جوان آنلاین: بر اساس گزارش سازمان هواشناسی کشور از شامگاه دوشنبه تا اواخر هفته جاری استان‌های شمالی و شمال غرب کشور شاهد ورود سامانه‌ای خواهند بود که بارش‌های خوبی به همراه دارد. سامانه‌ای که باعث شده است در بیشتر مناطق این استان‌ها حالت آماده‌باش اعلام شود تا بحران عبور کند! به گفته یک مقام مسئول «اهتمام دستگاه‌ها در مشارکت همه جانبه با نگاه پیشگیرانه در شرایط حاضر که آغاز بارش‌های پاییزه است، می‌تواند موجب پیشگیری حداکثری، مقابله با سیلاب و جلوگیری از بروز تلفات و خسارات شود.»، اما سؤال اینجاست که چرا هیچ وقت تمهیداتی اندیشیده نمی‌شود تا دیگر هر بارانی به سیلاب تبدیل نشود و هر سیلاب، ویرانه‌هایی از خود برجای نگذارد؟ آیا بعد از سیلاب‌های ویرانگر سال گذشته آستارا و دیگر مناطق گیلان و مازندران، فکری برای بارش‌های پاییزه امسال شد و اقدامات پیشگیرانه انجام شد؟ یا باز هم مدیریت بحران منتظر وقوع یک حادثه است تا وارد میدان شود؟
اوایل هفته بود که سازمان هواشناسی مازندران با صدور هشدار سطح نارنجی، زمان فعالیت سامانه‌ای را اعلام کرد که از عصر دوشنبه تا چهارشنبه هفته جاری در این منطقه حاکم خواهد بود.
سامانه‌ای که با بارش متناوب باران، گاهی رگبار و رعد و برق، وزش باد به نسبت شدید، کاهش محسوس دما و در برخی مناطق با تگرگ و در مناطق سردسیر کوهستانی نیز با بارش برف همراه خواهد بود.
این سازمان، آبگرفتگی معابر، طغیان و سیلابی شدن رودخانه‌ها و مسیل‌ها، صاعقه و کاهش دید و لغزندگی، رانش، ریزش سنگ و اختلال در تردد جاده‌ها به ویژه در محور‌های کوهستانی و خسارت به سازه‌های کم مقاوم و سست بنیان را اثر مخاطره این سامانه ناپایداری جوی اعلام کرد و نسبت به احتمال وقوع آن‌ها در مدت زمان یاد شده هشدار داد.
معلوم نیست چرا وقتی سازمان هواشناسی در هر نقطه ایران وقتی می‌خواهد از ورود یک سامانه بارشی خبر بدهد، حتماً هشدار وقوع سیل هم به آن پیوست شده است!
در بیشتر کشور‌های دنیا اخطاریه‌های هواشناسی فقط برای این است که به شهروندان توصیه می‌کنند تا علاوه بر انجام اقدامات پیشگیرانه و پرهیز از فعالیت‌های کوهنوردی و خودداری از چرای دام در برخی مناطق و حاشیه رودخانه‌ها و نواحی مرتفع، نسبت به مقاوم‌سازی سازه‌های کم طاقت و سست بنیان پیشدستی کنند.
برای آن‌ها مهم است در سفر‌ها یا تفریحاتشان از اسکان در حاشیه و بستر رودخانه‌ها، مسیل‌ها و مناطق مرتفع خودداری شود.
اما در استان‌های ایران، هر بارش به منزله وقوع سیل است و همین مسئله ثابت می‌کند مسئولان هرگز برای مدیریت رواناب‌ها هیچ برنامه و طرحی نداشته و ندارند.
باران می‌بارد، همه در آماده‌باش!
وقتی خبر ورود سامانه بارشی به استان‌های شمالی منتشر شد، شهردار آستارا سریعاً از آماده‌باش نیروی انسانی و خودرو‌های سبک و سنگین این مجموعه برای مقابله با بحران احتمالی ناشی از باران شدید و سیلاب در این شهر مرزی و گردشگرپذیر استان گیلان خبر داد.
میثم الوان‌پور با اشاره به برگزاری جلسه ستاد مدیریت بحران شهرداری آستارا گفت: «هشدار هواشناسی در این زمینه از سوی هواشناسی استان گیلان صادر شده و پیش‌بینی بارش باران شدید است. بر همین اساس تمامی مرخصی‌های پرسنل لغو شده است و نیرو‌های شیفت در شهرداری و نقاط مختلف شهر حضور خواهند داشت.»
