ساخت مدرسه توسط رئیسجمهور، هر چند اقدامی نمادین و ستودنی است، اما تحول بنیادین در نظام آموزشوپرورش زمانی تحقق مییابد که این حرکتهای نمادین به سیاستهایی جامع و عملیاتی برای بهبود وضعیت این نهاد حیاتی منجر شود.
این تحول باید خود را در اصلاح سیاستها، افزایش محسوس بودجه، رفع تبعیضهای معیشتی معلمان و توسعه زیرساختهای آموزشی کشور نشان دهد.
در روزهای پیش رو، تقدیم بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ به مجلس از سوی دولت، آزمونی جدی برای سنجش عزم و اراده دولت در مسیر تحقق عدالت آموزشی و رسیدگی به چالشهای بنیادی این حوزه خواهد بود.
این لایحه فرصت طلایی است برای اثبات اینکه توجه رئیسجمهور به آموزشوپرورش صرفاً نمادین نیست، بلکه در تنظیم بودجه و تدوین سیاستها نیز بازتاب واقعی دارد. برای سال آینده، آموزشوپرورش نیازمند تخصیص اعتباری بالغ بر ۸۰۰ هزار میلیارد تومان است تا بتواند اولویتهایی نظیر نوسازی مدارس فرسوده، ارتقای کیفیت آموزشی، توسعه دانشگاه فرهنگیان، بهبود معیشت معلمان، پرداخت مطالبات فرهنگیان و انجام برنامههای کیفیتبخشی در مدارس را عملی کند.
علاوه بر این، ضرورت دارد سهم آموزشوپرورش از بودجه عمومی دولت نیز افزایش یابد. این افزایش نهتنها راهگشای چالشهای کنونی خواهد بود، بلکه زمینهساز تحولات ساختاری و ماندگار در این نظام زیربنایی میشود.
اگر دولت بخواهد عدالت آموزشی را محقق کند و شکافهای موجود میان مناطق برخوردار و محروم را کاهش دهد، باید آموزشوپرورش را به جایگاه واقعی خود بهعنوان اولویت اول پیشرفت جامعه برساند.
یکی از بزرگترین معضلات این حوزه، تبعیض آشکار در نظام پرداخت حقوق است. معلمان به رغم ایفای نقش حیاتی در تربیت نسل آینده، از پایینترین سطوح دریافتی در میان کارکنان دولتی برخوردارند. اجرای کامل نظام رتبهبندی، افزایش حقوق متناسب با تورم و ارائه تسهیلات رفاهی حداقل انتظارات جامعه فرهنگیان است. این اقدامات، علاوه بر بهبود معیشت معلمان، موجب افزایش انگیزه، بهرهوری و کیفیت عملکرد آنان خواهد شد.
تحقق عدالت آموزشی نیز مستلزم تدوین سیاستهایی است که شکاف میان مناطق محروم و برخوردار را کاهش دهد. توزیع عادلانه امکانات و منابع، توسعه مدارس در مناطق کمبرخوردار و ارائه خدمات آموزشی رایگان به دانشآموزانی که از تحصیل بازماندهاند، باید در کانون توجه دولت باشد.
نوسازی و مقاومسازی مدارس، کاهش تراکم دانشآموزان در کلاسها و تجهیز مدارس به فناوریهای مدرن آموزشی، از دیگر ضرورتهای اساسی برای ارتقای کیفیت یادگیری است. این موارد، اگرچه به منابع مالی قابلتوجهی نیاز دارد، اما سرمایهگذاری در این زمینه تضمینکننده آینده روشن برای کشور خواهد بود.
یکی دیگر از محورهای کلیدی تحول در آموزشوپرورش، توسعه کمی و کیفی دانشگاه فرهنگیان است. این دانشگاه بهعنوان مرکز اصلی تربیت معلم، باید با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجومعلم، ارتقای زیرساختهای آموزشی و رفاهی و بازنگری در محتوای درسی به نهادی پویا و کارآمد برای تأمین نیروی انسانی متخصص و متعهد تبدیل شود. همچنین، برنامهریزی برای ارتقای مهارتهای حرفهای معلمان و بهبود فرایندهای تربیتمعلم، از گامهای بلندمدتی است که میتواند کیفیت نظام آموزشی را تضمین کند. در نهایت، تحول بنیادین در آموزشوپرورش تنها با همافزایی ملی و مشارکت گسترده همه نهادها و اقشار جامعه امکانپذیر خواهد بود. از سازمان برنامهوبودجه و وزارتخانههای اقتصادی و اجتماعی گرفته تا خیرین مدرسهساز و عامه مردم، همه باید در این مسیر مسئولانه و هماهنگ عمل کنند. این همکاری میتواند بستری مطمئن برای تحقق عدالت آموزشی، توسعه زیرساختها و ارتقای کیفیت مدارس در سراسر کشور فراهم آورد.
*معلم و مدیرمسئول رسانه تعلیم و تربیت ایران