باکو به توافقنامه مذکور را مورد حمایت قرار داد. دفتر نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی نیز این موضوع را تأیید کرد که این رژیم در حال مذاکره با امریکا برای ایجاد یک چارچوب محکم برای همکاری سه جانبه بین تل‌آویو، باکو و واشینگتن است. باکو همچنین در مقطع بعد از آتش‌بس در غزه، در نقش میانجی بین تل‌آویو و ترکیه بعد از درگیری آنها در سوریه ظاهر شده است. ترکیه از دهه ۱۹۹۰ مهم‌ترین متحد آذربایجان است. روابط نزدیک آذربایجان با رژیم‌صهیونیستی و ترکیه نیز نقش باکو را به عنوان میانجی در سیاست خارجی تل‌آویو تثبیت کرده است. البته آذربایجان و الهام علی‌اف در ایفای این نقش دارای سابقه هستند. باکو در دوره ۲۰۱۰- ۲۰۰۸ تلاش زیادی برای برقراری مجدد گفت‌و‌گو‌ها بین آنکارا و تل‌آویو کرد. حتی در دوره بعد از سقوط دولت بشار اسد در سوریه و به قدرت رسیدن گروه‌های افراطی به رهبری ابومحمد الجولانی که نزدیک به ترکیه است نیز احتمال میانجی‌گری علی‌اف برای از سرگیری مجدد روابط دمشق – تل‌آویو وجود دارد. اتحاد راهبردی که اکنون بین باکو و تل‌آویو در جریان است از این گفته جوزف اپستین مدیر پژوهشی بنیاد حقیقت در خاورمیانه (EMET) به خوبی مشخص می‌شود: «همه می‌دانند که اسرائیل نزدیک‌ترین متحد ایالات متحده در خاورمیانه است و ایالات متحده نزدیک‌ترین دوست اسرائیل در جهان است، اما بسیاری نمی‌دانند که آذربایجان دومین دوست نزدیک اسرائیل است. باکو هرگز در مورد مناقشه اسرائیل با فلسطینیان یا هر موضوع دیگری به اورشلیم فشار یا تهدیدی وارد نکرده و حتی با وجود اینکه بسیاری از شرکای غربی به دلیل جنگ غزه علیه اسرائیل موضع گرفتند، به اسرائیل وفادار ماند.»
