جوان آنلاین: افزایش تعرفه‌های وارداتی ترامپ موضوعات و چالش‌های مختلفی را در سیاست داخلی امریکا برانگیخته، ولی بررسی آن از منظر اقتصاد سیاسی کمتر مورد توجه است. تعرفه‌های گمرکی سازوکار اقتصادی تأثیرگذاری در اقتصاد یک کشور از طریق ایجاد موانع یا تسهیل تجارت خارجی است. زمینه‌های اقتصادی که می‌تواند بر نحوه تعیین این مکانیسم اثرگذار باشد و پیامد‌هایی که این ابزار اقتصادی در جامعه ایجاد می‌کند نیز موضوعی مهم برای کشور استفاده‌کننده از این ابزار است. به خصوص که دولت‌ها با ایجاد موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، سعی در اعمال برنامه‌ها و سیاست‌های مورد نظر خود را دارند. در مورد تأثیر سیاست تعرفه‌ای ترامپ بر اقتصاد سیاسی امریکا ذکر چند نکته لازم است.
تعرفه‌ها بخش‌های مختلف اقتصاد امریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از آنجا که امریکا قادر به افزایش فوری تولید نفت، رشد تولید بیشتر یا افزایش ظرفیت تولید برای بسیاری از کالا‌ها نیست، بخش‌های مختلف تولیدی به واسطه یکپارچگی آن، بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر تعرفه‌های وارداتی با شرکای تجاری کلیدی امریکا خواهند دید. در این بین، محصولات واسطه‌ای که از کشور‌های دیگر وارد می‌شود، نقش حیاتی و سهم قابل توجهی در تولید امریکا دارند. کشاورزی یکی دیگر از بخش‌هایی است که به طور قابل توجه تحت تأثیر قرار دارد. سه کشور کانادا، مکزیک و چین تقریباً نیمی از واردات محصولات کشاورزی امریکا را تشکیل می‌دهند. چین نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار از واردات غیربادوام ایالات متحده از جمله مواد شیمیایی، دارویی، محصولات کاغذی و منسوجات را تأمین می‌کند. از سوی دیگر، توانایی تولید کالا در داخل، نیاز به سرمایه‌گذاری در زمین، کارخانه‌ها و تجهیزات دارد و این تصمیمات در محیطی با نرخ بهره بالا چالش‌برانگیز هستند. برخی از کارشناسان معتقدند که در میان‌مدت، باید زنجیره‌های تأمین جدیدی ایجاد شود و در بلندمدت نیز امریکا با محدودیت عرضه نیروی کار مواجه خواهد بود که این نیز ظرفیت تولید کارخانه‌ها را محدود می‌کند. از منظر نیروی کار، پیری جمعیت منجر به ثبت رکورد تعداد بازنشستگان شده و بیش از ۲۰ درصد از کارگران در بخش تولید بالای ۵۵ سال سن دارند.
اثر تعرفه بر افزایش شکاف درآمدی
جامعه امریکا در سال‌های اخیر درگیر شکاف‌های مختلفی که یکی از مهم‌ترین آنها، شکاف درآمدی است. درآمد خانوار‌ها به طور نابرابر توزیع می‌شود. طبق برآورد‌های منتشر شده در سال ۲۰۲۱، متوسط درآمد قبل از مالیات و نقل و انتقالات در میان خانوار‌های پایین‌ترین پنجک (یک پنجم جمعیت) ۲۲ هزار و ۵۰۰ دلار و برای بالاترین پنجک ۴۱۸ هزار و ۱۰۰ دلار بوده است. علاوه بر این، یک درصد بالای خانوار‌ها در امریکا بیش از شش برابر درآمد کل درآمد پنجک پایین خانوار‌ها داشتند. براساس گزارش دفتر بودجه کنگره با استفاده از داده‌های منتهی به سال ۲۰۲۱، نابرابری درآمد در امریکا همچنان در حال افزایش است. در این شرایط یکی از مهم‌ترین تأثیرات تعرفه‌ها، قیمت‌های بالاتر برای مصرف‌کنندگان با درآمد کم، متوسط و بازنشستگان است. از آنجا که جایگزینی بسیاری از کالا‌های وارداتی دشوار است، انتظار می‌رود هزینه تعرفه‌ها به تولیدکنندگان داخلی و مصرف‌کنندگان منتقل شود که این امر باعث ایجاد تورم ثابت بالای ۳ درصد در پایان سال ۲۰۲۵ خواهد شد. قیمت اقلام ضروری مانند موادغذایی و انرژی با فشار صعودی مواجه خواهد شد. تخمین زده می‌شود اگر تعرفه‌ها بیش از سه ماه اعمال شوند، تورم می‌تواند تا پایان سال ۵۰ واحد در ثانیه افزایش یابد. تعرفه‌ها بر همه مصرف‌کنندگان به ویژه افراد کم درآمد و متوسط که سهم بیشتری از دستمزد خود را به خرید کالا‌های ضروری اختصاص می‌دهند، بیشتر خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود افزایش قیمت‌ها ناشی از افزایش تعرفه‌ها فشاری به مراتب بیشتر از دوره همه‌گیری کرونا که بر این خانوار‌ها وارد کند.