به گفته این مسئول، اوج بارش‌ها تا چهارشنبه هفته جاری است و در صورت بارش شدید باران، تمرکز شدید آب در زهکش‌ها و بالا آمدن سطح آب رودخانه‌های منتهی به دریا و همچنین کوچه‌های شهری دور از انتظار نیست و باید از هر لحاظ آماده بود.
اما وقتی شهردار آستارا گفت «با تمامی توان لجستیکی و انسانی خود به منظور خدمات‌رسانی به موقع و مؤثر تا پایان زمان بحران در آماده‌باش کامل خواهند بود» معلوم نشد چرا بارش‌ها را بحران نامید؟
آیا بعد از اتفاقات سال‌های گذشته و سیلی که خساراتی را به همراه داشت، نیرو‌های شهرداری و دیگر سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط، فرصت برنامه‌ریزی برای جلوگیری از وقوع دوباره چنین حوادثی را نداشتند؟
آیا در برخی کشور‌های اروپایی یا مناطق استوایی که باران‌های شدید پیوسته در حال بارش است هم همین اوضاع و احوال حاکم است؟
زمستان کم بارش
آنطور که کارشناسان می‌گویند، بیشتر مناطق کشور با تأخیر در بارش‌های پاییزی مواجه شده‌اند، مسئله‌ای که شروع کشت پاییزه را به تأخیر انداخته است.
از سوی دیگر در استان‌هایی مانند تهران، قزوین، سمنان، خراسان رضوی و... بارندگی‌ها طی سال‌های قبل پایین‌تر از نرمال بوده است. امسال نیز خیلی وضعیت خوشبینانه‌ای به واسطه بارش‌ها در این مناطق به چشم نمی‌خورد.
آنطور که رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی درباره بارش‌های زمستانی در کشور گفته: «بر اساس پیش‌بینی مدل‌های عددی هواشناسی، زمستان ۱۴۰۳ بارندگی‌ها کمتر از نرمال است.»
احد وظیفه با بیان اینکه دوره لانینا را در اقیانوس آرام داریم که بر ایران اثرگذار خواهد بود و در عین حال ممکن است دمای هوا خیلی افت نکند، افزود: «شبیه‌سازی‌هایی که انجام شده است نشان می‌دهد افت دما در اقیانوس آرام خیلی نیست، از این رو اثرات لانینا خیلی قوی نخواهد بود.»
وی یادآور شد: «باید به پیش‌بینی مدل عددی که نسبتاً بدبینانه است، با تردید نگاه کرد. البته نباید هرچه را مدل‌ها پیش‌بینی کرده‌اند یقینی بدانیم و ممکن است شرایط آب و هوایی در زمستان تغییر کند.»
سال گذشته برای کشور پیش‌بینی شده بود تحت‌تأثیر ال‌نینو قرار می‌گیرد. ال‌نینو و لانینا پدیده‌های تکرارشونده و نوسانی هستند. آب‌های اقیانوس آرام به‌خصوص در بخش حاره‌ای حوالی خط استوا از غرب سواحل قاره امریکا تا استرالیا و جنوب شرق آسیا (عرض اقیانوس آرام) را در برمی‌گیرد.
در این منطقه طی فرایند‌هایی دمای آب تغییر می‌کند. درواقع یا دما گرم‌تر از نرمال یا سردتر از نرمال و یا شرایط نرمالی دارد. اگر سه ماه متوسط دمای آب بالاتر از نرمال باشد به‌اصطلاح می‌گویند «شرایط ال‌نینو یا فاز گرم است» چنانچه متوسط دمای آب سه‌ماهه این منطقه کمتر از نرمال باشد می‌گویند «لانینا» است و اگر تغییر نکند شرایط خنثی است.
اقیانوس و جو با همدیگر در تعامل هستند، یعنی با هم ارتباط دارند، اما دمای آب اقیانوس به‌کندی تغییر می‌کند و مانند هوا نیست که افت‌وخیز دما سریع باشد. دمای هوا می‌تواند در عرض ۲۴ ساعت ۱۰ تا ۱۵ درجه در یک نقطه تغییر کند.