هزینه تعرفه‌ها بر ایالت‌های کم‌درآمد بیشتر است
نتایج یک تحقیق که شرکت مشاوره اقتصادی oxford economics انجام داده، نشان داده ایالت‌هایی با بیشترین سهم خانوار‌های کم‌درآمد در جنوب امریکا مانند می‌سی‌سی‌پی، آلاباما، لوئیزیانا و آرکانزاس، کنتاکی و ویرجینیای غربی سهم کمتری از مشاغل پردرآمد مانند مشاغل مالی، فناوری و خدمات حرفه‌ای و سهم بیشتری از مشاغل در بخش مراقبت‌های بهداشتی، خرده‌فروشی و شغل‌های محلی دارند که معمولاً حقوق کمتر از متوسط دریافت می‌کنند. بنابراین از آنجا که انتظار می‌رود تعرفه‌ها هزینه‌ها را افزایش دهد و خانواده‌های کم درآمد سهم نسبتاً بیشتری از درآمد خود را مصرف کنند، خانواده‌های این ایالت‌ها بیشترین آسیب را خواهند دید. داده‌های اقتصادی امریکا نشان می‌دهد که نزدیک به ۱۹ درصد از کل واردات کالا‌های این کشور در سال ۲۰۲۴ از چین بوده که تقریباً ۲۲ درصد از کل واردات مواد غذایی و پوشاک امریکاست. بنابراین با اضافه شدن تعرفه ۱۴۵ درصدی بر کالا‌های چینی، خانوار‌های این ایالت‌ها متحمل بیشترین ضربه خواهند شد.
تعرفه‌ها به شکاف شهری – روستایی دامن‌می‌زند
یکی دیگر از شکاف‌های اصلی در امریکا، شکاف اجتماعی – اقتصادی بین شهرها و روستاهاست. این شکاف در دوره زمامداری هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات رو به افزایش بوده است. در سال ۲۰۰۸ با رکود اقتصاد امریکا در دوران جورج بوش، فشار جمهوری‌خواهان بر رأی‌دهندگان روستایی به طور قابل توجهی کاهش یافت. در دوره اوباما نیز اقدامات مؤثری برای بهبود اقتصاد روستایی انجام نشد. شکست دموکرات‌ها در این حوزه به این معنی بود که مناطق غیرکلانشهری به طور قابل توجه تحت تأثیر عواقب رکود بزرگ متضرر شدند. این امر در نهایت راه برای افزایش محبوبیت ترامپ در روستا‌ها هموار کرد. در انتخابات اخیر کمپین‌های ترامپ از ناراحتی روستاییان از مالیات‌های بالا و مقررات اقتصادی و انتقاد شدید از جهانی‌سازی و تجارت آزاد و قوانین ضدمهاجرتی نهایت استفاده را کرد. به رغم وعده‌های انتخاباتی ترامپ، افزایش شکاف شهری – روستایی در امریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در مناطق روستایی امریکا تمرکز مشاغل تولیدی بالاتر است که مستقیماً تحت تأثیر تعرفه‌های کالا‌های وارداتی قرار می‌گیرد. وضع تعرفه‌ها می‌تواند در کوتاه‌مدت از مشاغل تولیدی محافظت کند که منجر به احساس حمایت از این سیاست‌بین رأی‌دهندگان روستایی می‌شود. در مقابل، مناطق شهری تمایل بیشتری به اقتصاد متمرکز بر خدمات، فناوری و مالی دارند که ممکن است از تعرفه‌های تلافی‌جویانه یا افزایش هزینه برای مواد وارداتی رنج ببرند. این می‌تواند ساکنان شهری را به مخالفت با تعرفه‌ها سوق دهد. از منظر امنیت شغلی نیز برای بسیاری از جوامع روستایی، تعرفه‌ها وسیله حفاظت از صنایع و مشاغل محلی در نظر گرفته می‌شود و این باور را تقویت می‌کند که دولت اقداماتی را برای محافظت از شیوه زندگی آنها انجام می‌دهد، اما برای ساکنان شهری، تعرفه‌ها باعث ایجاد عدم اطمینان در بازار شده و مشاغل آنها را تهدید می‌کند، به ویژه در صنایع وابسته به زنجیره تأمین جهانی این امر می‌تواند احساس سرخوردگی را در میان جمعیت شهری تشدید کند. البته اگر سایر کشور‌ها با موانع تجاری خود به تعرفه‌های امریکا پاسخ دهند، این امر می‌تواند به صادرات کشاورزی از مناطق روستایی آسیب برساند و جوامع روستایی را در معرض مشکلات اقتصادی قرار دهد. این موضوع ممکن است واکنش منفی علیه سیاست‌های تعرفه‌ای در میان تولیدکنندگان روستایی ایجاد کند. همچنین پیامد‌های اقتصادی تعرفه‌ها می‌تواند منجر به تعمیق نابرابری‌ها بین مناطق شهری و روستایی شود، زیرا شهرها ممکن است سریع‌تر با شرایط اقتصادی در حال تغییر سازگار شوند، در حالی که مناطق روستایی با پیامد‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. به طور کلی می‌توان گفت تعرفه‌ها با ایجاد تأثیرات اقتصادی متفاوت، پتانسیل تعمیق شکاف‌های شهری و روستایی در جامعه ایالات متحده را دارند و واگرایی بین جوامع شهری و روستایی می‌تواند دوقطبی سیاسی و اجتماعی را افزایش دهد.
